თორნთონ უაილდერი
ჩვენი ქალაქი
(ინგლისურიდან თარგმნა ნინო ღამბაშიძემ)
მოქმედი პირები:
რეჟისორი
დოქტორი გიბსი
ჯო ქროუელი
ჰოუი ნიუსომი
მისის გიბსი
რებეკა გიბსი
უალეი უები
ემილი უები
ქალი აივანზე
მაყურებელი მამაკაცი
ქალი მაყურებლთა დარბაზიდან
საიმონ სთიმსონი
მისის სოუმსი
კონსტებლი უორენი
საი ქროუელი
ბეისბოლის სამი მოთამაშე
სემ ქრეიგი
ჯო სთოდართი
მოქმედება ვითარდება ნიუ ჰემფშირის შტატის პატარა ქალაქ გროვერს ქორნერსში.
პირველი მოქმედება
წარმოდგენის სანახავად მოსული მაყურებელი ხედავს ნახევრად განათებულ, ცარიელ სცენას. მალევე გამოდის რეჟისორი, ხელში ქუდი უჭირავს, პირში ჩიბუხი აქვს გაჩრილი. შემოსვლისას, სცენის მარცხენა კუთხეში, მდუმარედ აწყობს მაგიდას, სამ სკამსა და დაბალ ჯორკოს, სადაც უებების ოჯახის სახლი უნდა იყოს, ხოლო მარჯვენა კუთხეში მეორე მაგიდასა და სამ სკამს.
`მარცხენა~ და `მარჯვენა~ კუთხეები სცენაზე მდგომი მსახიობის მხრიდან იგულისხმება, როდესაც იგი მაყურებელს უყურებს, ხოლო `ზემოთ~ ნიშნავს სცენის უკანა კედელს. როდესაც რამპის სინათლე ნელ-ნელა ქრება, რეჟისორს უკვე დასრულებული აქვს სცენის მოწყობა. მიყრდნობილია მარჯვენა წინა ბოძს და ადევნებს თვალს, როგორ იკავებენ ადგილს დაგვიანებული მაყურებლები.
იგი საუბარს იწყებს, როცა სრულ სიბნელეში მყოფი მაყურებელი მთლიანად წყნარდება.
რეჟისორი: ამ წარმოდგენას `ჩვენი ქალაქი~ ჰქვია. პიესა დაწერა თორნთონ უაილდერმა. სპექტაკლი დადგა რეჟისორმა... როლებს ასრულებენ: ქალბატონი..., ბატონი..., ქალბატონი..., ბატონი... და მრავალი სხვ. ამ ქალაქის სახელია გროვერს ქორნერსი, ნიუ ჰემფშირის შტატი, მასაჩუსეტის საზღვრის მიმდებარედ, 42-ე განედსა და 40 მინუტზე და 70-ე გრძედსა და 35-ე მინუტზე. პირველი მოქმედება ვითარდება 1901 წლის 7 მაისს, წარმოდგენილია ჩვენი ქალაქის ერთი დღე. სადაცაა გათენდება.
მამალი ყივის.
აღმოსავლეთით მალე ცა განათდება, ჩვენი მთიდან წამოვა დღის სინათლე. ცისკრის ვარსკვლავი ყოველ- თვის არაჩვეულებრივად კაშკაშებს, სანამ ჩაქრება და გაუჩინარდება. თქვენც შეგიმჩნევიათ, არა?
რეჟისორი რამდენიმე წამით ცას უყურებს, შემდეგ კი სცენის სიღრმეში ადის.
კარგი, ახლა ჩვენს ქალაქს გაგაცნობთ. აი, აქ -
მიუთითებს უკანა კედლის ჰორიზონტალურ ზოლზე
- აქ მდებარეობს მთავარი ქუჩა. მის უკან რკინიგზის სადგურია, რკინიგზის რელსები აი, ასე გადის. რელსების უკან პოლონელები და ჩანუკელი ინდიელების რამდენიმე ოჯახი ცხოვრობს.
შემობრუნდება მარცხნივ.
იქით კონგრეგაციული ეკლესიაა, ქუჩის გადაღმა კი პრესვიტერიანელი. ბაპტისტები ქვემოთ ლოცულობენ, მდინარის ნაპირთან. კათოლიკური ეკლესია მატარებლის ვაგონების უკანაა. აქ ერთ შენობაშია ქალაქის მუნი-ციპალიტეტი და ფოსტა. სარდაფში საპატიმროა. ერთ-ხელ აბრაამ ლინკოლნმა მისი კიბეებიდან წარმოთქვა სიტყვა. ქუჩის გაყოლებაზე მაღაზიების რიგებია. მათ წინ თავლები და იპოდრომია. ამ ქალაქის ქუჩებში პირველი ავტომობილი ხუთ წელიწადში გამოჩნდება _ მას ბანკირი ქართრაითი შეიძენს, ჩვენი უმდიდრესი თანამოქალაქე, რომელიც მთის ფერდობზე, დიდ, თეთრ სახლში ცხოვრობს... აქეთაა სასურსათო მაღაზია და მისტერ მორგანის აფთიაქი. ქალაქის მკვიდრთა უმეტესობა ყოველდღიურად სტუმრობს ერთ, ან ორივე მათგანს. საჯარო სკოლა აი იქ არის, ხოლო დაწყებითი სკოლა ცოტა მოშორებითაა. დილაობით, ცხრას რომ თხუთმეტი უკლია, შუადღისას, და სამ საათზე ამ სკოლის ეზოდან მთელ ქალაქს ესმის მხიარული ჟრიამული.
შემდეგ რეჟისორი მიდის სცენის მარჯვნივ მდგომი მაგიდისა და სკამებისაკენ.
ეს ჩვენი ექიმის სახლია, ექიმი გიბსის. აქ უკანა შესასვლელია.
ვაზითა და ყვავილებით მორთული სამი თაღოვანი კარადა ფარავს ორივე მხარის ავანსცენის სვეტებს.
აი, დეკორაციებიც, მათთვის, ვისაც ჰგონია, რომ დეკორაციები აუცილებელია... ეს მისის გიბსის ბოსტანია... სიმინდი... ლობიო... მუხუდო... ბალბა... ჯიჯლაყა... და ბლომად ოროვანდი.
გადაჰკვეთს სცენას.
იმ დროს, ადგილობრივი გაზეთი `გროვერს ქორ-ნერსის დროება~ კვირაში ორჯერ გამოდიოდა. ეს კი, ამ გაზეთის რედაქტორის, მისტერ უების სახლი და მისის უების ბოსტანია. დაახლოებით მისის გიბსისნაირი, ოღონდ აქ მზესუმზირებიცაა დათესილი.
სცენის სიღრმისკენ იყურება რამდენიმე წამით.
კარგი ქალაქია, მეთანხმებით არა? რამდენადაც ვიცით, ამ ქალაქს არც ერთი განთქმული ადამიანი არ ჰყოლია. მთის წვერზე სასაფლაოა. უძველესი საფლავის ქვები 1670-1680 წლებითაა დათარიღებული და, გრო-ვერსებს, ქართრაითებს, გიბსებსა და ჰერსეიებს ეკუთვ-ნით. უმეტესობა ამ გვარებისა დღემდე ცხოვრობს ამ ქალაქში.
კეთილი... როგორც უკვე გითხარით, სადაცაა გათენ-დება... ერთადერთი სახლი, საიდანაც შუქი გამოდის, რკინიგზის სადგურის გადაღმა კოტეჯია. პოლონელ ქალს ეს-ესაა ტყუპები ეყოლა. თუმცა, შუქი გამოდის აგრეთვე ჯო ქროუელის სახლიდანაც. იგი ადრიანად დგება, რათა მოქალაქეებს გაზეთები მიუტანოს. შუქი აგრეთვე დეპოდან გამოდის, სადაც შორთი ჰოქინსი, გამოკიდებს წითელ ალამს, 5 საათსა და 45 წუთზე წუთიანი ბოსტონის მატარებლის ჩამოდგომასთან დაკავშირებით.
ისმის მატარებლის სასტვენის ხმა. რეჟისორი დაჰყურებს ჯიბის საათს და თავს აქნევს.
რა თქმა უნდა, მთელს ქვეყნიერებაზე, ანთია შუქი სახლებში. ზოგი ძროხას წველის, ზოგი სხვა რამეს საქმიანობს. მაგრამ ამ ქალაქის მკვიდრებს გვიანობამდე სძინავთ ხოლმე.
ასე იწყება ახალი დღე. აი, ექიმი გიბსიც მოაბიჯებს მთავარ ქუჩაზე. სწორედ მან ამშობიარა ის პოლონელი ქალი. აი, მისის გიბსიც ჩამოვიდა ქვედა სართულზე საუზმის მოსამზადებლად.
მისის გიბსი: სასიამოვნო გარეგნობის ფუშფუშა ქალი. წარმოსახვით ფანჯარაზე ფარდებს წევს და, ღუმელში ანთებს ცეცხლს.
ექიმი გიბსი 1930 წელს გარდაიცვალა. მის პატივსაცემად აშენდა ახალი საავადმყოფო. მისის გიბსი გაცილებით ადრე გარდაიცვალა. სადაზღვევო მაკლერზე გათხოვილი ქალიშვილის, რებეკას მოსანახუ- ლებლად იყო წასული კანტონში, ოჰაიოს შტატში და იქ გარდაიცვალა ფილტვების ანთებით, აქ გადმოასვენეს. ის ახლა მთაზე მდებარე სასაფლაოზე განისვენებს, ყველა სხვა გიბსებისა და ჰერსეიების გვერდით. ვიდრე ექიმი გიბსის ცოლი გახდებოდა და ჯვარს კონგრეგაციულ ეკლესიაში დაიწერდა, მას ჯულია ჰერსეი ერქვა.
ჩვენს ქალაქში ყველას შესახებ გვიყვარს ამბების მოსმენა... აი, მისის უები ჩამოდის ქვედა სართულზე საუზმის მოსამზადებლად... აი, ექიმი გიბსი. შუაღამის ორის ნახევარზე დაურეკეს. აი, ჯო ქროუელ უმცროსიც მოეშურება. მისტერ უებისთვის `დროება~ მოაქვს.
ექიმი გიბსი: მარცხნიდან მოაბიჯებს მთავარ ქუჩაზე. თავის სახლს რომ მიუახლოვდება, შეჩერდება, მიწაზე დებს წარმოსახვით საექიმო ჩანთას, იხდის ქუდს და დაღლილ სახეს უზარმაზარი ცხვირსახოცით იწმენდს.
მისის უები: გამხდარი, სერიოზული, მკაცრი გამომეტყველების ქალი შედის სამზარეულოში და იკეთებს წინსაფარს. ისეთ მოძრაობებს აკეთებს, რომ მიხვდებით, ცდილობს ღუმელში შეშის შეკეთებასა და საუზმის მომზადებას.
ამ დროს, თერთმეტი წლის ჯო ქროუელ უმცროსი შემორბის მთავარ ქუჩაზე მარჯვენა მხრიდან და სახლების კარებებისკენ ისვრის წარმოსახვით გაზეთებს.
ჯო ქროუელ უმცროსი: დილა მშვიდობისა, მისტერ გიბს!
ექიმი გიბსი: დილა მშვიდობისა, ჯო!
ჯო ქროუელ უმცროსი: ვინმე ავად გახდა, სერ?!
ექიმი გიბსი: არა, პოლონელების უბანში ტყუპები დაიბადნენ.
ჯო ქროუელ უმცროსი: ინებეთ თქვენი გაზეთები!
ექიმი გიბსი: გმადლობ ჯო, მსოფლიოში რამე მნიშვ-ნელოვანი ხომ არ მომხდარა ოთხშაბათიდან მოყოლე-ბული?!
ჯო ქროუელ უმცროსი: დიახ, სერ, ჩემი სკოლის მასწავლებელი, მის ფოსტერი თხოვდება კონკორდელ კაცზე.
მისტერ გიბსი: უყურე შენ?! და თქვენ, ბიჭებს რა აზრი გაქვთ ამაზე?
ჯო ქროუელ უმცროსი: ჰმმმ.. რა თქმა უნდა, ეს ჩემი საქმე არ არის, მაგრამ.. თუ ადამიანი მასწავლებლობას გადაწყვეტს, არ უნდა გათხოვდეს არასოდეს.
მისტერ გიბსი: მუხლი როგორ გაქვს ჯო?
ჯო ქროუელ უმცროსი: კარგად, სერ, საერთოდ არ მახსოვს _ როგორც აღნიშნეთ, ამინდის მატყობინებს ხოლმე.
მისტერ გიბსი: და, დღეს რას გეუბნება? იწვიმებს?
ჯო ქროუელ უმცროსი: არა!
მისტერ გიბსი: ნამდვილად?
ჯო ქროუელ უმცროსი: დიახ, სერ!
მისტერ გიბსი: შენი მუხლი ოდესმე ტყუის ხოლმე?
ჯო ქროუელ უმცროსი: არა, არასოდეს, სერ!
ჯო ემშვიდობება ექიმს და მიდის. მისტერ გიბსი კი გაზეთს კითხულობს.
რეჟისორი: გნებავთ ორიოდე სიტყვა გითხრათ იმ ბიჭუნაზე _ ჯო ქროუელ უმცროსზე? ჯო საოცრად ნიჭიერი იყო. დაწყებითი სკოლა წარჩინებით დაამთავრა, კლასის პრეზიდენტადაც კი აირჩიეს. მასაჩუსეტის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის სტიპენდია მი-იღო. იქაც კურსი წარჩინებით დაარსულა. ეს ყველა- ფერი ბოსტონის გაზეთში ეწერა თავის დროზე. სახელგანთქმული ინჟინერი უნდა გამოსულიყო. მაგრამ, ომი დაიწყო და, საფრანგეთში დაიღუპა _ მთელი მისი ბრწყინვალე განათლება წყალში ჩაიყარა.
ჰოუი ნიუსომი: გაინძერი ბესი! დღეს რა გჭირს?
რეჟისორი: აი ჰოუი ნიუსომს რძე მოაქვს.
ჰოუი ნიუსომი, ოცდაათიოდე წლისა; მთავარ ქუჩაზე შემოდის მარცხნიდან და უხილავ ცხენსა და ურიკას მოერეკება, რომელზეც წარმოსახვითი რძის ბოთლებია. ისმის ბოთლების წკარუნის ხმა. რამდენიმე ბოთლს მისის უების მახლობლად დებს. შემდეგ გადაჰკვეთს სცენას და მისის გიბსს უახლოვდება. ჩერდება სცენის შუაგულში და, მისტერ გიბსს გამოელაპარაკება.
ჰოუი ნიუსომი: დილა მშვიდობისა, მისტერ გიბს!
ექიმი გიბსი: დილა მშვიდობისა ჰოუი.
ჰოუი ნიუსომი: ვინმე ავად გახდა?
ექიმი გიბსი: მისის გორუსლავსკის ტყუპები შეეძინა.
ჰოუი ნიუსომი: ტყუპები? ეეჰ. ჩვენი ქალაქი ყოველწლიურად სულ უფრო იზრდება.
ექიმი გიბსი: იწვიმებს, ჰოუი?
ჰოუი ნიუსომი: არა, არა. კარგი ამინდი იქნება. ეც- ხელება... ბესი, ფეხი გამოადგი.
ექიმი გიბსი: გამარჯობა, ბესი. რამდენი წლისაა ბესი, ჰოუი?
ექიმი ცხენს ეფერება, სცენის ცენტრში.
ჰოუი ნიუსომი: ჩვიდმეტი წლის ხდება. სულ გამოჩერ-ჩეტდა, რა ხანია ლოქჰარტები აღარ იღებენ რძეს. მაინც ჯიუტად ჩერდება და მაიძულებს მათი სახლისკენაც გადავუხვიო. კარგად ბრძანდებოდეთ, ექიმო.
იგი მისის გიბსისკენ მიდის, რომელიც უკვე კარში გამოსულა და ელოდება.
მისის გიბსი: დილა მშვიდობისა, ჰოუი!
ჰუი ნიუსომი: დილა მშვიდობისა, მისის გიბს. ექიმი სადაცაა მოვა, მთავარ ქუჩაზე შემხვდა.
მისის გიბსი: მართლა? უკვე მოდის? როგორც ჩანს, შენ შეგაგვიანდა დღეს.
ჰოუი ნიუსომი: დიახ, რაღაც დაემართა სეპარატორს. არ ვიცი რა ჭირდა. ექიმო!
იგი მიმართავს ექიმს სცენის ცენტრში, უკანა კედელთან.
მისის გიბსი: ჰოუი!
მისის გიბსი:
იყურება ზემო სართულისკენ.
ბავშვებო! ბავშვებო! ადგომის დროა!
ჰოუი ნიუსომი: წამო, ბესი!
აგრძელებს გზას.
მისის გიბსი: ჯორჯ! რებეკა!
ექიმი გიბსი უკანა კართან მიდის და ადის სახლის პარმაღზე.
მისის გიბსი: ყველაფერი მშვიდობით დასრულდა, ფრენკ?
ექიმი გიბსი: კი, მშვიდობა იყო. პატარა კნუტებივით არიან.
მისის გიბსი: ბეკონი ერთ წუთში მზად მექნება. დაჯექი და ყავას მოგართმევ. ამ დილას ხომ შეგიძლია ორიოდე საათი წაუძინო?
ექიმი გიბსი: ჰმმ... მისის ვენთუორთი მყავს თერთ-მეტზე დაბარებული. ნეტავი გამაგებინა რა სჭირს. არ მომწონს მისი მუცელი, რაღაც ვერა აქვს წესრიგში.
მისის გიბსი: ფრენკ გიბს, გამიგონე რასაც გეუბნები, ისე ხარ გადაღლილი, სამ საათს მაინც თუ არ დაიძინებ, არ ვიცი რა შეიძლება დაგემართოს. იქნებ რამდენიმე დღით წასულიყავი დასასვენებლად?
მისის უები: ემილიიიი! ადგომის დროა! უოლლი! შვიდი საათია უკვე, ადექით დროზე!
მისის გიბსი: მისმინე, ჯორჯს უნდა დაელაპარაკო. ამ ბოლო დროს რაღაც სჭირს. საერთოდ აღარ მეხმარება. შეშასაც კი აღარ მიჩეხავს.
ექიმი გიბსი:
ხელებს იბანს და იმშრალებს. მისის გიბსი ღუმელთან ტრიალებს.
ხომ არ გეუხეშება?
მისის გიბსი: არა, უბრალოდ მებუზღუნება! მარტო ბეისბოლზე ფიქრობს... ჯორჯ! რებეკა! სკოლაში გაგვიანდებათ.
ექიმი გიბსი: მმმ...
მისის გიბსი: ჯორჯ!
ექიმი გიბსი: ჯორჯ, დროზე ჩამოდი!
ჯორჯის ხმა: მესმის, მა!
ექიმი გიბსი: არ გესმის, დედა რომ გეძახის? ზემოთ ავალ და ცოტას წავუძინებ.
სცენას ტოვებს.
მისის უები: უოლლი! ემილიააა! სკოლაში გაგვიანდებათ! უოლიი! თვითონ ადგები, თუ ამოვიდე და წამოგაგდო?
რებეკა გიბსის ხმა: დე! რომელი კაბა ჩავიცვა?
მისის გიბსი: ნუ ხმაურობ. მამაშენს მთელი ღამე არ უძინია და ცოტა დაასვენე. შენი ლურჯი კუბოკრული კაბა გავრეცხე და გავაუთოვე.
რებეკა: დე! მეზიზღება ეგ კაბა!
მისის გიბსი: ოჰ, ნუ ყვირი თუ შეიძლება!
