რეი დუგლას ბრედბერი (1920 - 2012) - მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ამერიკელი ფანტასტი მწერალია. იგი ცნობილია თავისი რომანით "ფარენჰეიტი 451" (1953) და მოთხრობების კრებულებით: "მარსის ქრონიკები" (1950), "ილუსტრირებული კაცი" (1951) და "ოქტომბრის ქვეყანა" (1955) და სხვ. ბრედბერი ასევე წერდა მხატვრული ფილმებისა და ტელევიზიისთვის, ასევე წერდა ლექსებს.
რეი ბრედბერი
არმაგედონში მიძინებული
(თარგმნა გიორგი კაკაბაძემ)
სიკვდილი არავის წყურია, არც არავინ ელის მას.
უბრალოდ მოულოდნელად რაღაც ხდება — რაკეტა მართვას კარგავს, იწყებს ბრუნვას, მხარი ეცვლება, ასტეროიდი სწრაფად ახლოვდება, ხელებს თვალებზე იფარებ — სიბნელე, მოძრაობა, წინა ძრავები დაუნდობლად მიგაქანებენ წინ და სიცოცხლის დაუცხრომელი სურვილის მიუხედავად, ძალა არ შეგწევს, რამე შეცვალო.
რამდენიმე წამი იდგა რაკეტის ნამსხვრევებში..
უკუნეთი. უკუნეთში — შეუცნობელი ტკივილი. ტკივილში — კოშმარი.
გონება არ დაუკარგავს.
- რა გქვია? — იკითხეს უხილავმა ხმებმა.
- სეილი, — უპასუხა თავბრუდამხვევი გულისრევის მორევიდან, — ლეონარდ სეილი.
- ვინ ხარ?
- კოსმონავტი!
- კეთილი იყოს შენი მობრძანება, — თქვეს ხმებმა. — კეთილი... კეთილი... — და სიჩუმემ დაისადგურა.
სეილი წამოდგა, რაკეტის ნამსხვრევები მის ფეხებთან ეყარა და რაღაცით დაკუჭულ თუ დახეულ ტანსაცმელს მიაგავდა.
მზე ამოვიდა, გათენდა. სეილმა ღრმად ჩაისუნთქა. ბედი სწყალობს — ატმოსფერო ადამიანისათვის ვარგისია. საკვების ორთვიანი მარაგიც აქვს. შესანიშნავია, შესანიშნავი! და ესეც! — მან თითი ნამსხვრევებისკენ გაიშვირა. — სასწაულიც ამას ჰქვია! რადიოაპარატურა გადარჩა!
მოკლე შეტყობინება გადააგზავნა:
„შევეჯახე ასტეროიდ 787-ს. სეილი. გამოაგზავნეთ დახმარება. სეილი. გამოაგზავნეთ დახმარება.“
პასუხმაც არ დააყოვნა:
„გამარჯობა, სეილ! ადამსი გესაუბრება მარსოპორტიდან. სამაშველო ხომალდი „ლოგარითმი“ ექვს დღეში მანდ იქნება! გამაგრდი!“
სეილი სიხარულისგან ლამის აცეკვდა.
- რა მარტივადაა საქმე! კატასტროფა მოხდა და ცოცხალი ვარ. საკვები მაქვს. დახმარება მოვა. ლა-ლა-ლა!
მზე ამოვიდა და დათბა.
სეილს სიკვდილის შიშმა გაუარა. ექვსი დღე თვალის დახამხამებაში გავიდოდა ჭამაში, ძილსა და დასვენებაში. გარემო შეათვალიერა — საფრთხე არსაიდან ჩანდა. ჟანგბადიც საკმარისი იყო. კიდევ რა უნდა ენატრა? იქნებ ბეკონი მუხუდოთი?
ჰაერში სასიამოვნო სურნელი დატრიალდა.
საუზმის შემდეგ სიგარეტი გააბოლა, ღრმა ნაფაზებს ურტყამდა და ბოლს ნელ-ნელა უშვებდა პირიდან. თავს ბედნიერად გრძნობდა. რა კარგია ცხოვრებაა! ერთი ნაკაწრიც კი არ აქვს. გაუმართლა. ძალიან გაუმართლა.
თვალები ეხუჭებოდა. ძილი?... მშვენიერი აზრია — ძილი ჭამის შემდეგ. დრო თავზე საყრელია - 6 დღეს უსაქმურობასა და ფილოსოფოსობაში გაატარებს. ახლა კი ძილი.
წამოწვა, ხელი თავქვეშ ამოიდო და თვალები დახუჭა.
და სწორედ მაშინ... შეპყრო სიგიჟემ.
- იძინე, იძინე, ოჰ, იძინე,— ჩურჩულებდნენ ხმები. — ააა, იძინე, იძინე...
თვალები დაჭყიტა. ხმები გაქრნენ. ყველაფერი თითქოს რიგზე იყო.
ისევ მოიკუნტა, უფრო მოხერხებულად მოეწყო და თვალები უფრო მაგრად დახუჭა.
- ეეეეეეეეეე, — ამღერდნენ ხმები სადღაც შორს.
- ააააახ, — უპასუხეს სხვებმა.
- იძინე, იძინე, იძინე, იძინე... — მღეროდნენ ხმები.
- მოკვდი, მოკვდი, მოკვდი, მოკვდი... — მღეროდნენ ხმები.
- ოოოოოოოოო! მმმმმმმმმმ! — ბზუოდა ათასი ფუტკარი მის ტვინში.
სეილი წამოჯდა. თავი გააქნია. ხელები ყურებზე აიფარა. ეჭვით შეაცქერდა ნამსხვრევებს — მყარი ლითონია. თითებით მოსინჯა ქვიან ზედაპირი, რომელზედაც იწვა — მყარია ესეც. ცაზე მზეს გახედა. რეალური მზეა, სითბოს იძლევა.