რებეკა: სკოლაში ყოველდღე დამხრჩვალი ინდაურივით ჩაცმული მივდივარ ხოლმე!
მისის გიბსი: რებეკა, საყვარელო, ყოველთვის ძალიან ლამაზად გამოიყურები!
რებეკა: დე! ჯორჯი საპონს მესვრის!
მისის გიბსი: ახლა ამოვალ და ორივეს გაგტყიპავთ.
ისმის ქარხნის საყვირის ხმა. ბავშვები ჩამოირბენენ და თავთავიანთ ადგილებს იკავებენ. ხელში სკოლის წიგნების წარმოსახვითი შეკვრა უჭირავთ.
რეჟისორი: დიახ, ჩვენს ქალაქში ქარხანაც გვაქვს. გესმით ხმა? შალის საბნებს ამზადებენ. ქართრაითების საკუთრებაა და საკმაოდ კარგ მოგებასაც იძლევა.
მისის უები: ბავშვებო! ნუ სულელობთ. საუზმე ისე-ვე აუცილებელია, როგორც სადილი და ვახშამი. სრულებითაც არ მსურს სადილს მშიერი მგლებივით ეკვეთოთ. ასე თუ იკვებებით, სიმაღლეში ვერ გაიზრ- დებით. უოლი, გადადე ეგ წიგნი გვერდზე!
უოლი: აუ, დე, დღეს დილის ათი საათისთვის ყველაფერი მეცოდინება კანადის შესახებ!
მისის უები: თავადაც მშვენივრად მოგეხსენება სუფრას-თან მოქცევის წესები _ არ ვკითხულობთ. მირჩევნია ჩემი შვილები ჯანმრთელები იყვნენ, ვიდრე ნაკითხები!
ემილი: მე ორივე ვარ, დე! ჩემს კლასში ყველაზე ნაკითხი მე ვარ და კარგი მეხსიერებითაც გამოვირჩევი.
მისის უები: საუზმე დაამთავრე!
უოლი: მეც ჭკვიანი ვარ, როცა ჩემი მარკების კოლექ-ციას ვუყურებ.
მისის გიბსი: მამათქვენს დაველაპარაკები, როცა გა-იღვიძებს. მგონი, შენი ასაკის ბიჭს სავსებით უნდა ჰყოფნიდეს კვირაში ოცდახუთი ცენტი. წარმოდგენაც არა მაქვს, რაში ხარჯავ ამდენ ფულს.
ჯორჯი: აუ, დე! _ უამრავი რამე მჭირდება.
მისის გიბსი: მარწყვის კანფეტები, აი, რაში გეხარჯება ფული.
ჯორჯი: ვერ ვხვდები, რებეკა როგორ ახერხებს ამდენი ფულის დაზოგვას. დოლარზე მეტი აქვს.
რებეკა:
პირში კოვზი უდევს. ამაყად ამბობს:
ნელ-ნელა დავაგროვე.
მისის გიბსი: ჩემი აზრით, ხანდახან ფულის ხარჯვა სულაც არ არის ცუდი.
რებეკა: დედა, იცი, რა მიყვარს ყველაფერზე მეტად? იცი? ფული!
მისის გიბსი: საუზმეს მიხედე!
ბავშვები: დედა, პირველი ზარი უკვე დარეკეს. უნდა ვიჩქაროთ. მეტი აღარ გვინდა. გვეჩქარება.
ბავშვები დგებიან, წიგნებს იღებენ და ავანსცენა-ზე კარადასთან გამოდიან. მოსწავლეები ერთმა- ნეთს ცენტრში ხვდებიან, ესალმებიან და მთავარ ქუჩას მიუყვებიან. შემდეგ კი მარცხნივ უხვევენ. რეჟისორიც ნელ-ნელა ტოვებს სცენას და მარჯვნივ უხვევს.
მისის უები: იჩქარეთ, მაგრამ ნუ გაიქცევით. უოლი, შარვალი მუხლებამდე აიკაპიწე. ემილი, ზურგში გასწორდი.
მისის გიბსი: მის ფოსტერს გადაეცით ჩემი მხურვალე მილოცვები. დაიმახსოვრებთ?
რებეკა: კი, დე!
მისის გიბსი: რებეკა, მართლა ძალიან ლამაზად გამოიყურები. თავს გაუფრთხილდით.
ბავშვები: ნახვამდის!
მისის გიბსი წინსაფრის კალთაში იყრის წიწილების საკენკს და გამოდის წინ, რამპისაკენ.
მისის გიბსი: წიპა-წიპა-წიპა, აქ მოდით. აი, შენ კი წადი აქედან! წიპა-წიპა-წიპა... რა გჭირთ? სულ უნდა იჩხუბოთ? მეტი არაფერი იცით? ჰმმ... შენ ჩემი არა ხარ, აქ საიდან მოხვდი? ნუ გეშინია, არავინ არაფერს დაგიშავებს.
წინსაფარს იფერთხავს. მისის უები თავისი კარა-დის წინ ჯორკოზე ზის და ლობიოს არჩევს.
მისის გიბსი: დილა მშვიდობისა, მერტლ, შეუძლოდ რომ იყავი, გაგიარა?
მისის უები: რა ვიცი, კიდევ მიღიტინებს ყელში. ჩარლზს ვეუბნებოდი, რომ არა მგონია ამ საღამოს შევძლო ეკლესიის გუნდის რეპეტიციაზე წასვლა. მაინც ვერ ვიმღერებ.
მისის გიბსი: გიცდია, უფრო დაბალ ხმაზე სიმღერა?
მისის უები: კი, ვცადე, მაგრამ მიჭირს სწორი ხმის დაჭერა. სანამ ვისვენებ, ვიფიქრე, ლობიოს მიანც დავარჩევ-მეთქი.
მისის გიბსი:
ხელებს იკაპიწებს და სცენას გადაჰკვეთს მისის უებთან ენის მოსაფხანად.
მოდი, მოგეხმარები. წელს ლობიოს კარგი მოსავალია.
მისის უები: წელს ორმოც კილომდე მაინც მოვიწევ. ბავშვები კი ამბობენ, რომ სძულთ ლობიო, მაგრამ მთელი ზამთარი მაინც ჭამენ ხოლმე.
პაუზა. ისმის მხოლოდ წიწილების წივწივი.
მისის გიბსი: მერტლ, რაღაც უნდა გითხრა. რადგან, თუ არავის ვუთხარი, ალბათ გადავირევი.
მისის უები: რა მოხდა, ჯულია გიბს?!
მისის გიბსი: ცოტა ლობიო კიდევ ჩამიყარე. მერტლ, გასულ პარასკევს შენთანაც ხომ არ მოსულა ის ბოსტონელი მეორადი ავეჯით მოვაჭრე?
მისის უები: არა?!
მისის გიბსი: ჰოდა, ჩემთან მოვიდა. ექმინთან მოსული პაციენტი მეგონა. მაგრამ იგი ჩემთან შემოვიდა უკანა კარიდან და, მერტლ უებ, ბებია უენთორთის ძველ კამოდში, იცი რამდენი შემომაძლია? სამას ორმოცდაათი დოლარი! აი, როგორც ახლა მე შენ გიყურებ...
მისის უები: რას ამბობ, ჯულია გიბს!
მისის გიბსი: კი, ნამდვილად! იმ ძველმანში! არადა, იმხელაა, არ ვიცოდი სად დამედგა, და კინაღამ ბიძა-შვილს, ჰესთერ უილქოქს მივეცი.
მისის უები: ხომ აპირებ, რომ მიჰყიდო?
მისის გიბსი: არ ვიცი...
მისის უები: არ იცი? სამას ორმოცდაათ დოალრს გთავაზობენ და არ იცი მიჰყიდო თუ არა? რა დაგემართა?
მისის გიბსი: იცი, რა გითხრა? ჩემი ქმარი თუ დამთანხმდებოდა რომ ამ ფულს ავიღებდი და სადმე წავვიდოდით დასასვენებლად, აუცილებლად გავყიდდი. იცი, მერტლ, მთელი ცხოვრება ვოცნებობ პარიზის, საფრანგეთის ნახვაზე. შეიძლება გიჟად ჩამთვალო, მაგრამ, სულ ვფიქრობდი, ოდესმე შანსი თუ მომეცემოდა...
მისის უები: და ექიმი რას ამბობს?
მისის გიბსი: რა გითხრა აბა, შევეცადე ნიადაგი შემემზადებინა და ვუთხარი, რომ თუკი ოდესმე მემკვიდრეობას მივიღებ, აუცილებლად მოვთხოვ სადმე წაყვანას.
მისის უები: მ-მ-მ... და რა გიპასუხა?
მისის გიბსი: ხომ იცი, როგორი კაციცაა. მისგან სერიოზული ლაპარაკი არასოდეს გამიგონია. ასე მიპასუხა: `როგორც კი გროვერს ქორნერსიდან გავადგამ ფეხს ევროპისაკენ, სრულიად გავწყვეტ კონტაქტს გარე სამყაროსთანო. ორ წელიწადში ერთხელ მივდივარ ხოლმე სამოქალაქო ომის ადგილების მოსანახულებლად და ყელამდე მყოფნის ეს განშორებაო". აი, ასე მეუბნება...
მისის უები: ჩემი ქმარი აღფრთოვანებულია, რამდენი იცის ექიმმა გიბსმა სამოქალაქო ომზე. მისტერ უებიც ძალიან მაგარია ნაპოლეონიდან სამოქალაქო ომამდე თემებზე საუბარში, მაგრამ ექიმ გიბსს ვერა-ვინ შეედრება ქვეყნის მასშტაბით.
მისის გიბსი: ფაქტია, მისტერ გიბსი ყველაზე ბედნი- ერი მაშინაა, როცა ანთიეთამსა თუ გეტისბურგში მოგზაურობს. როდესაც მასთან ერთად ვყოფილვარ, მერტლ, ყველა ბუჩქთან ვჩერდებოდით და, ისე ვათვალიერებდით მიდამოს, თითქოს იქაურობის შეძენას ვაპირებდით.
მისის უები: ჯულია, თუ ის მეორადით მოვაჭრე კიდევ გამოჩნდა, აუცილებლად მიჰყიდე ის ძველმანი. შემდეგ კი პარიზის ნახვასაც მოახერხებ. მანამდე ნელ-ნელა ჩააწვეთე _ ასე მოვახერხე მეც ანტლანტიკის ოკეანის ნახვა.
მისის გიბსი: ძალიან არ მსიამოვნებს ამაზე ლაპარაკი. მაგრამ ასე მგონია, ადამიანმა ერთხელ ცხოვრებაში მაინც უნდა ნახოს ქვეყანა, სადაც ინგლისურად არ საუბრობენ და არც კი სურთ ამ ენის ცოდნა.
რეჟისორი შემოდის მარჯვნიდან. ქალებს ქუდის აწევით ესალმება და ისინიც, თავს უკრავენ.
რეჟისორი: გმადლობთ, ქალბატონებო, გმადლობთ!
მისის გიბსი და მისის უები დგებიან, კრეფენ თავიან ნივთებს და საკუთარ სახლებში შედიან.
ახლა, რამდენიმე საათს გადავახტეთ. მანამდე კი, ჩვენს ქალაქზე ორიოდე სიტყვას კიდევ მოგახსენებთ. ერთგვარ სამეცნიერო მონაცემებს.
ერთხელ, სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორს, უილარდს ვთხოვე ჩვენი წარსულის ესკიზი და მნიშვნელოვანი ფაქტები მოეთხრო.
ნეტავ, დარბაზში თუა პროფესორი უილარდი?
პროფესორი უილარდი, პროვინციელი მეცნიერი, პენსნეთი და განიერი სატინის ხალათით გამოდის მარჯვნიდან. ხელში რაღაც ფურცლები უჭირავს.
ნება მიბოძეთ, წარმოგიდგინოთ პროფესორი უილარდი, ჩვენი სახელმწიფო უნივერსიტეტიდან. იქნებ რამდენიმე სიტყვით შეგვახსენოთ ჩვენი ქალაქის ისტორია... გმადლობთ, პროფესორო _ სამწუხაროდ, მხოლოდ მცირე დრო გვაქვს.
პროფესორი უილარდი: გროვერს ქორნერსი... გმადლობთ... გროვერს ქორნერსი მდებარეობს უძ-ველეს აპალაქიური მთიანეთის პლეისტოცენურ გრანიტზე. მე ვიტყოდი, ეს არის სამყაროს ერთი უძველესი ნაწილთაგანი, რითაც ჩვენ ძალიან ვა-მაყობთ. დევონიური ბაზალტის ქანები კვეთენ მე-ზოზოური ერის ფიქლისა და ქვიშაქვის შრეებს. მაგრამ ეს უკანასკნელი, გაცილებით გვიანდელია, ასე ორასი-სამასი მილიონი წლისა. აქ ნაპოვნია რამდენიმე სახეობის უნიკალური ნიჟარა... ჩვენი ქალაქიდან ორიოდე მილის დაშორებით, სილას ფიქ-ჰამის საძოვრებზე. მათი ნახვა შეგიძლიათ ჩვენი უნივერსიტეტის მუზეუმში ნებისმიერ დროს _ ცხადია, ნებისმიერ დროს, როდესაც მუზეუმი ღიაა. გნებავთ გაგაცნოთ პროფესორი გრიბერის მიერ მოწოდებული მასალა მეტეოროლოგიურ ვითარებაზე? ნალექის სა-შუალო წლიურ ოდენობაზე და ასე შემდეგ?
რეჟისორი: დიდ ბოდიშს მოგახსენებთ, პროფესორო, მაგრამ, ვშიშობ, დრო არ გვეყოფა. იქნებ მოგეთხროთ ჩვენს მხარეში ადამიანების მკვიდრობის შესახებ?
პროფესორი უილარდი: დიახ... ანთროპოლოგიური მონაცემებით, აქ წარმოდგენილია ადრეული ამენ-დინდიური მოსახლეობა. ქოთაჰათჩის ტომები... ადამიანის ცხოვრების შესახებ უძველესი ცნობები ჩვენი წელთაღრიცხვის მეათე საუკუნეზე ქვემოთ არ ჩადის... ჰმ... ახლა მთლიანად გამქრალია... შესაძ-ლო გენეტიკური მემკვიდრეობა მხოლოდ სამ ოჯახში შეგვიძლია ვივარაუდოთ. მეჩვიდმეტე საუკუნის ბოლო-დან იწყება ინგლისური ბრაქიკეფალური, ლურჯთვალა მოსახლეობის ისტორია... უმეტესწილად, მას მოჰყ-ვებიან ზოგიერთი სლავური და ხმელთაშუა ზღვის რასების წარმომადგენლები...
რეჟისორი: და პოპულაციის რიცხვზე რას გვეტყოდით პროფესორო?
პროფესორი უილარდი: ქალაქში 2640 ადამიანი ცხოვრობს.
რეჟისორი: ერთი წუთით, პროფესორო -
რაღაცას ჩასჩურჩულებს პროფესორს ყურში.
-უი, მართლა? _ ამ მომენტისათვის ქალაქის მოსახლეობა 2642-ია. ჩვენი ფოსტის რეგიონალური მონაცემებით კიდევ 507 მოსახლე გვემატება და მთლიანად 3149-ს შეადგენს. სიკვდილიანობისა და დაბადების მონაცემები თანაბარია. მაკპერსონის მიხედვით, წელიწადში 6032 ადამიანი იბადება და კვდება... დიდი მადლობა, პროფესორო. თქვენგან დიდად დავალებულები ვართ.
პროფესორი უილარდი: არაფრის, არაფრის...
რეჟისორი: აქეთ მობრძანდით პროფესორო, კიდევ ერთხელ დიდ მადლობას მოგახსენებთ.
პროფესორი უილარდი გადის.
ახლა კი, პოლიტიკური და სოციოლოგიური მიმოხილვა მოვისმინოთ. რედაქტორო უებ. მისტერ უებ, აქ ბრძანდებით?!
მისის უები გამოჩნდება უკანა კართან.
მისის უები: ამ წუთში გეახლებათ. შემთხვევით ხელი გაეჭრა, ვაშლის ჭამისას.
რეჟისორი: გმადლობთ, მისის უებ.
მისის უები: ჩარლზ! ყველა შენ გელოდება.
მისის უები გადის სცენიდან.
რეჟისორი: მისტერ უებ, `გროვერს ქორნერსის დროების~ გამომცემელი და რედაქტორია. მგონი გითხარით, რომ `დროება~ ჩვენი ადგილობრივი გაზეთია.
მისტერ უები სახლიდან გამოდის და თან პალტოს იცვამს. თითი ხელსახოცით აქვს გადახვეული.
მისტერ უები: დიახ... მოგახსენებთ, ჩვენი ადგილობრივი ხელისუფლება არჩევითი ორგანოა. ყველა მამაკაცს, ვისაც ოცდაერთი წელი შეუსრულდება, აქვს უფლება მიიღოს მონაწილეობა არჩევნებში. ქალები არაპირდაპირ აძლევენ ხმას. მოსახლეობა დაბალი და საშუალო ფენისგან შედგება: უმეტესწილად ხელოსნებისგან. დაახლოებით ათი პროცენტი წერა-კითხვის უცოდინარი მუშათა ფენაა. პოლიტიკურად 81% რესპუბლიკელია, 6% დემოკრატი, 4% სოციალისტი. დანარჩენებს არა აქვთ გამოკვეთილი პოლიტიკური შეხედულებები. რელიგიურად 85% პროტესტანტია, 12% კათოლიკე, დანარჩენები კი არც ერთ რელიგიურ დაჯგუფებას არ მიეკუთვნებიან.
რეჟისორი: რაიმეს ხომ არ დაამატებდით, მისტერ უებ?
მისტერ უები: მე თუ მკითხავთ, სრულიად ჩვეულებრივი ქალაქია. სხვებთან შედარებით ოდნავ უფრო წესიერი. მაგრამ გაცილებით მოსაწყენი. თუმცა, ჩვენს ახალგაზრდობას, როგორც ჩანს, მოსწონს აქაურობა. 90%-ზე მეტი, სკოლის დასრულების შემდეგ აქვე სახლდება, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი სადმე მიდიან კოლეჯში სასწავლებლად.
რეჟისორი: აუდიტორიიდან ხომ არ სურს ვინმეს მისტერ უებისთვის შეკითხვის დასმა?
ქალი ლოჟიდან: ბევრს სვამენ გროვერს ქორნერსში?
მისტერ უები: რა მოგახსენოთ, ქალბატონო... არ ვიცი, რას გულისხმობთ `ბევრ სმაში~. შაბათობით ფერმერები იკრიბებიან `ელერი გრინუგის~ თავლებში და სვამენ ხოლმე. ქალაქში ერთი-ორი ლოთი კი გვყავს, მაგრამ ისინიც გულითადად ინანიებენ ხოლმე, როდესაც ჩვენთან რომელიმე მოხეტიალე მისიონერი ჩამოივლის. არა, ქალბატონო, მე ვიტყოდი, სპირტიანი სასმელი არც ისე ჩვეული რამაა ჩვენებურ ოჯახებში. თუ არ ჩავთვლით, სააფთიაქო სპირტს. თქვენც მოგეხსენებათ, იგი აუცილებელია გველის ნაკბენის დასამუშავებლად _ ოდითგან ასე ყოფილა.
მკაცრი იერის კაცი დარბაზის ბოლოდან: ქალაქში ნუთუ არავინაა, ვისაც...
რეჟისორი: იქნებ წინ გადმობრძანდეთ, უკეთ რომ გავიგოთ რისი თქმაც გსურთ?
მკაცრი იერის კაცი: ქალაქში ნუთუ არავის აწუხებს სოციალური და სამეწარმეო უთანასწორობა?
მისტერ უები: დიახ, როგორ არა. ყველას მხოლოდ ის აკერია პირზე, რომ `ყველაფერი საშინლადაა~. როგორც ჩანს, უმეტესობა მთელ დროს იმაზე ბჭობაში ატარებს, თუ ვინ მდიდარია და ვინ _ ღარიბი.
მკაცრი მამაკაცი: და, მაშინ, რატომ არავინ არაფერს აკეთებს?
იგი გადის ისე, რომ პასუხს არ ელოდება.
მისტერ უები: რა ვიცი აბა... ვფიქრობ, როგორც ყველა სხვა, ჩვენც ვცდილობთ ვიშრომოთ და გვჯერა, რომ ბეჯითები და ნიჭიერები მიაღწევენ წარმატებას, ზარმაცები და ჩხუბისთავები კი ხელმოცარულები დარჩებინ. თუმცა, ეს ყოველთვის ასე არ ხდება. ჩვენი მხრივ კი, თავს არ ვზოგავთ და ვეხმარებით სუსტებს, ძლიერებს კი არა. კიდევ არის შეკითხვები?
ქალი დარბაზიდან: ოჰ, მისტერ უებ, მისტერ უებ, გროვერს ქორნერსში უყვართ ხელოვნება და იციან მშვენიერების ფასი?
მისტერ უები: იცით, ქალბატონო... არც ისე ძალიან, თქვენ რასაც გულისხმობთ. ზოგიერთი გოგონა კი უკრავს პიანინოზე სკოლის დამამთავრებელ ზე-იმზე; მაგრამ დიდად არ მოსწონთ მეცადინეობა. არა, ქალბატონო, აქ არც ისე აფასებენ კულტურას. თუმცა, ჩვენში, სხვაგვარი სიამენი ატკბობენ თვალსა და ყურს: ძალიან გვიყვარს ალიონზე მზის ყურება, მთის წვერზე რომ ამოანათებს. გვატკბობს ჩიტების ჟღურტული, სულ ვუსმენთ მათ. ასევე ვაკვირდებით სეზონების მონაცვლეობას _ დიახ, ყველას აინტერესებს წელიწადის დრო-ები. მაგრამ, ყველაფერი დანარჩენი _ თქვენ მარ-თალი ბრძანდებით, ქალბატონო, _ აქ არც ისე პოპულარულია. `რობინზონ კრუზო~, `ბიბლია~ და ჰენდელის `ლარგო~ _ ყველამ ვიცით... ხო, კიდევ _ უისტლერის `დედა~ _ სულ ესაა, რასაც „ვქაჩავთ".
ქალი დარბაზიდან: ასეც ვფიქრობდი. დიდი მადლობა, მისტერ უებ.
რეჟისორი: დიდი მადლობა, მისტერ უებ.
მისტერ უები გადის.
მოდი, ქალაქს დავუბრუნდეთ. შუადღეა. ქალაქის ყველა 2642 მოსახლემ უკვე ისაუზმა. ყველა ჭურჭელი გაირეცხა.
სცენაზე კვლავ ბრუნდება მისტერ უები. მას პალტო უკვე გაუხდია და წარმოსახვითი ბალახის ხელის საკრეჭით თიბავს თავის სახლის წინ.
ადრიანი შუადღის მყუდროებამ დაისადგურა ჩვენს ქალაქში. სკოლის შენობებიდან ყრუ გუგუნი მოისმის. ქუჩაში ორიოდე ურიკა მიხრიგინებს. ცხენები თავლებისკენ იხედებიან. ალბათ ყველას გემახსოვრებათ ასეთი წყნარი შუადღეები. ექიმი გიბსი თავის კაბინეტში სინჯავს პაციენტებს. უკაკუნებს ჩაქუჩით და უბრძანებს, წარმოთქვან `ააა~. მისტერ უები სახლის წინ თიბავს. ათიდან ერთ კაცს მიაჩნია, რომ საკუთარი გაზონის გაკრეჭა მისი უშუალო მოვალეობაა. არა, ბატონებო, უფრო გვიანი ყოფილა, ვიდრე მეგონა. ბავშვები უკვე ბრუნდებიან სკოლიდან.
გოგონების წიკვინა ხმები მოისმის სცენის მიღმა. მალევე ეს ხმები მიჩუმდება. სცენაზე გამოჩნდება ემილი. მთავარ ქუჩაზე მოსეირნობს. ხელში წიგნები უჭირავს. ისე მოდის, რომ ეტყობა, საკუთარი თავი წარჩინებულ ქალბატონად მიაჩნია.
ემილი: არ შემიძლია, ლუიზა. სახლში უნდა წავიდე და დედას მივეხმარო. დილითვე შევპირდი.
მისტერ უები: ემილი, წესიერად იარე. დღეს ვინ გგონია შენი თავი?
ემილი: მამა, რა აუტანელი ხარ. ერთ წუთში მეუბნები, რომ ზურგში გავიმართო, მეორე წუთში კი საყვედურებით მავსებ. საერთოდ აღარ მინდა შენი დაჯერება.
გაბუტული კოცნის მამას.
მისტერ უები: ღმერთო, არასოდეს უკოცნია ჩემთვის ასეთ დიდებულ ქალბატონს.
მისტერ უები გადის. ემილი თავის სახლთან ჩამოჯდება და ჭიშკართან ამოსულ ყვავილებს კრეფს. ჯორჯ გიბსი გამოჩნდება მთავარ ქუჩაზე. იგი უდარდელად მოაბიჯებს, ჰაერში წარმოსახვით ბურთს ისვრის და ცდილობს დაიჭიროს. როგორც ჩანს, ხშირად ბურთი უვარდება, რადგან უკან უწევს ექვსიოდე ნაბიჯით დახევა. ამასობაში, როგორც ჩანს, ჩვენთვის უხილავ მოხუცებულ ქალბატონს ეჯახება.
ჯორჯი: მაპატიეთ, მისის ფორესტ!
რეჟისორი:
მისის ფორესტის ნაცვლად.
მინდორში წაბრძანდი და იქ ითამაშე, ახალგაზრდავ, მთავარი ქუჩა ბეისბოლის სათამაშო მოედანი არ არის.
ჯორჯი: დიდად ვწუხვარ, მისის ფორესტ. სალამი, ემილი.
ემილი: გაუ-მარ-ჯოს!
ჯორჯი: დღეს ძალიან კარგი მოხსენება გქონდა კლასში.
ემილი: იცი... მონროს დოქტრინის შესახებ სასაუბ-როდ ვიყავი მომზადებული. მაგრამ, მის კორკორანმა მოულოდნელად მთხოვა მომეყოლა ლუიზიანას შეძე-ნის შესახებ. ორივე თემაზე საშინლად ბევრი მქონდა ნამუშევარი.
ჯორჯი: ვაა.. მაგარია. ემილი, იცი, ჩემი საძინებელი ოთახის ფანჯრიდან ვხედავ ხოლმე შენს კეფას, შენს ოთახში როცა მეცადინეობ.
ემილი: კარგი რა, მართლა?
ჯორჯი: აშკარად მაგარი ხარ. ვერ ვხვდები, როგორ შეგიძლია ამდენ ხანს გაუნძრევლად იჯდე და იმეცადინო. ალბათ სკოლაზე გიჟდები, არა?
ემილი: იცი... ჩემი აზრით, ყოველთვის უნდა შეეცადო, დაძლიო დაბრკოლებები.
ჯორჯი: კი, ასეა.
ემილი: დიდად არ მაწუხებს მეცადინეობა. დრო გამყავს.
ჯორჯი: იცი რა ვიფიქრე, ემილი? _ გინდა, ჩვენს ოთახებს შორის ერთგვარი ტელეგრაფის ხაზი გავიყვანოთ. ხანდახან ალგებრის ამოცანების ამოხსნაში მომეხმარებოდი.. არა, პასუხები კი არ მითხრა, უბრალოდ მიმანიშნე ხოლმე.
ემილი: მგონი, მინიშნებები არ არის აკრძალული. ჯორჯ, თუ გაიჭედები, დამისტვინე და გამოვიხედავ. რითიც შემეძლება დაგეხმარები.
ჯორჯი: ემილი, იცი, მგონი დაბადებიდან ნიჭიერი ხარ.
ემილი: ჩემი აზრით, ასეა ყველა ადამიანი, დაბადე-ბიდან ნიჭიერი.
ჯორჯი: იცი, მე ფერმერობა მინდა. ბიძაჩემი ლუკა როგორც მეუბნება, როცა კი მზად ვიქნები, შემიძლია მის ფერმაში დავიწყო მუშაობა, და თუ თავს გავართმევ, დროთა განმავლობაში, ეს ფერმა ჩემი იქნება.
ემილი: სახლიც და დანარჩენი ყველაფერიც?
შემოდის მისის უები. ხელში დიდი ტაშტი უჭირავს და თავის პარმაღზე ჩამოჯდება.
ჯორჯი: კაი, აბა. დიდი მადლობა... ბეისბოლის სათამაშოდ წავალ. კარგი იყო შენთან საუბარი, ემილი. შუადღე მშვიდობისა, მისის უებ!
მისის უები: შუადღე მშვიდობისა, ჯორჯ!
ჯორჯი: შეხვედრამდე, ემილი.
ემილი: შეხვედრამდე, ჯორჯ.
მისის უები: ემილი, მოდი, მომეხმარე ზამთრისათვის ლობიოს დაპარკვაში. ჯორჯ გიბსი როგორ წამოზრ-დილა, მშვენივრად საუბრობს. რამდენი წლისაა ჯორჯი?
ემილი: არ ვიცი.
მისის უები: თექვსმეტის უნდა იყოს.
ემილი: დედიკო, დღეს კლასში მოხსენება მქონდა და ძალიან კარგად ჩავატარე.
მისის უები: ვახშმისას მამაშენსაც მოუყევი ამ მოხსენების შესახებ. რაზე ისაუბრე?
ემილი: ლუიზიანას შეძენის შესახებ. ნაკადულივით ჩავარაკრაკე. მინდა მთელი ცხოვრება მოხსენებებით გამოვდიოდე. დედიკო, ამხელაზე დავამტვრიო ლობიო?
მისის უები: შეეცადე უფრო დიდებად დატეხო, თუ შეძლებ.
ემილი: დედიკო, შეძლებ სერიოზულში მიპასუხო ერთ შეკითხვაზე?
მისის უები: სერიოზულად, ჩემო საყვარელო. სერიო- ზულში კი არა.
ემილი: სერიოზულად მიპასუხებ?
მისის უები: რა თქმა უნდა, ჩემო საყვარელო.
ემილი: დედიკო, მე ლამაზი ვარ?
მისის უები: რა თქმა უნდა, ძალიან ლამაზი ხარ. ჩემს შვილებს ძალიან ლამაზი ნაკვთები აქვთ. ძალიან შემრცხვებოდა, ასე რომ არ იყოს.
ემილი: არა, დედიკო, სხვა რამეს გეკითხები. ლამაზი ვარ თუ არა.
მისის უები: ხომ გითხარი უკვე, რომ ძალიან ლამაზი ხარ და მეტი რა გინდა? ძალიან მიმზიდველი პატარა გოგონას სახე გაქვს. ასეთი სისულელე არასოდეს მომისმენია.
ემილი: ეეჰ, დედიკო, არასოდეს გვეუბნები სიმართ-ლეს არაფერზე.
მისის უები: სრულ სიმართლეს გეუბნები.
ემილი: დედიკო, შენ ლამაზი იყავი?
მისის უები: კი, ლამაზი ვიყავი. თუ შემიძლია საკუთარ თავზე ამის თქმა, სილამაზით, ჩვენს ქალაქში, მხოლოდ მამი ქართრაითი მჯობდა.
ემილი: დედიკო, ჩემზე მითხარი რა რამე. ისე ლამაზი ვარ, რომ... ვინმეს... ადამიანებს მოვეწონო?..
მისის უები: ემილი, ნუ დამღალე. საკმარისად ლამაზი ხარ ყველა საჭირო და წესიერი საქმისთვის... ახლა კი ეგ ტაშტი წამოიღე და წამოდი სახლში.
ემილი: ეეჰ, დედიკო, საერთოდ არ გინდა ჩემთან ლაპარაკი!
რეჟისორი: გმადლობთ! საკმარისია! აქ უნდა შეგაწყვეტინოთ. დიდი მადლობა მისის უებ. დიდი მადლობა შენც, ემილი.
მისის უები და ემილი გადიან.
ამ ქალაქის შესახებ კიდევ რაღაც უნდა მოგითხროთ.
იგი სცენის შუაგულში დგება და იწყებს საუბარს. მისი საუბრის განმავლობაში სცენაზე შუქი ნელ-ნელა ქრება და მხოლოდ მას ანათებს ერთი პროჟექტორი.
მგონი ახლა სწორედ ქართრაითების ბიზნეს ინტერესებზე მოყოლის დრო დადგა. მათ სულ ახლახანს დააარსეს ბანკი გროვერს ქორნერსში _ ვერმონტიდან მის მოსაპირკეთებლად მარმარილოც კი ჩამოიტანეს. ჩვენებურებს ჰკითხეს რა ჩაეყოლებინათ ამ შენობის საძირკველში, რათა, როდესაც ამ ადგილს ათასი წლის შემდეგ გათხრიან, მკვლევარებმა იპოვნონ ჩვენი ქალაქის შესახებ ყველა საჭირო ინფორმაცია... რა თქმა უნდა, მათ ჩააყოლეს `ნიუ იორკ თაიმსისა~ და მისტერ უების მიერ გამოცემული `დროების~ ერთი ნომერი. ჩვენებურმა მეცნიერებმა ეს ყველაფერი სალიციდის სპეციალური წებოთი დალუქეს, რაც ათას... ორი ათას წელსაც კი გაუძლებს. ჩვენ აგრეთვე ჩავაყოლეთ ბიბლია... და შეერთეული შტატების კონსტიტუცია, აგრეთვე უილიამ შექსპირის პიესების კრებული. რას იტყვით მეგობრებო? თქვენი აზრით, სწორად მოვიქეცით?
მოგეხსენებათ, ოდესღაც ბაბილონში ორ მილიონამდე ადამიანი ცხოვრობდა. მათ შესახებ კი მხოლოდ მეფეებისა და ხორბლის ვაჭრობის გარიგებების რამდენიმე ცნობა თუღაა შემორჩენილი... და კიდევ მონებით ვაჭრობის გარიგებები. არადა, იქაც, როგორც ჩვენში, ოჯახი საღამოობით სადილად იკრიბებოდა. მამა სამსახურიდან ბრუნდებოდა და კვამლი ადიოდა ბუხრის მილიდან. ზუსტად ისევე, როგორც ჩვენში. საბერძნეთსა და რომშიც იგივე იყო. ჩვეულებრივ ადამიანებზე კი მხოლოდ ის ვიცით, რაც შემოგვრჩა მათი სიმღერებიდან და კომედიებიდან, რომლებიც იქაურ თეატრებში იდგმებოდა. ამიტომაც ვაპირებ ამ პიესის ერთი ასლი ჩავაყოლო საძირკველში და, ათასი წლის შემდეგ, ადამიანები გაიგებენ ჩვენს შესახებ უფრო მეტს, ვიდრე `ვერსალის ზავიდან~, ან ლინდბერგის სახელოვანი ფრენიდან. ხვდებით, რის თქმასაც ვცდილობ?
ეჰეი, ათასი წლის შემდეგ მაცხოვრებელო ადამიანებო, აი, ასე ვცხოვრობდით ჩვენ, ნიუ იორკის ჩრდილოეთით მდებარე პროვინციულ ქალაქებში, ჩვენ, უბრალო ადა-მიანები... ასეთები ვიყავით, ასე ვიზრდებოდით, ასე ვქორწინდებოდით და ასე ვკვდებოდით.
ორკესტრისათვის განკუთვნილი ღიობიდან ისმის გუნდის გალობა: "Bლესსედ Bე ტჰე თიე თჰატ Bინდს" საიმონ სთიმსონი დგას გუნდის წინ და დირიჟორობს. სცენაზე გამოაქვთ ორი კიბე. ისინი განასახიერებენ გიბსებისა და უებების სახლების მეორე სართულებს. ჯორჯი და ემილი ადიან კიბე-ებზე და მეცადინეობენ. ექიმი გიბსი შემოდის სცენაზე, ჯდება სამზარეულოში და კითხულობს.
კარგა ხანი გასულა! საღამოა უკვე. გესმით ალ-ბათ, როგორ რეპეტიციობს გუნდი კონგრეგაციულ ეკლესიაში... ბავშვები სახლებში არიან შეკეტილები და მეცადინეობენ. დღე დაღლილი საათივით იწურება.
საიმონ სთიმსონი: ყველამ შემომხედეთ. მუსიკა ჩვენი სიამოვნებისთვისაა შექმნილი. უფრო რბილად! უფრო რბილად! ამოიგდეთ თავიდან აზრი, რომ მუსიკა მხოლოდ მაშინაა კარგი, როცა ხმამაღალია. ხმამაღალ მუსიკას მეთოდისტები გალობენ. ძალიანაც რომ მოინდომოთ, მათ მაინც ვერ გადააჭარბებთ. ტენორებო, თქვენ წინ გამოდით!
ჯორჯი:
ჩუმად უსტვენს.
ემილი!
ემილი: გაუმარჯოს!
ჯორჯი: გაუმარჯოს!
ემილი: მთვარის შუქი ისე საშინლად მანათებს, ვერა-ფერს ვაკეთებ!
ჯორჯი: ემილი, მესამე ამოცანა ამოხსენი?
ემილი: რომელი?
ჯორჯი: მესამე...
ემილი: კი, ჯორჯ, ამოვხსენი. ყველაზე ადვილია.
ჯორჯი: ვერ ვხსნი. შეგიძლია მიმანიშნო?
ემილი: მარტო ერთს გეტყვი: პასუხი იარდებში დაითვალე.
ჯორჯი: იარდებში? რას გულისხმობ?
ემილი: კვადრატულ იარდებში დაითვალე.
ჯორჯი: ოჰ... კვადრატულ იარდებში?..
ემილი: კი, ჯორჯ, ვერ ხედავ ამოხსნას?
ჯორჯი: უი, კი, ახლა ვხედავ.
ემილი: კვადრატული იარდი შპალერი.
ჯორჯი: აჰ, შპალერი.. ააა. მივხვდი. დიდი მადლობა, ემილი!
ემილი: არაფრის, ჯორჯ! მთვარის შუქი საშინელი არაა? და გუნდიც არ ამთავრებს მეცადინეობას. ასე მგონია, სუნთქვას თუ შევიკავებ, მატარებლის ხმასაც კი გავიგონებ, ვიდრე კენტუკამდე ჩავა. გესმის?
ჯორჯი: აუ, კი. მაგარია!
ემილი: კარგი. აჯობებს წავიდე და სამეცადინოს მივუბრუნდე.
ჯორჯი: ღამე მშვიდობისა, ემილი. და კიდევ... დიდი მადლობა!
ემილი: ღამე მშვიდობისა, ჯორჯ!
საიმონ სთიმსონი: სანამ დამვიწყებია; ვის გცალიათ სამშაბათს ნაშუადღევს, რომ იმღეროთ ფრედ ჰერსეის ქორწილზე? ხელი ასწიეთ, თუ შეიძლება. ძალიან კარგი, უფალმა შეგიწიროთ. იგივეს ვიმღერებთ, რაც ჯო თროუბრიჯის ქორწილზე ვიმღერეთ წინა თვეში. ახლა კი, როგორ ფიქრობთ, გავიმეოროთ ეს ჰიმნი: "Aრტ თჰოუ ჭეარყ; Aრტ თჰოუ Lანგუიდ"? ეს შეკითხვა იყო. რას ფიქრობთ, გავიმეოროთ?