- ზურგზე დავიძინებ, — გაიფიქრა და ისევ დაწვა.
- იძინე, იძინე... — მღეროდნენ ხმები.
- ოოოოოოოოჰ... — მღეროდნენ ხმები.
- ააააააააააააჰ... — მღეროდნენ ხმები.
- მოკვდი, მოკვდი, მოკვდი, მოკვდი... იძინე, იძინე, მოკვდი, იძინე, მოკვდი, იძინე, მოკვდი, იძინე, ოოოოოჰ, აააააააააჰ, ეეეეეეეეეეეე!
მაჯაზე საათის წიკწიკებდა. ძარღვებში მდუღარე სისხლი პულსირებდა.
- ჩემია! ჩემი! — თქვა ვიღაცამ.
- არა, ჩემი! — არ დაუთმო მეორემ.
- ჩვენი! ჩვენი! — ბანი მისცა ათმა ხმამ ერთად.
თითები დაეკრუნჩხა. კრიჭა შეეკრა. ქუთუთოები აუკანკალდა.
- როგორც იქნა! როგორც იქნა დადგა დრო! ამდენი ხნის მოლოდინი დასრულდა ბოლოს და ბოლოს! - მღეროდა მაღალი ხმა.
თითქოს წყალქვეშა სამყაროში ჩაძირულიყო — მწვანე ხედვები, მწვანე სიმღერები, დროც კი მწვანე იყო. ხმები ბუყბუყებდნენ და ზღვის მოქცევის ტალღებში იძირებოდნენ. ლეონარდ სეილი აგონიის კედლებს ასკდებოდა.
- ჩემია! ჩემი! — ღრიალებდა ვიღაცა.
- ჩემია! ჩემი! — კიოდა სხვა.
- ჩვენი! ჩვენი! — წიოდა გუნდი.
და ლითონის ჟღარუნი, ხმლების ჩახა-ჩუხი, ბრძოლა, ომი! ყველაფერი ფეთქდება, ფეთქდება მისი ტვინიც და უამრავ შხეფად განინთხევა!
- ეეეეეეეეეე!
სასოწარკვეთილი ყვირილით წამოიჭრა ზეზე. თვალები გადმოცვენაზე ჰქონდა.
- მე ვარ ტილე რატალარიდან! ამაყი ტილე, სისხლიანი ყორღნების ველების გმირი და სიკვდილის მედროშე! კაცთა მჟლეტავი!
- მე ვარ იორი ვენდილოდან! ბრძენი იორი, ორგულთა რისხვა!
- ჩვენ ვართ მეომრები! — გალობდა გუნდი. — ჩვენ ვართ ფოლადი! ჩვენ ვართ სისხლი, წითელი სისხლი, რომელიც დუღს, ღვარად მოსჩქეფს და ლეკავს არემარეს!
სეილი კანკალებდა.
- გაეთრიეთ! — ყვიროდა იგი. — ღვთის გულისათვის, თავი დამანებეთ!
- ხიიიიიიი! — წიოდა მაღალი ხმა, თითქოს რკინას რკინაზე უსვამდნენ.
და უცებ დუმილი ჩამოწვა.
სეილი ოფლში გაღვრილიყო. ისე აკანკალებდა, რომ დგომა უჭირდა.
- გავგიჟდი, — ფიქრობდა იგი. — სრულიად გავრეკე.
მან სასურასთო ჩანთა გაბრდღვა და ქიმიური პაკეტი ამოიღო.
მალე ცხელი ყავა მზად იყო. ხარბად მოსვა, სითხე სასას მიუყვებოდა. მთელ სხეულში ჟრუანტელი უვლიდა. დიდი ყლუპებით ნთქავდა ჰაერსაც.
- მოდი, ლოგიკას მოვუხმოთ, — უთხრა საკუთარ თავს. მიწაზე მძიმედ ჩამოჯდა; ყავამ ენა დაუთუთქა. — ჩემს ოჯახში ბოლო ორასი წელიწადი არავინ შეშლილა. ყველა ჯანმრთელი და სრულად გონიერია. არავითარი მიზეზი არ არსებობს, რომ გავრეკო. შოკი? სისულელეა. არანაირი შოკი. ექვს დღეში მაშველები ჩამოვლენ. რა შოკზეა საუბარი, როცა არანაირი საფრთხე არ ჩანს? ჩვეულებრივი ასტეროიდია. სრულიად ჩვეულებრივი ადგილი. გაგიჟებისთვის არავითარი მიზეზი არ არსებობს. სრულიად ჯანმრთელი ვარ.
- კიი? — დაიწივლა მის ტვინში ექომ. .
- კი! — უპასუხა სეილმა და მუშტი მუშტს დასცხო. — ჯანმრთელი ვარ!
- ჰა-ჰა-ჰა-ჰა-ჰა-ჰა-ჰა-ჰა, — გაისმა სადღაც ხარხარი.
სეილმა მიმოიხედა.
- მოკეტეთ! — იღრიალა მან.
- ჩვენ არაფერი გვითქვამს, — მიუგეს მთებმა.
- ჩვენ არაფერი გვითქვამს, — მიუგო ცამ.
- ჩვენ არაფერი გვითქვამს, — ჩაიჩურჩულეს ნამსხვრევებმა.
- ჰო, კარგი, კარგი, — ჩაიბურტყუნა კოსმონავტმა. — მივხვდი, რომ თქვენ არ იყავით.
ყველაფერი ისე მიდიოდა, როგორც წესი და რიგია.
ქვები ნელ-ნელა ხურდებოდნენ. ცა უკიდეგანო და ლურჯი იყო. მან ხელებს დააცქერდა და დაინახა, როგორ ბზინავდა მზეზე თითოეული შავი ბეწვი. დახედა მტვრიან ფეხსაცმელებსაც და უცებ ძალიან ბედნიერად იგრძნო თავი — გადაწყვეტილება მიიღო.