ექიმი გიბსი: ჯორჯ, შეგიძლია ერთი წუთით ჩამოხვიდე?
ჯორჯი: ახლავე, მა!
კიბიდან ჩამოდის.
ექიმი გიბსი: ნუ ჩქარობ, ჯორჯ. სულ ერთ წუთს წაგართმევ. რადენი წლის ხარ?
ჯორჯი: თექვსმეტის. ჩვიდმეტის ვხდები მალე.
ექიმი გიბსი: სკოლის შემდეგ რას აპირებ? გაქვს რაიმე გეგმა?
ჯორჯი: რატომ მეკითხები? ხომ იცი, რომ ფერმერობა მინდა ბიძია ლუკას ფერმაში.
ექიმი გიბსი: იცი, რომ ამისათვის ყოველ დილა-უთენია მოგიწევს ადგომა, ძროხების მოწველა, თივის მიცემა _ მერე კი მთელი დღე ნახირის მწყემსვა?
ჯორჯი: კი, რა თქმა უნდა, ვიცი. რა უნდა... რისი თქმა გინდა, მა?
ექიმი გიბსი: იცი რა... დღეს დილით ჩემს კაბინეტში ვიყავი და უცნაური ხმები შემომესმა... და რა გგონია, რა იყო? დედაშენი შეშას ჩეხავდა. დედას ხომ ხედავ _ დილით ადრე დგება, მთელი დღე საჭმელს გვიმზადებს, გვირეცხავს და გვიუთოვებს. და კიდევ ამას ყველაფერს ემატება, რომ უწევს უკანა ეზოში გასვლა შეშის დასაჩეხად. მგონი დაიღალა შენთვის თხოვნით. ალბათ ხელი ჩაიქნია და გადაწყვიტა, უფრო მარტივი იქნება, თუკი თავად დავჩეხავო. შენ კი, მის მომზადებულს შეექცევი. იცვამ მის მიერ დარეცხილ-დაუთოებულ ტანისამოსს, გარეთ დარბიხარ და ბეისბოლს თამაშობ. თითქოს დაქირავებული გვყავდეს მოახლედ და თან არც ისე გვიყვარდეს და არ ვაფასებდეთ. ვიცი, რომ ვერაფერს სხვას ვერ გავხდები, გარდა იმისა, რომ შეგახსენე ეს ამბავი. ცხვირსახოცი გამომართვი, შვილო. ჯორჯ, იცი კვირაში ოცდახუთ ცენტს გაძლევ. იმიტომ კი არა, რომ დედაშენს შეშა დაუჩეხო. არა, დედას უბრალოდ უნდა მიეხმარო. ამ ფულს რას უზამ, შენი საქმეა, მაგრამ, უკვე დიდი ხარ და, ვფიქრობ, გაცილებით აზრიანად შეგიძლია რომ ხარჯო.
ჯორჯი: გმადლობთ, მა!
ექიმი გიბსი: ხვალ ფულს მიიღებ, ჩვეულებრივად. ამის იმედი გქონდეს. ჰმმ... ალბათ რებეკასაც უნდა მივცე იმდენივე. ნეტავ დედაშენი სად დაიკარგა? გუნდის რეპეტიცია ამდენ ხანს არასოდეს გაგრძელებულა.
ჯორჯი: ჯერ მხოლოდ ცხრის ნახევარია, მა!
ექიმი გიბსი: არ ვიცი, რატომ არ ანებებს თავს იმ გუნდს. ბებერ ყვავზე უკეთესი ხმა აღარ აქვს. ამ შუაღამისას ქუჩა-ქუჩა ხეტიალი... არ გგონია, რომ თავი უნდა დაანებოს?
ჯორჯი: კი, მა!
ჯორჯი ბრუნდება თავის ადგილას კიბეზე.
სცენის მიღმიდან ისმის ქალების კისკისი და დამშვიდობების ხმები. სცენაზე შემოდიან მისის გიბსი, მისის სოეიმსი და მისის უები. ისინი მთავარ ქუჩაზე მოაბიჯებენ. სცენის წინა, მარცხენა კუთხეს რომ მიუახლოვდებიან, ჩერდებიან.
მისის სოეიმსი: ღამე მშვიდობისა, მართა. ღამე მშვიდობისა მისტერ ფოსტერ.
მისის უები: აუცილებლად ვეტყვი მისტერ უებს. დარწმუნებული ვარ, რომ გაზეთში მოინდომებს ამის დაბეჭდვას.
მისის გიბსი: ღმერთო, უკვე გვიანია!
მისის სოეიმსი: ღამე მშვიდობისა, ირმა!
მისის გიბსი: მართლა ძალიან სასიამოვნო რეპეტიცია გვქონდა. შეხედეთ ამ მთვარეს! რა სილამაზეა! როგორც იტყვიან, `კარტოფილის ამინდია~.
რამდენიმე წამით ყველა გაყუჩდება და მთვარეს უცქერენ.
მისის სოეიმსი: ბუნებრივია, სხვების თვალწინ ამას ვერ გეტყოდი, მაგრამ ახლა მარტონი ვართ და... _ ამაზე უარესი სკანდალი ჩვენს ქალაქს არ ახსოვს.
მისის გიბსი: რას გულისხმობ?
მისის სოეიმსი: საიმონ სთიმსონს!
მისის გიბსი: კარგი ერთი, ლოუელა!
მისის სოეიმსი: ჯულია! ვერ ვხვდები, როგორ იტანს მთვრალ ორღანისტს. უკვე წლებია, რაც სვამს. დღესაც მთვრალი იყო.
მისის გიბსი: კარგი რა, ლოუელა! ჩვენ ყველანი კარგად ვიცნობთ მისტერ სტიმსონსს და ვიცით მისი გაჭირვების ამბავი. და თუკი პასტორი ფერგუსონი არ ითხოვს სამსახურიდან, ყველა ჩვენგანის ვალია არ შევიმჩნიოთ არაფერი.
მისის სოეიმსი: არ შევიმჩნიოთ? კარგი, მაგრამ საქმე რომ ფუჭდება?
მისის უები: არაფერიც არ ფუჭდება, ლოუელა. არამედ უკეთესადაა საქმე. ამ გუნდში შენზე ორჯერ უფრო დიდი ხანია, რაც ვარ. ამ ბოლო დროს ხშირადაა ფხიზელი... ღმერთო, როგორ მძულს ასეთ ღამეებში დაძინება. მაგრამ უნდა ვიჩქარო. ბავშვები მთელი ღამე ასე ისხდებიან და არ დაწვებიან. ღამე მშვიდობისა, ლოუელა!
ყველანი ერთმანეთს ემშვიდობებიან. მისის უები ჩამოდის სცენიდან და თავის სახლში შედის.
მისის გიბსი: ამ ღამეში შეგიძლია მარტო წასვლა შინ?
მისის სოეიმსი: დღესავით ნათელი ღამეა. აქედანაც ვხედავ მისტერ სოეიმსი როგორ იცქირება ფანჯრიდან, ასე გეგონება, საცეკვაოდ ვიყავით.
ისევ დამშვიდობების ხმები. მისის გიბსი სახლში შედის და პარმაღის გავლით სამზარეულოში იხედება.
მისის გიბსი: მართლა ძალიან კარგი დრო გავატარეთ.
ექიმი გიბსი: ძალიან შეგაგვიანდა.
მისის გიბსი: ფრენკ, ჩვეულებრივზე გვიან არ მოვსულვარ.
ექიმი გიბსი: ამდენი ხანი ქუჩის კუთხეში იდექი და იმ ქათმებთან ჭორაობდი.
მისის გიბსი: კარგი რა, ფრენკ, ნუ ხარ ასეთი უჟმური. გარეთ გამოდი და ნახე რა სუნი აქვს ჩვენს იასამანს ამ მთვარის შუქზე.
ორივენი ხელკავით გამოდიან გარეთ.
არაჩვეულებრივი არ არის? რას აკეთებდი, ვიდრე წასული ვიყავი?
ექიმი გიბსი: ვკითხულობდი, როგორც ყოველთვის. რაზე ჭორაობდი გოგოებთან ამ საღამოს?
მისის გიბსი: რა გითხრა... საჭორაოს რა დალევს.
ექიმი გიბსი: ჰმმმ. საიმონ სთიმსონი ძალიან მთვრალი იყო?
მისის გიბსი: ამაზე უარეს დღეში არასოდეს ყოფილა. როგორ დასრულდება ეს ყველაფერი, ფრენკ? პასტორი ფერგუსონი ყოველთვის ხომ არ აპატიებს.
ექიმი გიბსი: ჩემზე უკეთ ვინ იცნობს ამ ქალაქში საიმონ სტიმსონის უბედურებას. ზოგი ადამიანი ასეთი პატარა ქალაქისათვის არ არის დაბადებული. არ ვიცი, ეს ყველაფერი როგორ დასრულდება. მაგრამ, სამწუხაროდ, ჩვენ ვერაფერს ვიზამთ. თავი უნდა დავანებოთ. წამო, შევიდეთ სახლში.
მისის გიბსი: მოიცა, ჯერ არა... ფრენკ, ძალიან ვღელავ შენზე. მგონი, ჩემი ვალია, შენს დასვენებაზე და სიტუაციის გამოცვლაზე ვიზრუნო. და თუკი იმ მემკვიდრეობას მივიღებ, აუცილებლად შევეცდები წაგიყვანო სამოგზაუროდ.
ექიმი გიბსი: ჯულია, აზრი არა აქვს ამაზე საუბარს.
მისის გიბსი: ფრენკ, უაზროდ ჯიუტობ!
ექიმი გიბსი:
სახლში შედის.
კარგი რა, ჯულია, უკვე გვიანია. პირველ რიგში, შეიძლება გაცივდე. ამ საღამოს ჯორჯს ველაპარაკე. იმედი მაქვს, ცოტა ხანს მაინც დაგიჩეხავს შეშას. წამო, ზემოთ ავიდეთ.
მისის გიბსი: სახლში საქმეს რა გამოლევს. იცი, ფრენკ, მისის ფეირჩაილდი ყოველთვის გასაღებით კეტავს შემოსასვლელ კარს. იცი, იმათ უბანში ყველა ასე იქცევა.
ექიმი გიბსი:
ლამპას სულს უბერავს და აქრობს.
ძალიან ქალაქელობენ და ამაშია საქმე. ყველას მშვენივრად მოეხსენება, რომ არაფერი აქვთ მოსაპარი.
ორივენი გადიან. რებეკა ძვრება კიბეზე და ჯორჯის გვერდით იკალათებს.
ჯორჯი: თავიდან მომწყდი, რებეკა! ამ ფანჯარასთან მხოლოდ ერთი ადგილია. ყოველთვის ყველაფერს აფუჭებ.
რებეკა: ერთი წუთით გამახედე, რა.
ჯორჯი: შენი ოთახის ფანჯრიდან გაიხედე.
რებეკა: გავიხედე, მაგრამ იქიდან მთვარე არ მოჩანს.... ჯორჯ, იცი, მე მგონი, შენ... მგონი მთვარე ახლოს მოდის, გვიახლოვდება და სულ მალე დიდი აფეთქება იქნება.
ჯორჯი: რებეკა, წარმოდგენაც არა გაქვს რაზე ლაპარაკობ. მთვარე რომ გვიახლოვდებოდეს, ტელესკოპთან რომ სხედან მეცნიერები, ამას პირველები შეამჩნევდნენ და, აუცილებლად გვეტყოდნენ. გაზეთებში სულ ეს ეწერებოდა.
რებეკა: ჯორჯ, მთვარე სამხრეთ ამერიკაშიც ანათებს, კანადაშიც და ნახევარ მსოფლიოში?
ჯორჯი: ალბათ ასეა.
გამოდის რეჟისორი. პაუზა. ისმის ჭრიჭინების ხმა.
რეჟისორი: ათის ნახევარია. სახლების უმრავლესობაში სინათლე ჩააქრეს. არა, კონსტებლი უორენი ამოწმებს მთავარ ქუჩაზე სახლების კარებებს. აი, გამომცემელი უებიც მოაბიჯებს. ჩანს, გაზეთი ჩაუშვა დასაბეჭდად.
მისტერ უორენი, ასაკში შესული კონსტებლი შემოდის მთავარ ქუჩაზე მარჯვნიდან. მისტერ უები კი მარცხნიდან.
მისტერ უები: საღამო მშვიდობისა, ბილ.
კონსტებლი უორენი: მოგესალმები, მისტერ უებ.
მისტერ უები: რა მთვარეა, არა!
კონსტებლი უორენი: აბა!
მისტერ უები: ამაღამ მშვიდობა გვაქვს?
კონსტებლი უორენი: საიმონ სთიმსონი აჩმახებს ცოტას. ცოტა ხნის წინ მისი ცოლი შემხვდა. მის მოსაძებნად იყო გამოსული. შევპირდი, მეორე მხარეს მოვძებნი-მეთქი. მაგრამ ახლა უკვე ვიპოვეთ.
სცენაზე მარცხნიდან შემოდის საიმონ სთიმსონი. ცოტას ბარბაცებს.
მისტერ უები: საღამო მშვიდობისა, საიმონ. ქალაქი ჩაწყნარებულია.. ეტყობა, ყველას უკვე ძინავს.
საიმონ სთიმსონი მის პირდაპირ დგება. წამიერი პაუზაა. თვალებში უყურებს და ცოტას ქანაობს.
საღამო მშვიდობისა... ხო, ქალაქს უკვე ძინავს, საიმონ... მგონი აჯობებს, ჩვენც იგივე ვქნათ. რას იტყვი, შენთან ერთად ცოტას გამოვისეირნებ.
საიმონ სთიმსონი სიტყვის უთქმელად აგრძე-ლებს გზას და მარჯვნივ უჩინარდება.
მისტერ უები: ღამე მშვიდობისა.
კონსტებლი უორენი: არ ვიცი, ეს ყველაფერი როგორ დამთავრდება, მისტერ უებ.
მისტერ უები: საკმაოდ მძიმე მდგომარეობაშია, პრობ-ლემაა ყველასთვის... ოჰ, ბილ, ერთი სათხოვა-რი მაქვს... თუ დაინახე, რომ ჩემი ბიჭი ეწევა, აუცილებლად დაელაპარაკე. შენი ძალიან დიდი რიდი აქვს.
კონსტებლი უორენი: არა მგონია ეწეოდეს, მისტერ უებ. ჯერ კიდევ ორი-სამი წელი აქვს ვიდრე სიგარეტს გასინჯავს.
მისტერ უები: ჰმმ.. კარგი მაშინ. იმედი მაქვს ასეც იქნება. ღამე მშვიდობისა, ბილ.
კონსტებლი უორენი: ღამე მშვიდობისა, მისტერ უებ.
კონსტებლი გადის.
მისტერ უები: ეს ვინ ზის აქ? მერტლ, შენა ხარ?
ემილი: არა, ეს მე ვარ, მამიკო.
მისტერ უები: რატომ არ გძინავს?
ემილი: არ ვიცი. უბრალოდ არ მეძინება, მამიკო. მთვარე ისე საოცრად ანათებს და მისის გიბსის ბაღიდან იასამნის ისეთი სურნელი მოდის, რომ... შენც გცემს ეს სუნი, არა?
მისტერ უები: ჰმმმ... კი, რა თქმა უნდა. რამე ხომ არ გაწუხებს შვილო?
ემილი: მაწუხებს? არა მამიკო, არაფერი.
მისტერ უები: კარგი მაშინ, იჯექი აქ და უყურე მთვარეს. ოღონდ დედაშენმა არ დაგინახოს. ღამე მშვიდობისა, ემილი.
ემილი: ღამე მშვიდობისა, მამიკო.
მისტერ უები სახლში შედის და თან უსტვენს საგალობელს "Bლესსედ Bე ტჰე თიე თჰატ Bინდს".
რებეკა: არ მითქვამს, ჯეინ კროფუტი ავად რომ იყო, წერილი მიიღო მღვდლისაგან. მღვდელმა ჯეინს წერილი მისწერა და კონვერტზე მისამართი ასე დააწერა: ჯეინ კროფუტს. კროფუტის ფერმა. გროვერს ქორნერსი. ნიუ ჰემპშირი. ამერიკის შეერთებული შტატები.
ჯორჯი: და მერე რა არის აქ სასაცილო?
რებეკა: მოიცა, არ დამიმთავრებია. ამერიკის შეერთებული შტატები. ჩრდილო ამერიკის კონტინენტი. დედამიწა. ღვთის შემოქმედების მწვერვალი _ აი, ასე ეწერა კონვერტზე.
ჯორჯი: შენ საიდან იცი?
რეჟისორი: ასე მთავრდება პირველი მოქმედება, ძვირფასო მეგობრებო. შეგიძლიათ ახლა გაბრძანდეთ და სიგარეტი გააბოლოთ. თუ ეწევით, რა თქმა უნდა.
ფარდა
მეორე მოქმედება
რეჟისორი: სამი წელი გავიდა. დიახ, მზე ათასჯერ ამოიწვერა. ზაფხულის სიცხემ და ზამთრის ყინვამ მთებს უფრო მეტი ბზარი და ნაპრალი გაუჩინა, წვიმებმა კი ქვემოთ მეტი ჭუჭყი ჩამორეცხეს. პატარები, წინა მოქმედებაში ჯერ რომ დაბადებულნიც კი არ იყვნენ, უკვე ტიტინებენ კიდევაც, და სრულ წინადადებებს წარმოთქვამენ. ზოგიერთი კი, თავი ახალგაზრდა და მარჯვე რომ ეგონა, ახლა უკვე ამჩნევს, რომ გული უჩქარდება და კიბეებზე არბენა უწინდებურად აღარ შეუძლია.
აი, რამდენი რამე შეიძლება მოხდეს ათას დღეში. ამას გარდა, ბუნება კიდევ თავისებურად აფერადებს სამყაროს. ზოგიერთი ახალგაზრდის გულში სიყვარულის ალი აგიზგიზდა და დაქორწინდა კიდევაც.
მაშასადამე, მთას ერთი მილიმეტრით მეტი ნაპრალი გაუჩნდა და ცოტა დადაბლდა, მილიონობით ლიტრმა წყალმა გაიარა წისქვილში და რამდენიმე ახალი სახლი აშენდა, სადაც ახალი ოჯახები დაფუძნდნენ.
კაცობრიობის უმეტესობა ქორწინდება! ხვდებით, ხომ, რისი თქმაც მინდა? ჩვენი ქალაქიც არაა გამონაკლისი. კაცობრიობის უმეტესობა საფლავში დაქორწინებული ჩადის.
პირველ მოქმედებას `ყოველდღიურობა~ ერქვა. ამ მოქმედებას კი, `სიყვარული და ქორწინება~ ვუწოდოთ. ამის შემდეგ წინ კიდევ ერთი მოქმედება გველოდება. აბა, თუ გამოიცნობთ, რა იქნება მისი სათაური? ამრიგად:
სამი წელი გავიდა. ახლა უკვე 1904 წელია. 7 ივლისი. ეს-ესაა დასრულდა სკოლის გამოსაშვები საღამო. ჩვენი ახალგაზრდები, უმეტესწილად, ამ დროს ქორწინდებიან ხოლმე.
როგორც კი ჩააბარებენ გამოცდებს გეომეტრიასა და ლათინურში, თავს ისე გრძნობენ, თითქოს უკვე მზად იყვნენ საქორწინოდ.
სისხამი დილაა! ამჯერად წვიმს. თავსხმაა და ჭექა-ქუხილი ფატრავს ზეცას.