- არ დავიძინებ, — გაიფიქრა მან. თუ კოშმარები მაქვს, რატომ უნდა დავიძინო? გამოსავალი ესაა.
დღის განრიგი შეადგინა. დილის ცხრიდან (ახლა სწორედ ცხრა საათი იყო) თორმეტამდე ასტეროიდს დაათვალიერებს და შეისწავლის, შემდეგ ყვითელი ფანქრით ჩაიწერს ბლოკნოტში ყველაფერს, რაც ნახა. მერე კონსერვის ქილას გახსნის, მიირთმევს სარდინებს და კარაქწასმულ კონსერვირებულ პურს. თორმეტიდან ოთხამდე „ომისა და მშვიდობის“ ცხრა თავს წაიკითხავს.
წიგნი ნამსხვრევებიდან ამოაძვრინა და ხელმისაწვდომ ადგილას დადო. კიდევ ერთი წიგნიც ჰქონდა — ტომას ელიოტის ლექსების კრებული. შესანიშნავია.
საღამოს ხუთის ნახევარზე ივახშმებს, ექვსიდან ათამდე რადიოგადაცემებს მოუსმენს დედამიწიდან — კომიკოსების უკბილო ხუმრობებს, უხმო მომღერლების წრუწუნს და უახლეს ამბებს. შუაღამისას გადაცემა დასრულდება გაერთიანებული ერების ჰიმნით.
მერე?
გულმა რეჩხი უყო.
- მთელი ღამე პასიანსებით გავერთობი, — გაიფიქრა. — დავლევ ცხელ შავ ყავას და სოლიტერს გავშლი, თანაც ყოველგვარი თაღლითობის გარეშე. და ასე გათენებამდე.
- ჰო-ჰო, — გაიფიქრა მან.
- რამე თქვი? — ჰკითხა საკუთარ თავს.
- `ჰო-ჰო~ მეთქი,“ — უპასუხა.
- ადრე თუ გვიან, მაინც მოგიწევს დაძინება.
- თვალსაც არ მოვხუჭავ!.
- მატყუარა, — მიუგო საკუთარ თავს. ასეთი დიალოგი აშკარად ახალისებდა.
- თავს ჩინებულად ვგრძნობ, — თქვა ბოლოს.
- თვალთმაქცო, — უპასუხა მეორე ხმამ.
- არ მეშინია ღამის, ძილის და საერთოდ არაფრის.
- ძალიან სასაცილოა, — ჩაილაპარაკა მეორე ხმამ.
სინამდვილეში ფეხზე ძლივს იდგა. სასტიკად ეძინებოდა. და რაც უფრო მეტად ეშინოდა დაძინების, მით უფრო მძაფრი იყო სურვილი, დაწოლილიყო და თვალები დაეხუჭა.
- კომფორტულად გინდა მოეწყო? — ჰკითხა ირონიულმა ხმამ.
- ახლა ავდგები, გავისეირნებ, დავათვალიერებ კლდეებს და გეოლოგიურ წარმონაქმნებს და ვიფიქრებ იმაზე, რა კარგია სიცოცხლე, — თქვა მან.
- ღმერთო ჩემო! — შესძახა მეორე ხმამ. — კიდევ ერთი უილიამ საროიანი!
- ასეც მოვიქცევი, — გაიფიქრა სეილმა. შეიძლება ერთი დღე, შეიძლება ერთი ღამე, მაგრამ შემდეგი ღამე? კიდევ შემდეგი? მთელი ექვსი ღამე? გავძლებ, სანამ შენს გადასარჩენად არ მოვლენ? მეყოფა ძალა?
პასუხი არ მიუღია.
- მაინც რისი მეშინია? არ ვიცი. ამ ხმების. ამ ხმაურის. მაგრამ მათ ხომ არ შეუძლიათ რამე დამიშავონ, ასე არაა? შეუძლიათ. ოდესმე მათ პირისპირ დავრჩები... მაგრამ საჭიროა კი? თავი გააკონტროლე, მეგობარო. ძალები მოიკრიბე, დაიძაბე და ეს წყეული ცდუნებაც გაქრება.
სეილი მყარ მიწაზე იჯდა და ისე გრძნობდა თავს, თითქოს ჩუმად, მაგრამ ცხარე ცრემლით ტიროდა, თითქოს ცხოვრება დასრულდა და ის ახალ, ამოუცნობ სამყაროში აღმოჩნდა. ისეთი დღე იყო, როცა მზე აცხუნებს, თბილა, გეჩვენება, რომ ყველაფერი კარგადა — შეგიძლია ითევზაო, ყვავილები კრიფო, ქალს ეალერსო, მაგრამ რა გელის ასეთი დღის მიწურულს?
სიკვდილი.
არა, ეს შეუძლებელია.
- სიკვდილი, — დაჟინებით გაუმეორა საკუთარ თავს.
წამოწვა და თვალები დახუჭა. დაღალა ამ გაურკვევლობამ.
- კარგი, — გაიფიქრა მან, — თუ მართლა სიკვდილი ხარ, მოდი და წამიყვანე. მინდა გავერკვე, რას ნიშნავს მთელი ეს აბდაუბდა.
და სიკვდილი მოვიდა.
- ეეეეეეე, — თქვა ხმამ.
- დიახ, ეს მესმის, — უპასუხა ლეონარდ სეილმა. — კიდევ რას მეტყვი?
- აააააააჰ, — მიუგო ხმამ.
- ესეც მესმის, — უპასუხა გაღიზიანებულმა სეილმა.
ტანში ჟრუანტელმა დაუარა, კრიჭა შეეკრა.
- მე ვარ ტილე რატალარიდან, ადამიანთა მკვლელი!