მისის გიბსი ბაღშია. იქვეა მისის უებიც _ ორივე მთლად გაწუწულა. სველია ლობიოს კვლები და მუხუდოს ბარდები. წვიმა გუშინაც მთელი დღე ფარდასავით ეფარებოდა მთავარი ქუჩის ლამპიონებს. ჰმმ... ალბათ ისევ იწვიმებს... აგერ, მატარებლის საყვირის ხმაც მოისმა: 5:45-ზე მიეშურება ბოსტონისაკენ.
მისის გიბსი და მისის უები თავთავიანთ სამზარეულოებში შედიან და დილას ისევე იწყებენ, როგორც პირველ მოქმედებაში დაიწყეს.
აგერ, მისის გიბსი და მისის უებიც გამოჩნდნენ საუზმის მოსამზადებლად, თითქოს ჩვეულებრივი დღე იყოს. ქალბატონ მაყურებლებს არ დასჭირდებათ ჩემი შეხსენება, რომ ამ ორივე ქალმა ყოველდღიურად ამზადა საჭმელი დღეში სამჯერ _ ერთმა ოცი წელი, მეორემ კი ორმოცი _ ისე, რომ არც ერთი დღე არ ჩაუგდიათ. ორივემ ორ-ორი შვილი გაზარდა _ დააპურა, გაურეცხა, სახლი სუფთად შეინახა ისე, რომ ნერვიული შემოტევა არასოდეს ჰქონიათ. სწორედ ამაზე უთქვამთ შუა-დასავლეთის პოეტებს: `სიცოცხლე უნდა გიყვარდეს, რომ იცხოვრო და უნდა იცხოვრო, რომ გიყვარდეს სიცოცხლე~... სწორედ ამას უწოდებენ საბედისწერო ჩაკეტილ წრეს.
ჰოუი ნიუსომი:
სცენის მიღმიდან მოისმის მისი ხმა.
ფეხი გადმოადგი, ბესი!
რეჟისორი: ჰოუი ნიუსომიც გამოჩნდა _ რძე მიაქვს. საი ქროუელიც ისე დაატარებს გაზეთებს, როგორც ადრე მისი ძმა დაატარებდა.
სცენაზე შემოდის საი ქროუელი, წარმოსახვით გაზეთებს ჰაერში მოაფრიალებს და, ადრესატების კარებებთან ყრის. ჰოუი ნიუსომი მთავარ ქუჩაზე ბესისთან ერთად მოაბიჯებს.
საი ქროუელი: დილა მშვიდობისა, ჰოუი!
ჰოუი ნიუსომი: გაგიმარჯოს, საი! გაზეთებში რამე ისეთი წერია, აუცილებლად რომ უნდა ვიცოდე?
საი ქროუელი: ბევრი არაფერი. მგონი ვკარგავთ ჩვენს ოქროს კაცს, გროვერს ქორნერსის ბეისბოლის საუკეთესო მოთამაშესა და ყველა დროის საუკეთესო ფიტჩერს, ჯორჯ გიბსს.
ჰოუი ნიუსომი: კი, მართლა მაგარი ფიტჩერია.
საი ქროუელი: დარტყმაც შეუძლია და ბაზების სწრაფი სირბილით შემოვლაც.
ჰოუი ნიუსომი: ნაღდად ასეა, ყველაზე მაგარი ბეისბოლისტია _ ეჰეი! ბესი! მაცადე რა, მალაპარაკე ცოტა ხანს ამ ადამიანთან. საქმე მაქვს!
საი ქროუელი: ვერ მოვდივარ აზრზე, როგორ შეიძ-ლება ასეთ რამეს დაანებო თავი მარტო იმიტომ, რომ დაქორწინდე? შენ ხვდები ამას?
ჰოუი ნიუსომი: აზრზე არა ვარ, ასეთი რამეების ნიჭი არასოდეს მქონია.
შემოდის კონსტებლი უორენი. ერთი-მეორეს ესალმებიან.
დილაუთენია ამდგარხარ, ბილ!
კონსტებლი უორენი: გამოვედი რომ ვნახო, რამენაირად თუ შევძლებ წყალდიდობის არიდებას. მთელი ღამე წვიმდა და მდინარე მაგრად ადიდდა.
ჰოუი ნიუსომი: საი ქროუელი კი იმაზე დარდობს, რომ ჯორჯ გიბსი ბეისბოლის თამაშს ანებებს თავს.
კონსტებლი უორენი: დიახ ბატონო, ასეა ყოველთვის. 84-ში ერთი მოთამაშე გვყავდა. ჯორჯ გიბსიც კი ვერ დაეწეოდა, ისეთი იყო. ჰენკ თოდი ერქვა. მეინში გადასახლდა და კაცი დადგა... ჰოუი, როგორ გგონია, ეშველება ამ ამინდს რამე?
ჰოუი ნიუსომი: რა გითხრათ აბა. იქნებ შუადღისათვის გამოვიდეს ამინდი.
კონსტებლი უორენი და საი ქროუელი აგრძელებენ გზას, მთავარ ქუჩას მიუყვებიან. ჰოუი ნიუსომს კი რძე მიაქვს მისის გიბსთან, რომელიც პარმაღთან ეგებება.
მისის გიბსი: დილა მშვიდობისა, ჰოუი! როგორ გგონია, ისევ იწვიმებს?
ჰოუი ნიუსომი: დილა მშვიდობისა, მისის გიბს, რა გითხრათ აბა. იმდენი იწვიმა, რომ იქნებ გადაიკაროს.
მისის გიბსი: დიდი იმედი მაქვს, რომ გადაიღებს.
ჰოუი ნიუსომი: დღეს რამდენ რძეს აიღებთ?
მისის გიბსი: მთელი ნათესაობა მყავს დღეს დაპატიჟებული, ჰოუი. სამ რძეს და ორ არაჟანს ავიღებ.
ჰოუი ნიუსომი: ჩემმა ცოლმა ჩვენი ორივეს სახელით გადმოგცათ, რომ გილოცავთ და გვინდა, რომ მთელი ცხოვრება ბედნიერები იყვნენ. მისის გიბს. ვიცი, რომ ბედნიერები იქნებიან.
მისის გიბსი: დიდი მადლობა, ჰოუი. შენს ცოლს გადაეცი, რომ ველი ქორწილში. ხომ მოვა?
ჰოუი ნიუსომი: დიახ, აუცილებლად მოვა. აპირებს მოსვლას, რამემ თუ არ შეუშალა ხელი.
ჰოუი ნიუსომმა ქუჩა გადაჭრა და მისის უების სახლთან მივიდა.
დილა მშვიდობისა, მისის უებ!
მისის უები: ოჰ. დილა მშვიდობისა, მისტერ ნიუსომ. ოთხი ლიტრი რძე შეგიკვეთე, მაგრამ იქნებ ორი კიდევ დამიმატო.
ჰოუი ნიუსომი: კი ბატონო... და ორიც არაჟანი, არა?
მისის უები: როგორ ფიქრობთ, მისტერ ნიუსომ, იწვიმებს კიდევ?
ჰოუი ნიუსომი: ეს წუთია, მისის გიბსს ვეუბნებოდი, მგონი ცოტა გადაიკარაო. ჩემმა მეუღლემ მთხოვა გადმომეცა, რომ მთელი გულითა და სულით გილო-ცავთ და დარწმუნებულები ვართ, რომ ბედნიერები იქნებიან. მისის უებ, ნამდვილად ბედნიერები იქნებიან.
მისის უები: დიდი მადლობა თქვენ და მისის ნიუსომს. გელით ქორწილში. აუილებლად მობრძანდით.
ჰოუი ნიუსომი: დიახ, მისის უებ. იმედია მოვახერხებთ მოსვლას. ასეთ ამბავს როგორ გამოვტოვებთ.
ბესი, ფეხი გამოადგი.
ჰოუი ნიუსომი გადის. სცენაზე გამოდის ექიმი გიბსი. მოკლესახელოებიანი პერანგი აცვია. სამზარეულოს მაგიდას მიუჯდება.
ექიმი გიბსი: დედიკო, აი, ეს დღეც დადგა. ერთი წიწილა გაგიფრინდა ბუდიდან.
მისის გიბსი: ფრენკ გიბს. ნუთუ მეტი არაფრის თქმა არ შეგიძლია? ისედაც ძლივს ვიკავებ ცრემლებს. დაჯექი მაგიდასთან და დალიე შენი ყავა უჩუმრად.
ექიმი გიბსი: სიძე დილაუთენია წამოფრინდა და ახლა წვერს იპარსავს _ თუმცა, ბევრი არაფერი აქვს გასაპარსი. უსტვენს და მღერის. ჩანს, უხარია, რომ გვტოვებს. წუთში რამდენიმეჯერ იმეორებს: `თანახმა ვარ!~ და თან სარკეში იყურება. მაგრამ, რაღაც არა მჯერა, რომ მზად იყოს ამ ყველაფრისათვის.
მისის გიბსი: ფრენკ, ძალიან მედარდება ჩვენი ბიჭი. ტანსაცმელს რომ ვულაგებდი და ვამოწმებდი, თბილი ტანსაცმელი ხომ მიაქვს-მეთქი. ფრენკ! ძალიან ახალგაზრდები არიან. ემილი როგორ მოუვლის? ერთ კვირასაც კი ვერ გასტანს, უეჭველად ავად გახდება და მოკვდება.
ექიმი გიბსი: ჩვენი ქორწილის დილა მახსენდებოდა, ჯულია.
მისის გიბსი: ახლა ეგ არ გაიხსენო ფრენკ გიბს.
ექიმი გიბსი: მთელს ნიუ ჰემპშირში ყველაზე შეშინებული მე ვიყავი იმ დილით. ასე მეგონა, დიდი შეცდომა დავუშვი. შენ რომ დაგინახე, თითქოს მა-ნამდე არასოდეს მენახე, ვიფიქირე, მსოფლიოში ყვე-ლაზე ლამაზი გოგოა, მაგრამ სრულებით უცნობი მეთქი. ასე ვიდექი კონგრეგაციული ეკლესიის შუა-გულში და სრულიად უცნობზე ვქორწინდებოდი.
მისის გიბსი: მეც ძალიან ვნერვიულობდი, ფრენკ! ქორწილი მეტად რთული რამეა. პრაქტიკულად სცენაზე დგახარ და ყველა შენ შემოგყურებს. ასეთი რამეა ქორწილი!
წინ თეფშს უდგამს.
ნახე, რა მოგიმზადე.
ექიმი გიბსი: ვა, ჯულია ჰერსეი! ფრანგული ტოსტები?
მისის გიბსი: ძნელი გასაკეთებელი არაა, და რამე ხომ უნდა მეკეთებინა, ვერ ვისვენებ ასე უსაქმოდ.
პაუზა. ექიმი გიბსი ტოსტებს სიროფში აწობს და მიირთმევს.
ექიმი გიბსი: ღამე როგორ გეძინა, ჯულია?
მისის გიბსი: არ მძინებია, საათის ყველა ჩამორეკვა გავიგე.
ექიმი გიბსი: ხო-ო-ო-ო! როგორც კი მახსენდება, რომ ჯორჯი ქორწინდება, მეც თავზარი მეცემა. რაღაც საშინელი გრძნობა მიპყრობს! იცი, ჯულია, მსოფლიოში ყველაზე დიდი საშინელება ვაჟია. მამისა და ძის ურთიერთობაზე საშინელი, უცნაური და გაუგებარი არაფერია...
მისის გიბსი: იცი რა გითხრა? არც დედისა და ქალიშვილის ურთიერთობაა ადვილი რამე.
ექიმი გიბსი: დარწმუნებული ვარ, საკმაოდ გაუჭირდებათ. ბევრი სირთულე შეხვდებათ, მაგრამ ეს უკვე ჩვენი საქმე აღარ იქნება. ყველას აქვს უფლება, საკუთარი სირთულეები თავად ზიდოს.
მისის გიბსი:
მაგიდასთან ზის, ყავას სვამს და გარინდულია.
სწორედაც... ადამიანები ამ ცხოვრებას წყვილებად ართმევენ თავს. მარტოხელა ცოდოა ამ ცხოვრებაში.
პაუზა. ექიმ გიბსს ეცინება.
ექიმი გიბსი: ჯულია, იცი რისი მეშინოდა ყველაზე მეტად, შენზე რომ ვქორწინდებოდი?
მისის გიბსი: კარგი ერთი, თავი დამანებე!
ექიმი გიბსი: მეშინოდა, რომ ერთ-ორ კვირაში ერთმანეთთან არაფერი სალაპარაკო არ გვექნებოდა.
ორივე იცინის.
მეშინოდა, რომ სალაპარაკო დაგველეოდა და სრულ სიჩუმეში მოგვიწევდა ჭამა. ასე იყო ეს! არადა, ოცი წელია, არ გამოგველია სალაპარაკო.
მისის გიბსი: შენ სულ ამინდზე მელაპარაკები _ დღეს კარგი დარია, ან ავდარია! მე კი არასოდეს მელევა სათქმელი.
კიბეებისკენ მიდის.
გაიგონე რებეკას ხმა? მგონი ადგა უკვე.
ექიმი გიბსი: დღეს პირველადაა, რებეკა სხვის ცხოვრებას რომ არ აწესრიგებს. თავის ოთახშია ჩაკეტილი და ცხვირიც არ გამოუყვია. მგონი მომესმა მისი ტირილი.
მისის გიბსი: ღმერთო, შენ მიშველე! სასწრაფოდ უნდა შეწყვიტოს ეს ისტერიკა!
რებეკა! რებეკა! ჩამოდი, საუზმე მზადაა!
ჯორჯი სირბილით ჩამოდის კიბეებზე. გამოწკეპილია.
ჯორჯი: დილა მშვიდობისა ყველას! მხოლოდ ხუთი საათი დამრჩენია, მერე კი..
ჟესტიკულაციით აჩვენებს, რომ ჩამოხრჩობა ელის. გამოსცემს `კყ-კყ-კყ~ ბგერებს და კიბის მოაჯირიდან გადაეყუდება.
მისის გიბსი: ჯორჯ გიბს, სად მიდიხარ?
ჯორჯი: მარტო გაზონს გადავკვეთ და ჩემს გოგოს ვნახავ.
მისის გიბსი: ჯორჯ, საყვარელო! გარეთ წვიმს და არ მოგცემ უფლებას სახლიდან საწვიმრისა და ბოტების გარეშე გახვიდე.
ჯორჯი: აუ დეე! მარტო გაზონი უნდა გადავიარო.
მისის გიბსი: ჯორჯ! აუცილებლად გაცივდები და მთელი ჯვრისწერა ჩაგშხამდება. ხველებაღა გინდა ახლა.
ექიმი გიბსი: ჯორჯ, დედას გაუგონე და ისე მოიქეცი, როგორც გეუბნება!
ექიმი გიბსი მეორე სართულზე ადის. ჯორჯი კი სამზარეულოში შემოდის და მორჩილად იცვამს წარმოსახვით ბოტებს.
მისის გიბსი: ხვალიდან როგორც გინდა, ისე ჩაიცვი, ნებისმიერ ამინდში შეგიძლია შიშველმა ირბინო. მაგრამ, სანამ ჩემს სახლში ხარ, კეთილი ინებე და ისე მოიქეცი, როგორც მე გეუბნები. არა მგონია მისის უები მიჩვეული იყოს დილის შვიდ საათზე სტუმრების მიღებას. მოდი, ყავა დალიე და ისე წადი.
ჯორჯი: ერთ წუთში დავბრუნდები.
იგი გადაკვეთს სცენას და ისე მიდის, თითქოს გუბეებს ახტება.
დილა მშვიდობისა, დედიკო უებ!
მისის უები: ღმერთო! როგორ შემაშინე! ჯორჯ, საყვარელო, წვიმაში კი მოხვედი, მაგრან თავადაც მშვენივრად მოგეხსენება, რომ სახლში ვერ შემოგიშვებ.
ჯორჯი: რატომ?...
მისის უები: ჯორჯ, მშვენივრად მოგეხსენება, რომ ქორწილამდე, სიძეს არ შეუძლია პატარძლის ნახვა, სანამ ეკლესიაში არ შეხვდებიან.
ჯორჯი: კარგი რა! _ ეს ხომ ცრურწმენაა... დილა მშვიდობისა, მისტერ უებ!
შემოდის მისტერ უები.
მისტერ უები: დილა მშვიდობისა, ჯორჯ!
ჯორჯი: მისტერ უებ. თქვენ ხომ არ გჯერათ ასეთი ცრურწმენების?
იგი მაგიდას მიუჯდება ისე, რომ მარჯვნივ იყურებოდეს.
მისტერ უები: ჯორჯ, ამ წესს ადამიანები საუკუნეების მანძილზე იცავდნენ და შენ ხომ არ იქნები პირველი, ვინც მას დაარღვევს?
ჯორჯი: ემილი როგორაა?
მისი უები: მისი ხმა ჯერ არ გამიგია. ჩანს, ჯერ არ გაუღვიძია.
ჯორჯი: ემილის ძინავს?!
მისის უები: რატომ გიკვირს? მთელი ღამე არ გვძინებია. კაბას ვამზადებდით, ბარგს ვალა-გებდით... მოდი აქ, დაჯექი მისტერ უებთან და ყავა მიირთვი. მე ზემოთ ავალ და ვნახავ, გაიღვიძა ემილიმ თუ არა. არ მინდა, შემთხვევით რომ შეხვდეთ აქ. ეს შემწვარი ბეკონიც მიირთვი, მაგრამ დიდ ხანს ნუ დარჩები.
მისის უები გადის. უხერხული სიჩუმე ჩამოწვება. მისტერ უები ყავაში ფუნთუშას აწობს და მიირთმევს. ისევ სიჩუმეა.
მისტერ უები:
უცბად არღვევს სიჩუმეს და ამიტომ ცოტა ხმამაღლა მოსდის...
კეთილი, ჯორჯ, შენ როგორ ხარ?
ჯორჯი:
მოულოდნელობისგან შემცბარს გადასცდება ყავა.
კარგად, დიდი მადლობა. მე კარგად ვარ!
პაუზა.
მისტერ უებ, ამ ცრურწმენაში რამე აზრი დევს?
მისტერ უები: რა გითხრა აბა... ქორწილის დღეს, დილით, გოგონას თავი გამოჭედილია ათასგვარი ფიქრით... ტანსაცმლითა და ეგეთი რამეებით. მგონი ესაა მიზეზი.
ჯორჯი: ხოოო... მაგაზე არ მიფიქრია.
მისტერ უები: გოგონები ქორწილის დღეს ნერვიულობენ ხოლმე.
პაუზა.
ჯორჯი: იცით რა მინდა? ქორწილის დღეს ახალგაზრდებს რომ არ უხდებოდეთ ამდენი ცერემონიის დაცვა.
მისტერ უები: არ არსებობს კაცი, ვისაც იგივე არ უფიქრია, რასაც შენ ახლა ამბობ, ჯორჯ, მაგრამ ვერასდროს ვერავინ ვერაფერი შეცვალა. ქორწილების ცერემონიები ქალების გამოგონილია, ჩემო ბიჭო. უწინაც ასე ყოფილა და ქვეყნიერების აღსასრულამდე ასე იქნება. ქორწილში კაცს საკმაოდ უმნიშვნელო როლი ენიჭება. ჯორჯ. ქალები ერთმანეთს მხარში უდგებიან და მამაკაცს კისერზე აღვირს ისე მჭიდროდ და საჯაროდ არგებენ, რომ თავი ვერასდროს დააღწიოს.
ჯორჯი: კი, მაგრამ... მისტერ უებ.. თქვენ ქორწინება არ მოგწონთ?