- მე ვარ იორი ვენდილოდან, ურწმუნოთა რისხვა!
- რა პლანეტაა ეს? - ჰკითხა ლეონარდ სეილმა, ცდილობდა შიში დაეთრგუნა.
- ოდესღაც ძლევამოსილი, — უპასუხა ტილემ რატალარიდან.
- ოდესღაც ბრძოლის ველი, — თქვა იორმა ვენდილოდან.
- ახლა კი მკვდარია, — გააგრძელა ტილემ.
- ახლა მდუმარე, — დაასრულა იორმა.
- მაგრამ შენ მოხვედი, — თქვა ტილემ.
- რათა სიცოცხლე დაგვიბრუნო, — თქვა იორმა.
- თქვენ მოკვდით, — დაიღრიალა ლეონარდმა, მთელი სხეული დაეკრუნჩხა. — თქვენ არარაობა ხართ, უბრალოდ ქარის მონაბერი!
- ჩვენ ვიცოცხლებთ შენს ხარჯზე.
- და ვიბრძოლებთ შენი წყალობით.
- აი, თურმე რაში ყოფილა საქმე, — გაიფიქრა ლეონარდმა. — მე ბრძოლის ველი უნდა გავხდე, ხომ ასე? და თქვენ... მეგობრები ხართ?
- მტრები! — შესძახა იორმა.
- დაუძინებელი მტრები! — დაუდასტურა ტილემაც.
ლეონარდს სახეზე მწარე ღიმილი აღებეჭდა. ძალიან ცუდად იყო.
- რამდენი ხანი მელოდით? — იკითხა მან.
- რამდენი ხანი არსებობს დრო?
- ათი ათასი წელი?
- შესაძლოა.
- იქნებ ათი მილიონი?
- ეგეც შესაძლოა.
- ვინ ხართ ? — იკითხა მან. — აზრები, სულები, აჩრდილები?
- ყველაფერი ეს და კიდევ მეტიც.
- გონება?
- სწორედ ასე.
- როგორ გადარჩით?
- ეეეეეეეე, — მღეროდა გუნდი სადღაც შორს.
- აააააააჰ, — პასუხობდა მეორე არმია, ომის მოლოდინში.
- ოდესღაც ეს ნაყოფიერი ქვეყანა იყო, მდიდარი პლანეტა. აქ ორი ძლიერი ხალხი ცხოვრობდა, ორი დიადი ერი. მათ ორი ძლიერი ადამიანი ედგა სათავეში — მე, იორი, და ის, ვინც თავს ტილედ მოიხსენიებს. და შემდეგ პლანეტა გავერანდა, დაიღუპა. ხალხი და ჯარები გაანადგურა ხუთი ათას წლიანმა ომმა. ჩვენ დიდხანს ვცხოვრობდით, დიდხანს გვიყვარდა, ვსვამდით, ვიძინებდით და ვიბრძოდით. და როცა პლანეტა მოკვდა, ჩვენი სხეულები განამარხდნენ, მაგრამ მეცნიერებამ მოგვცა გადარჩენის შანსი.
- გადარჩენის? — გაოცდა ლეონარდი. — მაგრამ თქვენ ხომ აღარ არსებობთ!
- ჩვენი გონება, სულელო! ჩვენი გონება! რა არის სხეული გონების გარეშე?
- და გონება სხეულის გარეშე? — გაეცინა სეილს. — ეს მე გიპოვნეთ აქ! აღიარეთ, რომ მე გიპოვნეთ!
- ასეა, — თქვა მკაცრმა ხმამ. — ერთი უმაქნისია მეორის გარეშე. მაგრამ გადარჩენა მაინც გადარჩენაა, თუნდაც გაუცნობიერებლად. მეცნიერების დახმარებით ჩვენი ხალხების გონება სასწაულებრივად შემოინახა.
- მხოლოდ გონება? გრძნობების, მხედველობის, სმენის, შეხების, ყნოსვისა და სხვა გრძობების გარეშე?
- დიახ, ყოველივე ამის გარეშე. ჩვენ უბრალოდ უსხეულო არსებები ვიყავით, ნისლი... ძალიან დიდი ხნის მანძლიზე. დღევანდელ დღემდე.
- და ახლა მე მოვედი, — გაიფიქრა ლეონარდმა.
- შენ მოხვედი, — თქვა ხმამ, — რათა ფიზიკური გარსი გვიბოძო, ჩვენთვის ასე სასურველი სხეული.
- მაგრამ მე მხოლოდ ერთი ვარ, — გაიფიქრა სეილმა.
- და მაინც, გვჭირდები.
- მაგრამ მე პიროვნება ვარ და აღშფოთებული ვარ თქვენი შემოჭრით!
- აღშფოთებულია ჩვენი შემოჭრით! გესმის? იორ? აღშფოთებულია!
- მაგას ჰგონია, არჩევანი აქვს!
- ფრთხილად იყავით, — მიუგო სეილმა. — თვალს დავახამხამებ და გაქრებით, აჩრდილებო! გავიღვიძებ და წაგშლით!
- მაგრამ ერთხელაც ისევ დაგეძინება! — იყვირა იორმა. — და მაშინ ჩვენ აქ ვიქნებით. დაგელოდებით, დაგელოდებით, დაგელოდებით.
- რა გინდათ?
- სიმყარე. მასა. კვლავ შეგრძნებების განცდა.
- მაგრამ ჩემი სხეული ორივეს არ გეყოფათ.
- ჩვენ ვიბრძოლებთ მისთვის ერთმანეთთან.
ცეცხლოვანი რკალი შემოეჭდო სეილს თავზე. თითქოს ტვინის ორ ნახევრსფეროს შუა ლურსმანი ჩააჭედეს.
ყველაფერი საშინლად ნათელი გახდა. სრულიად ნათელი. იგი მათი სამყარო იყო. მათი გონების საცავი. სეილის თავის ქალა ორ ნაწილად გაიყო, ორ ბანაკად — ერთი იორმა დაისაკუთრა, მეორე ტილემ. მისი ტვინში დროშები აფრიალდნენ. ბრინჯაოს ფარები მზის შუქზე ალაპლაპდნენ. წინ გაიჭრნენ რუხი მხეცები ბუკების ხმიანომისა და იარაღი ჟღარუნის აკომპანიმენტის ქვეშ.
- ეეეეეე! — შეტევა.
- აააააააჰ! — ღრიალი.
- ნაუუუუ! — ქარბორბალა.
ათი ათასი ადამიანი შეასკდა ერთმანეთს ერთ პატარა, უხილავ მოედანზე. ათი ათასმა ადამიანმა გადაიშლიგინა მისი თვალის შიდა ზედაპირზე. ათი ათასმა შუბმა გაიშხუილა მისი თავის ქალის ძვლებს შორის. ათი ათასმა ქვემეხმა მისცა ზალპი. ათი ათასი ხმა ამღერდა მის ყურებში. მისი ორად გაიხლეჩილი და გაწელილი სხეული ცახცახებდა და ბორგავდა, გმინავდა და იკლაკნებოდა, წამიც და მისი თავი გასკდებოდა და ნაფლეთებად იქცეოდა.
და იყო ბუტბუტი, კივილი, თითქოს გონების ველებსა და ძვლის ტვინის კონტინენტზე, არტერიების გორაკებზე, ვენების ხეობებსა და მელანქოლიის მდინარეებზე გადარბოდნენ ჯარები — ერთი არმია, მეორე არმია, მზეზე მბზინავი ხმლები ერთმანეთს ასკდებოდნენ, ორმოცდაათი ათასი გონება იყენებდა მის სხეულს, რათა ერთურთი ეჩეხათ, ეჭრათ, ეხოცათ. ერთ წამი — ორი არმიის საზარელი შეტაკება, სისხლი, გრგვინვა, გააფთრება, სიკვდილი, სიგიჟე!
სეილი ფეხზე წამოიჭრა და უდაბნოში გაიქცა. გარბოდა, გარბოდა და ვერ ჩერდებოდა.
ბოლოს დაჯდა და ატირდა. ქვითინებდა, სანამ ფილტვები არ ასტკივდა. მოთქვამდა მწარედ და დიდხანს. ცრემლები ლოყებზე მიედინებოდა და მთრთოლვარე თითების წვერებზე ცვიოდა.
- ღმერთო, ღმერთო, დამეხმარე! ო, ღმერთო, დამეხმარე! — იმეორებდა იგი.
ყველაფერი ისევ რიგზე იყო.
დღის ოთხი საათი იდგა. მზე კლდეებს აცხუნებდა. სეილმა მარწყვის ჯემიანი ბისკვიტები შეჭამა და დასვრილი ხელები პერანგზე შეიწმინდა.
- ყოველ შემთხვევაში, ვიცი მაინც, ვისთან მაქვს საქმე, — გაიფიქრა მან. — ღმერთო ჩემო, ეს რა სამყაროა! როგორი უწყინარი ჩანს ერთი შეხედვით და როგორი ჯოჯოხეთია სინამდვილეში! Kიდევ კარგი, აქამდე რომ არავინაა აქ ნამყოფი. ან იქნებ არის ვინმე?
მან ტკივილისაგან გასივებული თავი გააქნია.
- ვინც აქ ჩამოვარდა, მხოლოდღა თუ უთანაგრძნობ. თბილი მზე, მტკიცე კლდეები და ხიფათის არანაირი ნატამალი. მშვენიერი ადგილია... სანამ თვალებს არ დახუჭავ და ჩაგეძინება. ხოლო მერე — ღამე, ხმები, სიგიჟე და უხმაუროდ მოპარული სიკვდილი.
- თუმცა უკვე სრულ ნორმაში ვარ, — თქვა მან ამაყად. — აი, შეხედე, — და ხელი გაშალა. აღარ უკანკალებდა, თუმცა ეს უდიდესი ნებისყოფის ფასად უჯდებოდა.
- მე შენ გაჩვენებთ, ვინ არის აქ მბრძანებელი! — დაექადნა უდანაშაულო ცას. — ეს მე ვარ. — და მუშტი მკერდზე დაიბრაგუნა.
ვინ წარმოიდგენდა, რომ აზრებს ამდენი ხნის სიცოცხლის უნარი აქვთ! ალბათ, მილიონი წლის განმავლობაში ეს ფიქრები სიკვდილზე, არეულობასა და დაპყრობაზე ამ ერთი შეხედვით იდილიურ, სინამდვილეში კი შხამიან ატმოსფეროში იმალებოდნენ და ელოდნენ ცოცხალ ადამიანს, რათა მისი გონება მათი უგუნური რისხვის იარაღად ექციათ.
ახლა, როცა თავს უკეთ გრძნობდა, ყველაფერი სისულელედ ეჩვენებოდა.
- ყოველივე, რაც მჭირდება, — ფიქრობდა ის, — ეს არის ექვსი დღე-ღამის უძილობა. მაშინ ისინი ვეღარ მაწამებენ. როცა მღვიძავს, სიტუაციას მე ვაკონტროლებ. უფრო ძლიერი ვარ, ვიდრე ეს შეშლილი მთავარსარდლები თავიანთი იდიოტური ურდოებით.