მისტერ უები:
ნაჩქარევად:
კი, კი, რა თქმა უნდა. არასწორად ნუ გამიგებ, ჩემო ბიჭუნავ. ქორწინება არაჩვეულებრივი რამაა და ამას ნურასოდეს დაივიწყებ. ჯორჯ!
ჯორჯი: არ დავივიწყებ. სერ! თქვენ რამდენი წლის იყავით, როდესაც დაქორწინდით?
მისტერ უები: კოლეჯი უკვე დამთავრებული მქონდა... მერე ცოტა ვიმუშავე, სანამ ოჯახს მოვეკიდებოდი. მაგრამ მისის უები ემილიზე ბევრით უფროსი არ იყო. ისე, ასაკს ამ ამბავში არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს. ჯორჯ! ასაკი მეასეხარისხოვანი რამაა. სხვა რამეებია უფრო მნიშვნელოვანი.
ჯორჯი: რას გულისხმობთ, მისტერ უებ? რისი თქმა გნებავთ?
მისტერ უები: რა ვიცი აბა. განა რამის თქმა მინდოდა?
პაუზა.
ჯორჯ, წუხელ მახსენდებოდა, რა რჩევაც მამაჩემმა მომცა ქორწილის წინა დღეს. `ჩარლზ!~ _ მითხრა მან: `ჩარლზ! სიტუაცია თავიდანვე დააყენე. აჩვენე, ვინაა ოჯახში უფროსი. ყველას აჯობებს, ისეთი ბრძანება გასცე, რომელიც უაზრო კი იქნება, მაგრამ ცოლს მოუწევს მისი შესრულება. ასე ისწავლის ცოლი მორჩილებას~. _ მერე კი დასძინა: `თუკი ცოლი ლაპარაკით, ან საქციელით თავს მოგაბეზრებს, უბრალოდ ადექი და სახლიდან წადი. ამით აგრძნობინებ ვინაა ოჯახში უფროსი!~ _ და ესეც მითხრა: `ნურასდროს, ნურასდროს ეცოდინება შენს ცოლს, რამდენ ფულს შოულობ. ნუ-რა-სო-დეს!~
ჯორჯი: მისტერ უებ... არ მგონია... შევძლო....
მისტერ უები: ჰოდა, მე მამაჩემის რჩევის საპირისპიროდ მოვიქეცი და, ამიტომ, უბედნიერესი კაცი ვარ. ეს შენთვის გაკვეთილი იყოს, ჯორჯ _ შენს პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებით ნურასოდეს გაითვალისწინებ სხვების რჩევებს! ჯორჯ, შენს ფერმაში ქათმებს იყოლიებ?
ჯორჯი: რა ბრძანეთ?
მისტერ უები: ქათმებს თუ იყოლიებთ ფერმაში?
ჯორჯი: ლუკა ბიძიას არასოდეს აინტერესებდა... მაგრამ მე ვფიქრობ...
მისტერ უები: ამას წინათ ხელში ჩამივარდა ერთი წიგნი, ქათმების მოშენების თანამედროვე მეთოდების შესახებ. ჯორჯ, მინდა, რომ აუცილებლად წაიკითხო. მეც ვაპირებ პატარა საქათმე მოვაწყო უკანა ეზოში. სარდაფში ინკუბატორს მოვაწყობდი...
შემოდის მისის უები.
მისის უები: ჩარლზ! ისევ იმ ინკუბატორზე ლაპა-რაკობ? მე კი მეგონა, რაიმე უფრო აზრიანს მოიფიქრებდი.
მისტერ უები:
მკაცრად.
კარგი, მერტლ, თუ გინდა, შენ ურჩიე ჯორჯს რაიმე ღირებული. მე კი ზემოთ ავალ და მასთან დაგტოვებ.
მისის უები:
ჯორჯს ხელით აყენებს.
გეყოფა ახლა, ემილი უნდა ჩამოვიდეს სასაუზმოდ. გადმოგცა, რომ ძალიან უყვარხარ, მაგრამ არ უნდა ახლა შენი ნახვა. ნახ-ვამ-დის!
ჯორჯი: ნახვამდის.
ჯორჯი გადაჰკვეთს სცენას, დაღონებული და თავგზააბნეული გატოპავს გუბეებს და სახლში შედის.
მისტერ უები: მერტლ, მგონი არც შენ იცი ამ ცრუ- რწმენის ამბავი, არა?
მისის უები: რომელი ცრურწმენის, ჩარლზ?
მისტერ უები: ძველი ქვის ხანიდან მოყოლებული ასეა: სასიძომ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ნახოს სასიმამრო ქორწილის ახლო დღეებში. კარგად დაიხსომე ეს!
ორივენი გადიან სცენიდან.
რეჟისორი: გმადლობთ, მისტერ და მისის უებ! _ ახლა კი, ისევ მომიწევს შეგაწყვეტინოთ. ყველას გვაინტერესებს იმის გაგება, როგორ დაიგეგმა ეს ქორწილი _ მთელი ცხოვრების ერთად გატარების ეს გადაწყვეტილება. ძალიან მაინტერესებს, როგორ იწყება ასეთი დიდი რაღაცეები. თავადაც იცით, როგორც ხდება: ოცდაერთი-ოცდაორი წლისები რომ ხართ, იღებთ გარკვეულ გადაწყვეტილებებს. მერე კი ჰო-ო-ოპ და სამოცდაათის ხართ: ადვოკატობის ორმოცდაათწლიანი გამოცდილებით; გვერდს გიმშვენებთ თეთრთმიანი ქალი, რომელმაც თქვენთვის ორმოცდაათი ათასჯერ მოამზადა საჭმელი და... როგორ იწყება ასეთი რამეები?
ახლა ჯორჯი და ემილი წარმოგიდგენენ იმ დია-ლოგს, რომელიც... იმ დღეს შედგა... აი, პირველად როცა... აი, როგორც ამბობენ _ მიხვდნენ, რომ ერთი-მეორისათვის არიან შექმნილნი... მაგრამ, მანამდე, კიდევ ერთხელ გავიხსენოთ, როგორი იყო, ძალიან ახალგაზრდები რომ ვიყავით... განსაკუთრებით კი, ის დღეები, როდესაც პირველად შეგიყვარდათ, როცა მთვარეულივით დადიოდით, როდესაც მაინცდამაინც მკაფიოდ ვერ ხედავდით ქუჩას, სადაც მიაბიჯებდით და, მაინცდამაინც ვერც გესმოდათ, რას გეუბნებოდნენ. ცოტა შექანებულივით რომ დაყიალობდით. ხომ შე-გიძლიათ ამ დროის გახსენება? ძალიან გთხოვთ გა-იხსენოთ ის დღეები... ახლა, სამი საათი იქნება და სკოლიდან ბრუნდებიან. ჯორჯი ახლახანს აირჩიეს მეთერთმეტე კლასის პრეზიდენტად. ივნისია. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ გაისად, მთელი წელი, მეთორმეტე კლასის პრეზიდენტი იქნება. ემილი კი, ეს-ესაა მის მდივნად და მოლარედ აირჩიეს. ახლა, ჩემი ახსნა არ უნდა გჭირდებოდეთ, რაოდენ მნიშვნელოვანია ასეთი რამეები.
რეჟისორი იღებს გიბსების სამზარეულოს მაგიდის ფიცარს და, ორი სკამის საზურგეზე ჩამოდებს. კულისებიდან გამოაქვს ორი მაღალი სკამი და, ამ ახლადშექმნილი მაგიდის უკან დგამს. ამ სკამებზე ვინც დაჯდება, მაყურებელთა დარბაზს შეხედავს პირდაპირ. ეს არის მისტერ მორგანის აფთიაქის სალარო. მარცხნიდან მოის-მის ახლაგაზრდების მხიარული ხმები.
აი, ისინიც გამოჩნდნენ, მთავარ ქუჩაზე მოაბიჯებენ.
მთავარ ქუჩაზე მარცხნიდან შემოდის ემილი, რომელსაც უჭირავს წარმოსახვითი წიგნების დიდი დასტა..
ემილი: არ შემიძლია, ლუიზა! სახლში უნდა წავიდე. ნახვამდის. უი, ერნესტინა! ერნესტინა! შეგიძლია ამ საღამოს ჩემთან მოხვიდე და ლათინურში წავი-მეცადინოთ? კიკერონი მართლაც საშინელებაა. დე-დაშენს უთხარი, რომ სამეცადინო გვაქვს. გკოცნი, ჰელენ! აბა კარგად, ფრედ!
ჯორჯსაც მოაქვს წიგნები. ემილის წამოეწევა.
ჯორჯი: ემილი, მოდი, მოგეხმარები წიგნების ზიდვაში. მომეცი, მე წამოვიღებ.
ემილი:
საკმაოდ ცივად.
არა, არ გინდა. მე თვითონ... შორი არ არის.
წიგნებს აძლევს ჯორჯს.
ჯორჯი: ერთი წუთით... _ ჰეი, ბობ, ცოტა თუ დამაგვიანდა. უჩემოდ დაიწყეთ! ჰერბს, მაღალი პასები ჩააწოდე!
ემილი: ნახვამდის, ლიზი!
ჯორჯი: ნახვამდის, ლიზი!... აუ, ვერ წარმოიდგენ, როგორ მიხარია, შენც რომ აგირიჩეს, ემილი.
ემილი: გმადლობ.
ორივენი მთავარ ქუჩაზე არიან. თითქმის უკანა კედელთან. ისინი პირველ ნაბიჯებს გადმოდგამენ მაყურებლისაკენ. უეცრად, ჯორჯი ჩერდება და ამბობს:
ჯორჯი: ემილი, რატომ ხარ ჩემზე გაბრაზებული?
ემილი: რას იგონებ? სრულებითაც არ ვარ შენზე გაბრაზებული.
ჯორჯი: რაღაცნაირად მექცევი ამ ბოლო დროს.
ემილი: რადგან შენ თავად დაიწყე საუბარი, მეც გეტყვი, ჯორჯ!
ემილი გადააწყდება მასწავლებლის მზერას და ემშვიდობება:
ნახვამდის, მის ქორქორან!
ჯორჯი: ნახვამდის, მის ქორქორან!
რაო? რას მეუბნებოდი?
ემილი:
მორცხვად. ეტყობა უჭირს ამ თემაზე საუბარი:
არ მომწონს როგორ შეიცვალე ბოლო ერთი წლის მანძილზე. ბოდიში, თუ გწყინს, რასაც გეუბნები, მაგრამ ისევ აჯობებს მე გითხრა, ვიდრე ვინმე სხვა გეტყოდეს.
ჯორჯი: მე შევიცვალე? რას გულისხმობ?
ემილი: იცი რას?... დაახლოებით ერთი წლის წინ ძალიან მომწონდი. მომწონდა ყველაფერი, რასაც აკეთებდი... ჩვენც კარგი მეგობრები ვიყავით... მერე კი მთელ დროს ბეისბოლის მოედანზე ატარებდი... აღარც არავის ელაპარაკებოდი. შენს ოჯახსაც კი აღარ ელაპარაკებოდი... და, ჯორჯ, ყველა ამბობს, რომ ძალიან გადიდგულდი და ყველას ზემოდან უყურებ. ყველა გოგო ამაზე ლაპარაკობს. შეიძლება პირში ეს არავინ გითხრას, მაგრამ ზურგს უკან სულ ამაზეა საუბარი. მე კი გული მტკივა, ასეთი რამეები რომ მესმის. არადა, დათანხმება მიწევს, რადგან ეს სიმართლეა. ბოდიში, თუ გწყინს, ახლა რასაც გეუბნები, მაგრამ ეს უნდა მეთქვა და საბოდიშო არაფერი მაქვს.
ჯორჯი: მე... გმადლობ, რომ მითხარი, ემილი. არასოდეს მიფიქრია, ასე თუ ჩანდა გვერდიდან. ალბათ ძალიან ძნელია ახალგაზრდა კაცისთვის ხასიათის გამოსწორება.
ერთ-ორ ნაბიჯს გადმოდგამენ ჩუმად.
ემილი: ჩემი აზრით, მამაკაცი სრულყოფილი უნდა იყოს და მუდამ უნდა ცდილობდეს ამას.
ჯორჯი: ეჰ, ემილი... მე მგონი, სრულყოფილი ვერავინ იქნება. ეს უბრალოდ შეუძლებელია.
ემილი: იცი რა? მამაჩემი სრულყოფილების განსახიერებაა. რამდენადაც შემიძლია ვიმსჯელო, მამაშენიც ასეთია. ასე რომ, არანაირი მიზეზი არ არსებობს, რომ შენც არ იყო სრულყოფილი.
ჯორჯი: მგონი, პირიქითაა. კაცები არ არიან კარგები. გოგონები კი არიან ბუნებით სრულყოფილების განსახიერებანი.
ემილი: ახლავე გეუბნები, რომ მე არ ვარ სრულ-ყოფილი! გოგონებისთვის ნამდვილად უფრო რთულია სრულყოფილების მიღწევა, ვიდრე კაცებისათვის, რადგან... რადგან... რადგან ჩვენ უფრო ნერვიულები ვართ... აი, ახლა ნამდვილად ძალიან ვნანობ ის სიტყ-ვები რომ გითხარი წეღან. მე თვითონაც არ ვიცი, რამ წამომიარა...
ჯორჯი: ემილი...
ემილი: ახლა კი ვხედავ, რომ წეღან რაც გითხარი, არ არის მართალი. და ახლა იმასაც ვგრძნობ, რომ სრულებითაც არ იყო ეს მნიშვნელოვანი.
ჯორჯი: ემილი... გინდა ნაყინი, ან ლიმონათი, ან სხვა რამე, ვიდრე სახლში წახვალ?
ემილი: გმადლობ... არ ვიტყოდი უარს.
ისინი კიდევ რამდენიმე ნაბიჯით უახლოვდებიან მაყურებელს, შემდეგ მკვეთრად უხვევენ მარჯვნივ და შედიან მისტერ მორგანის აფთიაქში. ემილი ღელავს და იატაკს ჩასცქერის. ჯორჯი კი, შემომსვლელებს ებაასება.
ჯორჯი: გაუმარჯოს, სტივ! როგორ ხარ? საღამო მშვიდობისა, მისის სლოქუმ.
რეჟისორს სათვალეები უკეთია, მისტერ მორგანის როლს ასრულებს. უეცრად შემოდის მარჯვნიდან და დახლთან, ლიმონათის ჩამოსასხ-მელი ონკანის მხრიდან დგება.
რეჟისორი: გაგიმარჯოთ ჯორჯ, ემილი. რას მიირთმევთ? რა მოხდა ემილი უებ? რატომ ტირი?
ჯორჯი:
ემილის ნაცვლად პასუხობს:
ემილის... ეს წუთია ტომ ჰაკინსი კინაღამ შეეჯახა და შეაშინა. ყველამ იცის, როგორ გიჟივით ატარებს ის ურიკას.
რეჟისორი: წყალს მოსვამს ჭიქიდან. კარგი, დამშვიდდი! მოდი, წყალს დაგალევინებ, ემილი! აუ, როგორ კანკალებ! მთავარ ქუჩაზე რომ გადასვლას დააპირებ, ორივე მხარეს უნდა გაიხედ-გამოიხედო. ყოველწლიურად სულ უფრო საშინელი ხდება მოძრაობა.
ემილი: მარწყვის ლიმონათი მომეცით, თუ შეიძლება, მისტერ მორგან.
ჯორჯი: არა, ემილი, მოდი რა, ნაყინიანი ლიმონათი დავლიოთ. მარწყვის ნაყინიანი ორი ლიმონათი, თუ შეიძლება, მისტერ მორგან!
რეჟისორი: მარწყვის ნაყინიანი ორი ლიმონათი! დიახ, დიახ ბატონო! ამ წუთას, ვიდრე მე თქვენ გესაუბრებით, გროვერს ქორნერსში ას ოცდახუთი ცხენია. გუშინ ჩემთან შტატის ინსპექტორმა შემოიარა. ახლა კი ეს ავტომობილები შემოჰყავთ. ჩვენს დროში ყველას სჯობია სახლში დარჩენა. ის დროც მახსოვს, ქუჩის ძაღლი რომ მთელი დღე თვლემდა მთავარი ქუჩის შუაგულში და არაფერი გამოივლიდა.
წარმოსახვით ჭიქებს წინ უდგამს.
ინებეთ თქვენი ლიმონათები!
სხვა კლიენტი შემოდის მარჯვნიდან.
დიახ, მისის ელის, რას ინებებთ?
იგი მარჯვნივ გადის.
ემილი: რა ძვირი გადაიხადე.
ჯორჯი: კარგი რა, ამაზე არ შეწუხდე. დღეს ჩვენს არჩევას ვზეიმობთ. და, გარდა ამისა, კიდევ იცი რას ვზეიმობ?
ემილი: აა-რა?!
ჯორჯი: მე, გარდა ამისა, ვზეიმობ იმას, რომ ნამდვილი მეგობარი შევიძინე, ვინც პირში მეუბნება იმას, რაც აუცილებლად უნდა ვიცოდე, და რასაც სხვები არ მეუბნებიან.
ემილი: ჯორჯ, გეხვეწები, ნუ ფიქრობ რა ამაზე. არც კი ვიცი, რატომ გითხარი. ეს სულაც არ არის სიმართლე. შენ ხარ...
ჯორჯი: არა, ემილი, ნუ ნანობ რომ მითხარი. პირიქით! ძალიან მიხარია, ასე რომ დამელაპარაკე. იცი, როგორ შემცვალე ამით? აი, შენ თვითონაც დაინახავ, როგორ შევიცვლები. და, ემილი, კიდევ ერთი რამე მინდა გთხოვო...
ემილი: რა?
ჯორჯი: გაისად, სახელმწიფო აგრონომიული უნივერსიტეტი თუ მიმიღებს, წერილებს ხომ მომწერ ხოლმე?
ემილი: რა თქმა უნდა, მოგწერ ხოლმე, ჯორჯ...
პაუზა. ლიმონათს წრუპავენ ნელ-ნელა.
სამი წლით რომ წახვალ, ალბათ ყველაფერი დაგავიწყ-დება. შეიძლება, რაღაც დროის შემდეგ გროვერს ქორნერსიდან გამოგზავნილი წერილები ისეთი საინ-ტერესოც აღარ იყოს. ნიუ ჰემპშირთან შედარებით, გროვერს ქორნერსი არც ისე მნიშვნელოვანი ქალაქია. მაგრამ, ჩემთვის ის მაინც უსაყვარლესი ადგილია.
ჯორჯი: ის დღე არასოდეს დადგება, როცა მე არ მენდომება ყველაფერი ვიცოდე გროვერს ქორნერსის შესახებ. ზუსტად ვიცი, რომ ეს ასეა და, არასოდეს შემეცვლება აზრი. ემილი!
ემილი: მაშინ შევეცდები საინტერესო წერილები მოგწერო.
პაუზა.
ჯორჯი: იცი, ემილი, როცა რომელიმე ფერმერს ვხვდები ხოლმე, ყველას ვეკითხები, კარგი მეურნე რომ დავდგე, ამისთვის რამდენად მნიშვნელოვანია აგრონომიულ კოლეჯში სწავლა.
ემილი: რატომ?
ჯორჯი: ეგრეა! უმეტესობა მეუბნება, რომ ტყუილად დავხარჯავ დროს. ეგეთი რამეების სწავლა ბროშურებიდანაც შეიძლება, მთავრობა რომ გვიგზავნის ხოლმეო. ლუკა ბიძიაც უკვე ასაკშია. მგონი, უკვე მზადაა, თავისი ფერმა გადმომაბაროს. მელოდება, მე როდის ვიქნები მზად.
ემილი: კარგი რა, მართლა?
ჯორჯი: და, როგორც შენ ამბობ, სხვაგან წასვლა.. სხვა ადამიანების შეხვედრა.. ღმერთო. თუ მართლა უნდა გადავეჩვიო აქაურობას, არ მინდა წასვლა. არა მგონია, ახალი ადამიანები ძველებზე უკეთესნი აღმოჩნდნენ. დავიფიცებ, რომ ძველები ყოველთვის უკეთესები არიან... ემილი... შენისთანა მეგობარი აქ რომ მეგულება, სრულებითაც არ მინდა არსად წასვლა და ახალი ადამიანების გაცნობა.
ემილი: მაგრამ, ჯორჯ. იქნებ მართლა საჭიროა წასვლა და სწავლა _ მესაქონლეობის, მიწათმოქმედებისა და ეგეთი რამეების. რა თქმა უნდა... თუმცა, არ ვიცი...
ჯორჯი:
სერიოზულად.
იცი რა? მგონი გადავწყვიტე. ამაღამ მამაჩემს დაველაპარაკები.
ემილი: ჯორჯ, არ მესმის, ამაღამ რატომ უნდა მიიღო გადაწყვეტილება. წინ ხომ მთელი ერთი წელი გვაქვს?
ჯორჯი: ემილი. იცი როგორ მიხარია, ასე რომ დამელაპარაკე დღეს, ჩემი ხასიათის შესახებ. რაც მითხარი, ყველაფერი მართალი იყო. გარდა ერთისა. ეს ერთი კი ის იყო, რომ მითხარი, მთელი წელია სხვებს ვერ ამჩნევო... მაგალითად, შენ... შენ მითხარი, რომ ყველაფერს აკეთებდი, ჩემთან დასალაპარაკებლად... მე კი, პირიქით, ყველაფერს ვაკეთებდი, რომ... ჰო, ეგრე იყო _ შენზე ყოველთვის ყველაზე მეტს ვფიქრობდი. ყოველთვის ვიცოდი, სად იჯექი და ვისთან ერთად. უკვე სამი დღეა, ვცდილობ შენთან ერთად დავბრუნდე სახლში. მაგრამ, ყოველთვის რაღაც ისე ვერ ხდება ხოლმე. აი, მაგალითად, გუშინ, შენ მის ქორქორანთან ერთად წამოხვედი სკოლიდან.
ემილი: ჯორჯ! ღმერთო ჩემო! აბა, მე რა ვიცოდი, რომ...
ჯორჯი: მისმინე, ემილი! აი, ახლა გეტყვი, რატომ არ ვაპირებ აგრონომიულ კოლეჯში ჩაბარებას. მე მგონი, რომ თუკი შეხვდები ისეთ ადამიანს, ვინც ასე ძალიან მოგწონს... იმის თქმა მინდა, რომ ადამიანი, ვისაც შენც მოსწონხარ იმდენად, რომ შენი ხასიათიც აინტერესებს, მგონი, ეს ამბავი არა-ნაკლებ მნიშვნელოვანია, ვიდრე კოლეჯში წასვლა. გაცილებით მეტადაც კი. აი, ასე მგონია!
ემილი: მეც ასე მგონია, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.
ჯორჯი: ემილი!
ემილი: ჰო-ოო ჯორჯ?
ჯორჯი: ემილი, თუკი მე შევიცვლები. შენ შეძლებ... შენ იქნები...?
ემილი: მე... მე ახლაც... მე ყოველთვის...
ჯორჯი:
პაუზა.
მგონი, დღეს ძალიან მნიშვნელოვან რამეზე ვისა-უბრეთ.
ემილი: კი... კი...
ჯორჯი:
ღრმად ჩაისუნთქავს და ბეჭებში გაიშლება.
ერთ წუთს დამაცადე და ერთად წავიდეთ სახლში.
მთელი ყურადღებით ცდილობს ჯიბეში ფულის მოჩხრეკას. მარჯვნიდან შემოდის რეჟისორი. დამწუხრებული ჯორჯი ეუბნება:
მისტერ მორგან, სახლში უნდა გავიქცე, ფული დამრ-ჩენია. მალევე დავბრუნდები და გადაგიხდით. რამ-დენიმე წუთში აქ გავჩნდები.
რეჟისორი:
თავს ისე აჩვენებს, თითქოს აღშფოთებულია.
ეს რას ჰგავს? ჯორჯ გიბს? გინდა, მითხრა, რომ...
ჯორჯი: მისტერ მორგან, მესმის, მაგრამ რაღაც შემემთხვა. აი, ინებეთ ჩემი ოქროს საათი. თქვენთან იყოს, სანამ ფულს მოვიტან.
რეჟისორი: არა უშავს, შენი საათი არ მინდა, გენდობი.
ჯორჯი: ხუთ წუთში დავბრუნდები.
რეჟისორი: ათი წელიც რომ არ მომიტანო, მაინც გენდობი. ჯორჯ. მაგრამ, მეტს არა. ემილი, შენ როგორ გრძნობ თავს? ისევ შეშინებული ხარ?
ემილი: მისტერ მორგან. დიდი არაფერი იყო. გმადლობთ.
ჯორჯი:
დახლიდან იღებს წარმოსახვით წიგნებს.
მე მზად ვარ.
ისინი მდუმარედ გადაკვეთენ სცენას, უებების უკანა ტერასით შედიან კარებში და უჩინარდებიან. რეჟისორი უყურებს მათ ბოლომდე, შემდეგ აუდიტორიისაკენ ტრიალდება და სათვალეს იხსნის.
რეჟისორი: მაშ ასე!
იგი ტაშს უკრავს და ამბობს:
ახლა კი ქორწილისათვის მოვემზადოთ!
იგი ელოდება, როდის მოაწყობენ სცენას შემ-დეგი მოქმედებისათვის. სცენის მუშებს შემოაქვთ სკამები, მაგიდები და თაროები გიბსებისა და უებების სახლებიდან. ისინი საქორწილოდ აწ-ყობენ სცენას. ცენტრში მართავენ ეკლესიის საკურთხეველს. მრევლი მაყურებელისაკენ ზურ- გით და, სცენის უკანა კედლისკენ პირით თავსდება. საკურთხეველი უკანა კედლის ცენტრში დგას და ბილიკი დარბაზისაკენ მოდის.
უკანა კედელთან მოწყობილია პატარა შემაღ- ლება, სადაც მოგვიანებით რეჟისორი დადგება და მღვდლის როლს შეასრულებს. უკანა კედელზე გამოისახება პროჟექტორით განათებული .ეკლესიის ვიტრაჟი. როდესაც ყველაფერი გამზადდება, რეჟისორი გამოდის სცენის ცენტრში და აუდიტორიას მიმართავს:
ამ ქორწილის შესახებ ბევრი რამ უნდა ითქვას: ქორწილის დროს უამრავი ფიქრი ირევა.
ერთ ქორწილში ყველაფერზე ვერ ვილაპარაკებთ, მითუმეტეს, გროვერს ქორნერსში გამართულ ქორ-წილზე, რადგან აქ ქორწილები მეტად უბრალო და მოკლეა.
ამ ქორწილში მე მღვდლის როლს შევასრულებ. ამიტომ, ორიოდ სიტყვას მოგახსენებთ. ამიერიდან ჩვენი წარმოდგენა უფრო გამძაფრდება.
თავადაც მოგეხსენებათ, ზოგიერთი ეკლესია ქორწინებას საიდუმლოსაც კი უწოდებს. მე თა-ვად დიდად არ მესმის, რას ნიშნავს ეს, მაგრამ, შევეცდები ჩავწვდე ამ სიტყვების არსს. როგორც მისის გიბსმა რამდენიმე წუთის წინ თქვა: ადამიანები იმისთვის შეიქმნენ, რომ წყვილად იცხოვრონ. ეს კარგი ქორწილია, მაგრამ შეუღლება, თუნდაც კარგ ქორწინებაში, უამრავ გაუგებრობას ბადებს. ამიტომ ვიფიქრეთ, ამ საკითხს ჩვენს პიესაშიც შევხებოდით.
ამ მოქმედების ნამდვილი გმირი სცენა სრუ-ლებითაც არ არის. ალბათ, თავადაც მშვენივრად მოგეხსენებათ, ვინაა ამ შემთხვევაში პროტაგონისტი. ამაზე, ერთი ევროპელი ტიპის ნათქვამია ზედგა-მოჭრილი: `ყველა ბავშვი, რომელიც ამ ქვეყანას ევლინება, წარმოადგენს ბუნების მცდელობას, შექმ-ნას სრულყოფილი პიროვნება~. ამასობაში, ჩვენ ბევრი მცდელობა გვინახავს ბუნებისა, რომელსაც ძალისხმევა და სიბრძნე არ დაუშურებია. ისიც კარგად მოგვეხსენება, რომ ბუნება რაოდენობაზე ამახვილებს ყურადღებას, თუმცა, მგონი, მას მაინც ხარისხი უფრო უნდა აიტერესებდეს. სწორედ ამიტომაც გავხდი მღვდელი.
და, ნურც ამ ქორწილის სხვა მოწმეებს დაივიწ-ყებთ _ წინაპრებს, მილიონობით მათგანს. მათმა უმეტესობამ ასე წყვილებად გაატარა ეს წუთი-სოფელი. დიახ, მათმა უმეტესობამ!
აი, ჩემი ქადაგებაც. სულ ეს იყო. იმედია, ძალიან გრძელი არ გამომივიდა და თავი არ შეგაწყინეთ.
ორღანი იწყებს ჰენდელის `ლარგოს~ დაკვრას.
მრევლი შედის ტაძარში და ჩუმად ჯდება ადგილზე... ისმის ზარების რეკვა.
მისის გიბსი წინა რიგში ზის, საკურთხევლის მარჯვენა მხარეს. მის გვერდით სხედან რებეკა და მისტერ გიბსი. საკურთხევლის მეორე მხარეს სხედან მისის უები, უოლი და მისტერ უები. მაღლიდან ვიტრაჟიანი სარკმლის ქვეშ ეშვება პატარა სკამი. მისის უები, სანამ დაჯდება, ტრიალდება პირით მაყურებლისაკენ და ამბობს:
მისის უები: არ ვიცი, რატომ უნდა ვტიროდე. არ ვიცი, რა მიზეზია ტირილისათვის. მაგრამ, ამ დი-ლით, საუზმეზე დამემართა რაღაც. ემილი იჯდა და საუზმეს მიირთმევდა. ისევე, როგორც მთელი ამ ჩვიდმეტი წლის მანძილზე. ამიერიდან კი, ის სადღაც სხვაგან ისაუზმებს ხოლმე. ალბათ ამან ამატირა... ემილიმ კი უეცრად თქვა: `აწი ვერასოდეს შევჭამ გამოტენილი პირით~... მერე კი დადო თავი მაგიდაზე და ატირდა.
მისის უები მიეშურება თავის სკამისკენ, მაგრამ უეცრად შემობრუნდება და კვლავ მაყურებელს მიმართავს:
აი, რისი თქმა დამავიწყდა: თავადაც იცით, ალბათ, რომ რაღაც არასწორი და სასტიკია ამ ქორწინების ცერემონიალში, როდესაც ჩვენს გოგონებს ვათხოვებთ. დიდი იმედი მაქვს, რომ მისმა მეგობარმა გოგონებმა რაღაც-რაღაცეები აუხსნეს. ვიცი, არასწორია, მაგრამ ვერაფრით შევძელი მასთან ამ თემებზე დალაპარაკება. მე თვითონაც, თავის დროზე, ამ საკითხებში სრულიად გაურკვეველი გავთხოვდი...
შემდეგ აგრძელებს სანახევროდ იმედგაცრუ- ებული, თანაც აღგზნებული ხმით:
მთელი ჩვენი სამყარო არასწორადაა მოწყობილი. აი, ამაშია საქმე... აი, ისინიც მოდიან უკვე!.
ჯორჯი მაყურებელთა სკამებს შორის შემოდის, მარჯვენა მხრიდან, დარბაზს გადაკვეთს და სცენის შემაღლებასთან მიდის. უეცრად, სცენის მარჯვენა კუთხეში მდგარ ეტაჟერთან გამოდიან ბეისბოლის სავარჯიშო ფორმებში გამოწყობილი ჯორჯის სამი მეგობარი, იწყებენ სტვენას და აურზაურს ტეხენ.
ბეისბოლის სამი მოთამაშე: ეჰეი, ჯორჯ! ჯორჯ! შეხედეთ, ძმებო, ამ ჩმორს, როგორ შეშინებული იყურება! იაუუუ! ჯორჯ, ასე გაოგნებული ნუ გვიყურებ, თითქოს არაფერი დაგიშავებია, შე ბებერო მაიმუნო! ზუსტად ვიცით, რაზედაც ფიქრობ. ჩვენს გუნდს ნუ უღალატებ, კაცივით მოიქეცი. უჰუუ-უუ-უუ.
რეჟისორი: კარგი, ბიჭებო, გეყოფათ, საკმარისია!
ღიმილით ერეკება ბიჭებს კულისებში. ისინი კი უკან აწვებიან, რათა მცირე ხანს კიდევ იხმაურონ.
ამგვარი რამეები, ძველ დროში ხშირად ხდებოდა ხოლმე, რომშიც და მის შემდგომაც. ახლა, როგორც ამბობენ, უფრო ცივილიზებულები გავხდით.
გუნდი იწყებს გალობას: "Lოვე Dივინე, Aლლ Lოვე Eხცელლინგ". ამასობაში ჯორჯი უკვე სცენაზეა ასული. ორიოდე წამით იგი მრევლს უყურებს, შემდეგ კი ცდილობს უკუსვლით ამოეფაროს მარჯვენა სვეტს. დედამისი, რომელიც წინა სკამზე ზის, ეტყობა ამჩნევს შვილის დაბნეულობას. ამიტომ მის გასამხნევებლად საჩქაროდ დგება სკამიდან და საკურთხევლისაკენ მიდის.
მისის გიბსი: ჯორჯ! ჯორჯ! რა მოგივიდა?
ჯორჯი: დე! არ მინდა გაზრდა. რატომ მაწვებიან ასე?
მისის გიბსი: რა მოხდა ჯორჯ? შენ ხომ თავად ისურვე დაქორწინება?
ჯორჯი: არა დე! მისმინე...
მისის გიბსი: არა ჯორჯ, ახლა შენ უკვე კაცი ხარ.
ჯორჯი: მისმინე, დე! ბოლოჯერ გთხოვ დახმარებას... მარტო კაიბიჭობა მინდა, მეტი არაფერი.
მისის გიბსი: ახლა ვინმე რომ გისმენდეს. სირცხვი- ლია, რაებს ლაპარაკობ?
ჯორჯი:
გონს მოდის და სცენას მიმოავლებს თვალს.
რა? ემილი სადაა?
მისის გიბსი:
შვებით ამოისუნთქავს.
ოჰ, ჯორჯ, როგორ შემაშინე!
ჯორჯი: ნუ გეშინია, დე! ცოლი მომყავს.
მისის გიბსი: ჰუჰ! მაცადე ერთ წუთს, ამოვისუნთქო.
ჯორჯი:
დედას ეხუტება.
დედიკო, ხუთშაბათობით ნურაფერს დაგეგმავ. ემილი და მე შენთან მოვალთ ხოლმე სადილად. ყოველ ხუთშაბათს... აი, ნახავ. დე, რატომ ტირი? კარგი რა. ასეთი მნიშვნელოვანი რა ხდება ჩვენს თავს.
მისის გიბსი ცდილობს ემოციებისაგან თავის შეკავებას. ჰალსტუხს უსწორებს და რაღაცას ეჩურჩულება. ამასობაში სცენაზე ამოდის ემილი. მას თეთრი კაბა აცვია და თეთრი თავსაბურავი უფარავს სახეს. შეკრებილ მრევლს რომ გადაავლებს თვალს, ემილიც უკან იხევს და შეშინებული იყურება. გუნდი იწყებს საგალობელს: `Bლესსედ Bე ტჰე თიე თჰატ Bინდს".
ემილი: ჩემს სიცოცხლეში არასოდეს მიგრძვნია თავი ასე მარტოს. ჯორჯიც აქაა, მაგრამ ისე იყურება, თითქოს... როგორ მძულს და მეზიზღება. სიკვდილი მინდა. მამა! მამიკო!
მისტერ უები:
განერვიულებული სკამიდან ადგება და საჩქაროდ ემილისთან გაჩნდება.
ემილი! ემილი! ნურაფრის გეშინია...
ემილი: მამა! მამიკო! არ მინდა გათხოვება!
მისტერ უები: ჩუ! ჩუ! ჩემო გოგო! ნუ გეშინია.
ემილი: რატომ არ შეიძლება ისევ ძველებურად ვიცხოვრო? მოდი, წავიდეთ სახლში.
მისტერ უები: არა, არა, ჩემო გოგო! აბა, ერთი წუთით დაფიქრდი.
ემილი: განა შენ არ მეუბნებოდი? ყოველთვის მეუბნებოდი, რომ შენი გოგო ვარ. დედამიწაზე რამდენი ადგილია, სადაც შეგვიძლია გავიქცეთ. მე ვიმუშავებ და ფულიც გვექნება. სახლსაც მე დავალაგებ და, საჭმელსაც მე მოგიმზადებ.
მისტერ უები: ჩუ! ნუ ფიქრობ ასე. შენ უბრალოდ ნერვიულობ. მეტი არაფერი.
იგი ტრიალდება და ჯორჯს გასძახებს:
ჯორჯ, ჯორჯ! შეგიძლია ერთი წუთით მოხვიდე?
მისტერ უები შვილს ჯორჯისჯენ უბიძგებს.
აი, ნახე, რა კარგ ბიჭზე თხოვდები? მსოფლიოში ყვე-ლაზე მაგარ ბიჭზე. ნახე, რა ბიჭია?!
ემილი: მაგრამ, მა!
მისის გიბსი სასწრაფოდ ჯდება კუთვნილ სკამზე. მისტერ უებს ერთი ხელი ქალიშვილზე აქვს შემოხვეული, მეორე კი ჯორჯის მხარზე უდევს.
მისტერ უები: ჩემი ქალიშვილის ხელს გაძლევ, ჯორჯ! დარწმუნებული ხარ, რომ შეგიძლია მისი მოვლა?
ჯორჯი: მისტერ უებ, მე მინდა... აუცილებლად შევეცდები. ემილი! ძალიან მიყვარხარ. ძალიან მჭირდები!
ემილი: თუ გიყვარვარ, მაშინ, მიშველე. მინდა ვინმეს ძალიან ვუყვარდე!
ჯორჯი: ემილი! ძალიან მიყვარხარ და ყოველთვის მეყვარები. მინდა ბედნიერი გაგხადო. შევეცდები!
ემილი: სამუდამოდ გეყვარები ხომ? გესმის? აწ და მარადის და უკუნისამდე.
ორივენი მაგრად ეხუტებიან ერთმანეთს. ისმის ლოენგრინის მარში. რეჟისორი, ახლა უკვე მღვდლის ამპლუაში, დგება საკურთხევლის ცენტრში.
მისტერ უები: მოდით ორივენი. ყველა ჩვენ გვე-ლოდება. ახლა ხომ უკვე იცით, რომ ყველაფერი რიგზე იქნება?
ჯორჯი გადის და თავის ადგილს იკავებს სცენაზე. ემილი საკურთხეველზე მამას აჰყავს.
რეჟისორი: ქორწინდები თუ არა, ჯორჯ გიბს, ამ ქალზე...
მისის სოეიმსი, რომელიც სულ უკანა რიგში ზის, ტრიალდება გვერდით მჯდომი ქალისკენ და თეატრალური ხმამაღალი ჩურჩულით ელაპარაკება. მისი ხმა ფარავს მღვდლის ხმას.