- მაგრამ შევძლებ კი ამას? — დაეჭვდა სეილი. — მთელი ექვსი ღამე ვიფხიზლო? არა, არ დავიძინებ. აგერაა ყავა, აბები, წიგნები და ბანქო. მაგრამ უკვე ახლა მაქვს სიქა გაცლილი და გავუძლებ? თუ არა და... რევოლვერიც აქვეა. საინტერესოა, სად წავლენ ეს სულელი მონარქები, თუ ტყვიას იმ სცენისკენ გავუშვებ, სადაც ისინი თამაშობენ? ეს სცენა ხომ მთელი მათი სამყაროა. შენ, ლეონარდ სეილ, ძალიან პატარა სცენა ხარ, ისინი კი ძალიან პატარა მსახიობები. მაგრამ რა მოხდება, თუ ტყვიას კულისებიდან გავუშვებ, დეკორაციებს, ფარდასა და მთელ დარბაზსაც გავანადგურებ? ყველაფერს, რაც წინ გადამეყრება?
- უპირველეს ყოვლისა, კვლავ გავაგზავნი რადიოგრამას მარსოპორტში. თუ შეძლეს მაშველთა უფრო მალე გამოგზავნა, იქნებ შევძლო გაძლება. ყოველ შემთხვევაში, უნდა გავაფრთხილო ისინი, რა პლანეტაა ეს — ნამდვილ აგარაკად რომ გამოიყურება, და, სინამდვილეში, კოშმარებისა და შეშლილი ბოდვების ბუდეა.
რამდენიმე წუთი კლავიშებს უკაკუნებდა. რადიოდან კი ჩამიჩუმი არ ისმოდა. მას შემდეგ, რაც სიგნალი გაგზავნა და პასუხი მიიღო, გადამცემი სამუდამოდ გაჩუმდა.
- ესღა მაკლდა, — გაიფიქრა მან. — სხვა რაღა დამრჩენია — განრიგი უნდა შევიმუშავო.
ასეც მოიქცა. ამოიღო ყვითელი ფანქარი და ექვსდღიანი გადარჩენის გეგმა შეადგინა.
- ამაღამ, — დაწერა მან, — წავიკითხავ კიდევ ექვს თავს „ომი და მშვიდობიდან~. დილის ოთხ საათზე დავლევ ცხელ შავ ყავას. ხუთის თხუთმეტ წუთზე ამოვიღებ ბანქოს და ათჯერ გავშლი სოლიტერს. ეს შვიდის ნახევრამდე გასტანს, შემდეგ ისევ ყავა. შვიდზე დაიწყება დილის გადაცემები დედამიწიდან, თუ, რა თქმა უნდა, რადიომიმღები მუშაობს საერთოდ. მუშაობს კი?
მან რადიო შეამოწმა. ის კვლავ დუმდა.
- კარგი, — დაწერა მან, — შვიდიდან რვამდე ვიმღერებ ყველა სიმღერას, რაც გამახსენდება, ასე გავირთობ თავს. რვიდან ცხრამდე — ვიფიქრებ ელენ კინგზე. გავიხსენებ ელენს. თუმცა, არა, ელენზე ფიქრს ახლავე შევუდგები.
მან ამ სიტყვებს ხაზი გაუსვა.
დანარჩენი დღეების გეგმაც წუთობრივად გაწერა. შემდეგ სამედიცინო ჩანთა შეამოწმა. იპოვნა გამოსაფხიზლებელი აბების რამდენიმე პაკეტი. ყოველ საათში თითო აბი უნდა მიეღო მთელი მთელი ექვსი დღის განმავლობაში. საკუთარი თავის რწმენა მიეცა.
- თქვენ გაგიმარჯოთ, იორ და ტილე! — შესძახა სეილმა, აბი გადაყლაპა და მდუღარე შავი ყავა მიაყოლა.
ასე გაგრძელდა ყველაფერი: იყო ტოლსტოი, ბალზაკი, რომიანი ჯინი, ყავა, აბები, სეირნობა, ისევ ტოლსტოი, ისევ ბალზაკი, ისევ ჯინი, ისევ ბანქო. დასრულდა პირველი დღე, მერე მეორე, შემდეგ მესამეც.
მეოთხე დღეს ჩრდილში, კლდის ქვეშ იწვა და ჯერ ხუთობით ითვლიდა ათასამდე, შემდეგ ათობით, გონება რამეთი რომ დაესაქმებინა და ღვიძილი შეენარჩუნებინა. თვალები ისე დაეღალა, რომ ხშირად იბანდა ცივი წყლით. კითხვა აღარ შეეძლო — ტკივილისაგან თავი უსკდებოდა. იმდენად დაღლილი იყო, რომ ვეღარც კი მოძრაობდა. წამლებმა სხეული გაუშეშეს; ცოცხალ ცვილის ფიგურას ჰგავდა. თვალები გაუქვავდა, ენა — ჟანგიან შუბს დაემსგავსა, ხოლო თითები თითქოს ნემსებისმაგვარი ბალნით დაეფარა.
საათის ისრის მოძრაობას აკვირდებოდა... კიდევ ერთი წამით ნაკლები, გაიფიქრა. ორი წამი, სამი, ოთხი, ხუთი, ათი, ოცდაათი წამი. მთელი წუთი. ლოდინის ერთი საათით ნაკლები დარჩა.
- ჰეი, ხომალდო, იჩქარე!
ჩუმად ჩაიცინა.
- მაგრამ რა მოხდება, თუ ყველაფერს დაიკიდებს და ძილს მიეცემა? ძილი, ძილი, იქნებ სიზმრებიც... მთელი სამყარო — სცენაა. რა მოხდება, თუ უთანასწორო ბრძოლას შეწყვეტს და დანებდება?.
- იიიიიიიიიი — გაისმა მაღალი, გამკივანი, მრისხანე ხმა.
სეილი შეკრთა. ენაც შეტოკდა გამომშრალ, ხაოიან პირში.
იორი და ტილე გააგრძელებენ შეწყვეტილ ომს, ლეონარდ სეილი კი საბოლოოდ შეიშლება. გამარჯვებული დაეუფლება შეშლილის ნარჩენებს — აკანკალებულ, მოხარხარე სხეულს — და გასწირავს პლანეტის ზედაპირზე სახეტიალოდ ათი ან ოცი წლით. თვითონ კი ამაყად დამკვიდრდება მასში, იქიდან განიკითხავს ყველას, გამოიტანს სასიკვდილო განაჩენებს და უხილავი მოცეკვავეების სულებს ესტუმრება, ხოლო თავად ლეონარდ სეილს, უფრო სწორად, რაც მისგან დარჩება, ოცი წლით რომელიღაც მიყრუებულ გამოქვაბულში გამოამწყვდევენ, სადაც მას ჭიები, ომები და დაუნდობელი, ბნელი ფიქრები დახრავენ.
და როცა სამაშველო ხომალდი მოვა, ვეღარაფერს იპოვის. სეილს მისივე გონებაში დაბუდებული მოზეიმე არმია სადღაც ხევ-ხუვებში გადამალავს. იქცევა ბუდედ, რომელშიც იორი თავის საზიზღარ გეგმებს გამოჩეკავს.
ასეთი აზრები ახრჩობდნენ ლეონარდ სეილს.
ოცწლიანი სიგიჟე. ოცწლიანი წამება, ოცწლიანი უწყვეტი საქმიანობა, რომელიც გულზე არ ეხეტება, ოცწლიანი ხელჩართული ომი, ოცწლიანი გულისრევა და კანკალი.
თავი მუხლებზე დაუვარდა. ქუთუთოები ხრჭიალით გაეხსნა და მსუბუქი შრიალით დაიხურა. ყურებში გაიტკაცუნა.
- დაიძინე, დაიძინე, — ამღერდნენ ჩუმი ხმები.
- მე... მე წინადადება მაქვს თქვენთან, — გაიფიქრა ლეონარდ სეილმა. — მისმენე იორ და შენც — ტილე! იორ, შეგიძლია მფლობდე ორშაბათს, ოთხშაბათსა და პარასკევს. შენ კი — ტილე, მას კვირას, სამშაბათსა და შაბათს ჩაანაცვლებ. ხუთშაბათი ჩემი დასვენების დღე იქნება. თანახმა ხართ?.
- ეეეეეეეე, — მღეროდნენ ზღვის ტალღები.
- ოოოოოოჰ, — ჩურჩულებდნენ შორეული ხმები.
- რას იტყვით? შევთანხმდებით, იორ, ტილე?.
- არა! — უპასუხა ერთმა ხმამ.
- არა! — გაიმეორა მეორემ.
- ღორმუცელები ხართ, ორივე ღორმუცელები! — სასოწარკვეთით შესძახა სეილმა. — „ჭირი, გაწყვეტა ორივე თქვენ გვარს~!
სეილს ეძინა.
იგი იორი იყო, ძვირფასი ბეჭდებით ხელდამშვენებული. რაკეტასთან იდგა წინ გაწვდილი ხელით ბრმა არმიას ხელმძღვანელობდა.
და იყო ტილე, ქალების კერპი, ძაღლების მკვლელი!
სეილს ხელი ინსტინქტურად იარაღისკენ გაექცა, დასწვდა მას, დაუმიზნა და ტილეს და იორის ჯარებმა რომ ბრძოლა გააჩაღეს, პისტოლეტმა დაიჭექა.
ტყვიამ სეილს შუბლი გაუკაწრა და გამოაღვიძა.
მომდევნო ექვსი საათი იფხიზლა. დარწმუნდა, რომ ყველაფერი ამაო იყო. ჭრილობა ჩამოიბანა და შეიხვია. ინანა, რომ მიზანს ააცილა — ყველაფერი უკვე დასრულებული იქნებოდა.
ცას ახედა. კიდევ ორი დღე.
კიდევ ორი...
- იჩქარე, ხომალდო, იჩქარე!
უძილობამ გონება დაუჩლუნგა. სასოწარკვეთამ მოიცვა. იარაღი აიღო, დადო, ისევ აიღო. საფეთქელთან მიიბჯინა, თითი სასხლეტს შეახო, გადაიფიქრა. კვლავ ცას ახედა.
დადგა ღამე.
კითხვის გაგრძელება სცადა, მაგრამ წიგნი შორს მოისროლა, ნაკუწებად აქცია და ცეცხლში ჩააგდო.
როღორ დაიქანცა!
- კიდევ ერთი საათიც და, თუკი არაფერი მოხდება, თავს მოვიკლავ. ახლა კი ნამდვილად. ამჯერად აღარ დავიხევ უკან.
პისტოლეტი მოამზადა და გვერდით დაიდო. ახლა უკვე საოცრად მშვიდი იყო, თუმცა საშინლად დაღლილი.
- ყველაფერს წერტილი უნდა დაესვას.
მოულოდნელად ცაში ალმა გაიელვა.
ეს იმდენად წარმოუდგენელი იყო, რომ ატირდა.
- რაკეტა! — წამოიძახა მან და წამოდგა. - რაკეტაა! — დაიღრიალა სეილმა, თვალები მოისრისა და გაიქცა.
ალი სულ უფრო მკვეთრი და მოზრდილი ხდებოდა. რაკეტა ეშვებოდა.
ხელებს გამალებით აქნევდა, მიიწევდა წინ; იარაღი, საკვები — ყველაფერი გადაყარა.
- ხედავთ ამას, იორ, ტილე?! ველურებო, ურჩხულებო, მოგიგეთ! მე გავიმარჯვე! ჩემს წასაყვანად მოვიდნენ! მე გავიმარჯვე, ეშმაკმა წაიღოს თქვენი თავი და ფეხი!
ქედმაღლურად გაიცინა, გახედა კლდეებს, ცას, საკუთარ ხელებს. ხომალდი დაეშვა. ლეონარდ სეილი იდგა, კანკალებდა და მოუთმენლად ელოდა, როდის გაიღებოდა კარი.
- მშვიდობით, იორ! მშვიდობით, ტილე! — გამარჯვებულის ღიმილით შესძახა მან.
- ეეეეე, — შორს მიილია ღრიალი.
- აააააჰ, — მიჩუმდნენ ხმები.
რაკეტის ლიუკი ფართოდ გაიღო.
იქიდან ორი ადამიანი გადმოხტა.
- სეილი ხართ? — ჰკითხეს მათ. — ეს ხომალდი ACDN 13-ია. მივიღეთ თქვენი SOS და გადავწყვიტეთ, დახმარება თავად გვეკისრა. მარსოპორტიდან გემი მხოლოდ ზეგ მოვა. გვინდა ცოტა დავისვენოთ. აქ ღამის გათევა არ იქნებოდა ურიგო, შემდეგ კი ერთად გავემგზავრებით შინ.
- არა, — წარმოთქვა სეილმა, და მისი სახე შიშმა მოუღრიცა, — აქ ღამის გათევა არ შეიძლება...
ლაპარაკი არ შეეძლო. მიწაზე დაეცა.
- სწრაფად, — მოესმა ხმა ძილ-ღვიძილში. — ცოტაოდენი თხევადი საკვები და საძილე წამალი. მას საჭმელი და დასვენება სჭირდება.
- არ მჭირდება დასვენება! — დაიყვირა სეილმა.
- ბოდავს, — ჩუმად თქვა ერთმა.
- არ შეიძლება ძილი! — ყვიროდა სეილი.
- ჩუმად, ჩუმად, — თქვა კაცმა ალერსისანად.
სეილს მკლავში ნემსი დაესო.
სეილი ხელ-ფეხს იქნევდა.
- არ მჭირდება ძილი, წავიდეთ! — ღრიალებდა სასოწარკვეთილი. — წავიდეთ!
- ბოდავს, — თქვა ერთმა. — შოკშია.
- არ მინდა საძილე წამალი!
- ეეეეეეეეეეე, — მღეროდნენ უძველესი ქარები.
- ააააააააჰ, — მღეროდნენ უძველესი ზღვები.
- არ მინდა წამალი, არ შეიძლება აქ ძილი, გთხოვთ, არ მინდა, არ მინდა, არ მინდა! — ყვიროდა სეილი და წამოდგომას ცდილობდა. — თქვენ... არ... იცით!..
- ნუ ღელავ, ძმაო, აღარაფერი გემუქრება, ნურაფერზე ინერვიულებ.
ლეონარდ სეილს ეძინა. ორი ადამიანი კი ზემოდან დასცქეროდა.
ის კვნესოდა, ტიროდა, ღმუოდა. გამომეტყველება წამდაუწუმ ეცვლებოდა. ეს იყო სახე ხან წმინდანისა, ხანაც ცოდვილისა, ბოროტი სულისა, ურჩხულისა, უკუნეთისა, სინათლისა, ერთისა, მრავლისა, არმიისა, სიცარიელისა — ყველაფრის, ყველაფრის სახე!
ძილში იკლაკნებოდა.
- ეეეეეეეეე! — აღმოხდა პირიდან. — იიიიიიიი! — დაკივლა.
- რა სჭირს? — ჰკითხა ერთმა მაშველმა.
- არ ვიცი. ერთი ინექციაც ხომ არ მოუხდებოდა?
- ჰო, კიდევ ერთი დოზა არ აწყენს. ნერვების ამბავია. მას ბევრი ძილი სჭირდება.
ნემსი ხელში შეესო, სეილი კი კრუნჩხავდა, იფურთხებოდა და კვნესოდა.
და უცებ... მოკვდა.
ის უძრავად იწვა, ხოლო ორნი ზემოდან დაჰყურებდნენ.
- რა საშინელებაა! — თქვა ერთმა. — როგორ ახსნი ამას?
- მარტოობით გამოწვეული შოკია. საბრალო ბიჭი! რა სამწუხაროა. — სახეზე ნაჭერი გადაფარეს. — ასეთი სახე გინახავს ოდესმე? აბსოლუტურად შეშლილი.
- ჰო. ღმერთო, რა გამომეტყველებაა! აღარასდროს მინდა ასეთი რამ ვნახო.
- რა უბედურებაა, გველოდა, ეიმედებოდა. ჩვენ ჩამოვედით, მაგრამ მაინც მოკვდა.
მათ მიმოიხედეს.
- რა ვქნათ? ღამე აქ გავათიოთ?
- ჰო. და, რა თქმა უნდა, არა ხომალდზე.
- ჯერ დავმარხოთ.
- თავისთავად.
- და მერე სუფთა ჰაერზე დავიძინოთ, ხომ? კარგია, ღია ცის ქვეშ ძილი, ორი კვირა ხომალდში ყოფნის შემდეგ.
- ჰო, ასე მოვიქცეთ. შენ ადგილი იპოვე, მე კი ვახშამს მოვამზადებ, კარგი?
- კარგი.
- დღეს კარგად გამოვიძინებთ.
- შესანიშნავია, შესანიშნავი.
მათ საფლავი გათხარეს, ლოცვა წაიკითხეს. მერე ყავა დალიეს.
სუნთქავდნენ პლანეტის ტკბილ ჰაერს და უცქერდნენ საოცარ ცას და კაშკაშა, ულამაზეს ვარსკვლავებს.
- რა ღამეა! — თქვეს და წამოწვნენ.
- ძილი ნებისა, — თქვა ერთმა და გვერდი იცვალა.
- ძილი ნებისა, — უპასუხა მეორემ:
და დაიძინეს.
დიდი მადლობა
ReplyDelete