მისის სოეიმსი: რა საყვარელი ქორწილია. ასეთ საყვარელ ქორწილში არასოდეს ვყოფილვარ. ოჰ, როგორ მიყვარს კარგი ქორწილები. განა ასე არ არის? რა არაჩვეულებრივი პატარძალია!
ჯორჯი: დიახ!
რეჟისორი: ირთავ თუ არა შენ, ემილი უებ, ამ კაცს, ჯორჯს...
მისის სოეიმსი: აღარც კი მახსოვს, ასეთ ქორწილში ბოლოს როდის ვიყავი. ყოველთვის მეტირება. არ ვიცი, ასე რატომ მომდის. ალბათ იმიტომ, რომ მიყვარს ბედნიერი ახალგაზრდების ყურება. განა ასე არ არის?! ოჰ, რა საყვარლობაა!
ბეჭდებს ცვლიან. ერთმანეთს კოცნიან. სცენა უეცრად იყინება. რეჟისორი სივრცეს გასცქერის და თითქოს საკუთარ თავს ელაპარაკება.
რეჟისორი: ჩემს სიცოცხლეში ორასზე მეტ წყვილს დავწერე ჯვარი. შეგიძლიათ ამისი წარმოდგენა? მ... ქორწინდება ნ...-ზე... ყიდულობენ სახლს, ხელჯოხს, ფორდით გასეირნება კვირას საღამოს, რევმატიზმის პირველი შეტევა, შვილიშვილები, რევმატიზმის მეორე შეტევა, გარდაცვალება, ანდერძის კითხვა. და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ.
ახლა იგი უკვე მაყურებელს უყურებს თბილი ღიმილით, რაც აქრობს ცინიზმის ყოველგვარ ნატამალს.
ათასში ერთხელ საინტერესო შემთხვევებიც გვხვდება... კეთილი, ახლა მენდელსონის საქორწინო მარშიც მოვისმინოთ!
ორღანი უკრავს მარშს. სიძე-პატარძალი საკურთხევლიდან ჩამოდის. ბედნიერებისგან სახე უბრწყინავთ, მაგრამ ცდილობენ დარბაისლურად აჩვენონ თავი.
მისის სოეიმსი: რა საყვარელი წყვილია. ოჰ, ასეთ ქორწილში ნამდვილად არასოდეს ვყოფილვარ. დარწმუნებული ვარ, ბედნიერები იქნებიან. ყოველთვის მჯეროდა: ბედნიერება ყველაფერზე მნიშვნელოვანია! მაგარი რამეა ბედნიერება!
სიძე-პატარძალი სცენიდან მაყურებლების დარბაზში ჩასასვლელ კიბესთან მიდის. მკრთალი ნათელი ეფინება მათ. ორივენი ნელა ჩადიან კიბეზე და მერე ბედნიერები მოკურცხლავენ.
რეჟისორი: აი, ასე სრულდება მეორე მოქმედება. ათი წუთით შევისვენოთ, ძვირფასებო!
ფარდა
მესამე მოქმედება
მესამე მოქმედების დაწყებამდე, შესვენებაზე, მაყურებელი ხედავს, რომ სცენის მუშები დეკორაციებს ცვლიან. ცენტრიდან ოდნავ მარჯვნივ, მაყურებლისკენ პირით, სამ რიგად, ხალვათად დგას ათი-თორმეტი სკამი. ეს სკამები საფლავებს განასახიერებს.
შესვენების დამთავრებამდე ცოტა ხნით ადრე, მსახიობები შემოდიან და თავიანთ ადგილებზე დგებიან. პირველ რიგში, მარჯვნიდან ცენტრისკენ მდგარი პირველი სკამი ცარიელია, შემდეგ ზის მისის გიბსი, საიმონ სთიმსონი. მეორე რიგში მისის სოეიმსი და სხვები. მესამე რიგში ზის უილიამ უები.
გარდაცვლილები უძრავად დგანან. ისინი გაშეშებულნი სხედან და არანაირი ემოცია არ ესახებათ. როდესაც საუბრობენ, სრულიად ჩვეულებრივი ხმა აქვთ, ყოველგვარი სენტიმენტების, მითუმეტეს, გლოვის გარეშე.
რეჟისორი დგება თავის ჩვეულ ადგილას და ელის, როდის ჩაქრება დარბაზში სინათლე.
რეჟისორი: ამასობაში ცხრა წელიც გასულა, ჩემო მეგობრებო. 1913 წლის ზაფხულია... გროვერს ქორნერსში ნელ-ნელა უამრავი ცვლილება მოხდა. ცხენები სულ უფრო იშვიათობაა. ფერმერები ქალაქში ფორდის მანქანებით ჩამოდიან... ღამ-ღამობით უკვე ყველა კეტავს თავის სახლს. მძარცველები ჯერ არ გამოჩენილან, მაგრამ მათ შესახებ უკვე ყველას სმენია.
ახლა, სადაც ჩვენ ვდგავართ, გროვერს ქორნერ- სის ერთი გამორჩეული ადგილია. იგი მთის წვერზე მდებარეობს _ აქ მუდამ ქარი უბერავს და მთელი ცარგვალი ჩანს, თავის ვარსკვლავებიანად, ღრუბლებია- ნად, მზიანად და მთვარიანად.
საღამოს, კარგ ამინდში თუ ამოხვალთ აქ, სუნაფისა და ვინიფესაუქის ტბების გადაღმა, იხილავთ ლურჯი მთების უთვალავ წყებებს. ხოლო, თუ ჭოგრიტიც გექნებათ, მყინვარებს შორის დაინახავთ ვაშინგტონის მწვერვალს. თვალი გასწვდება ჩრდილოეთ ქონვაუსა და ქონვეს და, რა თქმა უნდა, იხილავთ ჩვენს საყვარელს მონადუოქის მთას და მის კალთებზე გაშენებულ ქალაქებს: ჯეფრის, აღმოსავლეთ ჯეფრის, პიტერბოროს, დუბლინსა და...
შემდეგ, თითით დაბლა, აუდიტორიისაკენ მიუთითებს -
- ყველაზე ქვემოთ გროვერს ქორნერსს.
დიახ, ძალიან ლამაზი ადგილია. მთის დაფნებითა და შროშანებით გადაჯეჯილებულია აქაურობა. ხში-რად მიფიქრია და ვერ გამიგია, ზოგიერთნი რატომ ამჯობინებენ ბრუკლინში დასაფლავებას, როდესაც ნიუ ჰემპშირში ასეთი ლამაზი ადგილები არსებობს? იქით კი _
- თითს სცენის მარცხენა მხარისკენ იშვერს
_ ძველისძველი საფლავებია. 1670-1680 წლებით დათარიღებული. ძლიერი ადამიანები ჩამოსახლდნენ აქ, რათა თავისუფლება მოეპოვებინათ. ზაფხულობით ხალხი აქ დაბორიალობს და ეცინებათ იმ უძველეს და უცნაურ სიტყვებზე, რომლებიც ამ საფლავის ქვებზეა ამოკვეთილი... და, ამაში ცუდი არაფერია. ბოსტონიდან კი, გენეალოგიის სპეციალისტები ამოდიან ხოლმე _ მათ ბოსტონელები გასამრჯელოს უხდიან, თავიანთი ფესვების მოძიებაში. ძალიან უნდათ დარწმუნდნენ, რომ ამერიკის რევოლუციისა და მეიფლოუერის შთამომავლები არიან. მე მგონი, არც ამაშია რაიმე ცუდი. თუკი ადამიანების ყოფას ჩავუკვირდებით, ვნახავთ, რომ უამრავი უაზრობითაა იგი გაჯერებული.
აი, იქით, დაკრძალულნი არიან სამოქალაქო ომის მონაწილენი. მათ საფლავებზე რკინის დროშებია მიმაგრებული. ნიუ ჰემპშირელი ბიჭები... მათ ხომ სწამდათ, რომ შტატები აუცილებლად უნდა გაერთიანებულიყო. თუმცა, თავად მხოლოდ ორმოცდაათი მილის რადისუით იცნობდნენ საკუთარ სამშობლოს. მათ მხოლოდ სახელწოდება იცოდნენ, მეგობრებო _ ამერიკის შეერთებული შტატები! ამერიკის შეერთებული შტატები! და ისინიც ადგნენ და თავი შესწირეს ამ სახელწოდებას.
აი, იქით კი, სასფლაოს ახალი ნაწილია. აქაა თქვენთვის კარგად ნაცნობი მისის გიბსი. მოიცა, შევხედო _ აი, მისის სოეიმსიც, გახსოვთ, როგორი აღფრთოვანებული იყო ქორწილით? აქ კიდევ ბევრი სხვაცაა. გამომცემელი უების ვაჟიც, უოლისი. მას ბრმა ნაწლავი გაუსკდა, როცა ბოისკაუტთა შეკრებაზე იყო კრაუფორდ ნოტჩში.
დიახ, ძალიან ბევრი სამწუხარო რამ მოხდა აქ. დამწუხრებულ ჭირისუფლებს ამ მაღლობზე ამოჰყავდათ თავიანთი მიცვალებულები. ჩვენ ყველას გამოგვიცდია ეს... მერე დრო გადის... მზიან დარსა თუ ავდარში... თოვლსა თუ ქარბუქში... და, ჩვენ ყველანი ვამბობთ, რომ გვიხარია, რომ ჩვენი საყვარელი ადამიანები ასეთ ლამაზ ადგილას განისვენებენ... და, აგრეთვე ვიმედოვნებთ, რომ, ჩვენც აქვე, მათ მახლობლად დავსაფლავდებით, როდესაც ჩვენი დრო მოვა.
ასეთი რამეები ჩვენ ყველამ ვიცით, მაგრამ ხშირად არ ვფიქრობთ. რომ სახლები, სახელები, მიწა და ვარსკვლავები კი არა, არამედ არსებობს რაღაც გარდაუვალი და მარადიული. ამას ყველანი ძვლებით ვგრძნობთ. და ისიც ვიცით, რომ ეს მარადიული რაღაცნაირად ადამიანს უკავშირდება... ყველა დიდებული ადამიანი, ვისაც კი ოდესმე დედამიწაზე უცხოვრია, უკვე ხუთი ათასი წელია ამას გვიჩიჩინებს და, განსაცვიფრებელია, მაინც როგორ ვახერხებთ ჩვენ ამის დავიწყებას? ყოველდღიურობაში ჩაფლულ-ნი, ვივიწყებთ იმას, რომ ძალიან ღრმად ჩვენში არის რაღაც ის, რაც მარადიულია.
პაუზა.
ჩემი არ იყოს, თქვენ თავადაც მშვენივრად მოგეხსენებათ, რომ გარდაცვლილებს ჩვენ, ცოცხ-ლად დარჩენილები, დიდად არ ვაინტერესებთ. ისი-ნი ნელ-ნელა კარგავენ კავშირს მიწასთან. ქრება მათი ამბიციები, ოდესღაც რომ აღელვებდათ, ის სიამეები, რასაც ოდესმე იღებდნენ... და ის ტანჯვა თუ განსაცდელი, რაც კი ოდესმე განუცდიათ... და, ავიწყდებათ ისინი, ვინც ოდესღაც უყვარდათ...
ისინი განეშორებიან ამა ქვეყანას _ დიახ, ყველაზე სწორი იქნება, თუ ასე ავხსნით _ განეშორებიან.
აქ კი მანამ რჩებიან, ვიდრე მათი წილი ქვეყანა არ ამოიშანთება, არ გადაიბუგება. მანამდე კი, ისინი ნელ-ნელა სრულიად უცხოვდებიან წუთისოფლისგან. მათთვის სულ ერთი ხდება, თუ რა ხდება გროვერს ქორნერსში.
და, ელიან... ელიან რაღაც შეუცნობელს, მაგრამ გარდაუვალად მომავალს. რაღაც უმნიშვნელოვა-ნესსა და დიდებულს. განა ისინი, მათში არსებული მარადიულის გამოსვლას არ ელიან, რომ ის მარა-დიული გამოვიდეს მათგან და ერთიანი სინათლე დაბადოს?
ის, რაც მათ სათქმელი აქვთ, შესაძლოა, თქვენს გრძნობებს აღონებდეს, შეურაცხყოფდეს კიდევაც, მაგრამ ეს გარდაუვალად ასეა _ დედა და ქალიშვილი... ქმარი და ცოლი... მტერი და მოყვარე... ფული და სიღარიბე... ყველა ეს უკიდურესად მნიშვნელოვანი რამეები სრულიად ფერმკრთალდება აქ, ამ ადგილას. და, რა რჩება, როდესაც მახსოვრობა იკარგება, და, მას კი, თქვენი იდენტობა მიჰყვება?
მისის სმიტ?!
იგი წამით მაყურებელს მოავლებს თვალს, მერე კი სცენისკენ მობრუნდება.
აქ ცოცხლებიც არიან. აქაა ჯო სთოდართი, ჩვენი მესაფლავე, ახალ გაჭრილ საფლავს ამოწმებს. აი, გროვერს ქორნერსელი კაიბიჭიც მოაბიჯებს. ერთ დროს მან ქალაქი დატოვა და დასავლეთისკენ აიღო გეზი.
ჯო სთოდართი უკან გაშეშებული დგას. სემ ქრეიგი მარცხნიდან შემოდის. შუბლიდან ოფლს იწმენდს. ხელში ქოლგა უჭირავს და ასე მოსეირნობს.
სემ ქრეიგი: საღამო მშვიდობისა, ჯო სთოდართ!
ჯო სთოდართი: საღამო მშვიდობისა, საღამო მშვიდობისა, მოიცა, დაგინახო. ვერ გიცანი.
სემ ქრეიგი: სემ ქრეიგი ვარ.
ჯო სთოდართი: ღმერთო ჩემო! რამდენი ხანია, არ მინახიხარ! ისე, არ მიფიქრია, რომ დასაფლავებაზე ჩამოხვიდოდი. კარგა ხანია წასული ხარ სემ!
სემ ქრეიგი: კი, თორმეტი წელია, რაც აქეთ აღარ ვყოფილვარ. ახლა ბუფალოში ბიზნესი მაქვს. აღმო-სავლეთში ვიყავი, ჩემი ბიძაშვილის გარდაცვალების ამბავი რომ გავიგე. ამიტომ გადავწყვიტე, საქმეები ცოტა ხნით გადამედო და მშობლიური მხარე მომენახულებინა. შენც კარგად გამოიყურები ჯო!
ჯო სთოდართი: კი, არა მიშავს. ეს რა ცუდი ამბავი დაგვემართა, სემიუელ!
სემ ქრეიგი: კი, ნამდვილად.
ჯო სთოდართი: საშინლად არ მიყვარს, ახლგაზრდების დასაფლავებაზე დასწრება. აწი უკვე მალე მოიყვანენ. დილაუთენია ამოვედი აქ. სახლში ჩემი ვაჟი აგვარებს საქმეებს.
სემ ქრეიგი:
საფლავის ქვების წარწერებს კითხულობს.
მოხუცი ფერმერი მაქქართი. სკოლის შემდეგ მასთან მივდიოდი და ვეხმარებოდი ხოლმე. რევმატიზმი აწუხებდა.
ჯო სთოდართი: ფერმერი მაქქართი უკვე წლებია, რაც აქ დავასაფლავეთ.
სემ ქრეიგი:
მისის გიბსის მუხლებს უყურებს.
უი, ეს ხომ დეიდაჩემი ჯულიაა... სულ დამავიწყდა, რომ ის... არა, არა, გამახსენდა.
ჯო სთოდართი: ექიმმა გიბსმა მეუღლე სამი წლის წინ დაკარგა... დაახლოებით ამ დროს. და, დღეს კიდევ ერთი უბედურება დაატყდა თავს.
მისის გიბსი:
საიმონ სთიმსონს, თანაბარი ხმით.
ეს ჩემი დის, ქერეის ვაჟია, სემ, სემ ქრეიგი!
საიმონ სთიმსონი: ძალიან მაწუხებს მათი აქ ხეტიალი.
მისის გიბსი: საიმონ!
სემ ქრეიგი: თავიანთ ეპიტაფიებს თვითონ არჩევენ ხოლმე, ჯო?
ჯო სთოდართი: არა... ჩვეულებრივ არა. სტანდარტული სამგლოვიარო ეპიტაფიებია.
სემ ქრეიგი: რაღაც არა ჰგავს დეიდაჩემ ჯულიას. ჰერსეის ქალიშვილებიდან აღარავინ დარჩა ცოცხა-ლი. მოიცა, მინდა მოვნახო... მამაჩემის და დედაჩემის საფლავები სადაა?
ჯო სთოდართი: აი, იქით... ქრეიგების საფლავები იქითა ჩაყოლებაზეა.
სემ ქრეიგი:
საიმონ სთიმსონის ეპიტაფიას კითხულობს.
მოიცა, ეკლესიაში ორღანზე არ უკრავდა? ჰმმ.. სულ სვამდა, ლოთი იყო, როგორც ამბობდნენ.
ჯო სთოდართი: არავის უზიარებდა თავის გულის დარდს და სასმლით იქარვებდა.
ზურგს უკან ბურტყუნებს:
თავი მოიკლა, იცით, ალბათ?
სემ ქრეიგი: უი, რას ამბობ... არ ვიცოდი.
ჯო სთოდართი: ჭერზე ჩამოიხრჩო თავი. შეეცადნენ ამ ამბის მიჩქმალვას, მაგრამ, რა თქმა უნდა, გაჟონა. აი, მან კი ნამდვილად აირჩია საკუთარი ეპიტაფია. და ეს ნამდვილად არ არის ლექსი.
სემ ქრეიგი: რამდენიმე მუსიკალური ნოტია... რა მელოდიაა?
ჯო სთოდართი: უჰ, წარმოდგენა არა მაქვს. ოდესღაც ბოსტონის გაზეთებში გამოქვეყნდა.
სემ ქრეიგი: ჯო, და რის გამო მოკვდა?
ჯო სთოდართი: ვინ?
სემ ქრეიგი: ჩემი დეიდაშვილი.
ჯო სთოდართი: მართლა არ ვიცი დანამდვილებით. ამბობენ, მშობიარობა გართულებია. ეს მეორე ბავშვი იყო. უფროსი ვაჟი უკვე ოთხი წლისა იქნება.
სემ ქრეიგი:
ქოლგას შლის.
საფლავს იქ თხრით მისთვის?
ჯო სთოდართი: დიახ... აქ, გიბსებთან ადგილი აღარაა. ამიტომ გიბსების ოჯახმა ახალი უბანი შეიძინა, აი, იქით. ახლა კი უნდა დაგტოვო, უკვე მოდიან.
მარცხნიდან ცენტრისკენ, უკანა კედლიდან მოემართება პროცესია. ოთხ კაცს კუბო მოაქვს, რომელსაც ჩვენ ვერ ვხედავთ. დანარჩენებს ქოლგები აქვთ გაშლილი. სხვებს შორის დგანან ექიმი გიბსი, ჯორჯი და სხვები. ისინი საფლავთან ჩერდებიან სცენის უკანა კედელთან ცენტრში, ოდნავ მარცხნივ.
მისის სოეიმსი: ეს ვის მოასვენებენ, ჯულია?
მისის გიბსი:
თვალებს ზემოთ არ წევს.
ჩემი რძალია, ემილი უები.
მისის სოეიმსი:
ცოტა გაკვირვებული ხმით, მაგრამ ემოციის გარეშე.
ალბათ გზა ტალახიანი იქნებოდა. რისგან გარდაიცვალა?
მისის გიბსი: მშობიარობას გადაჰყვა.
მისის სოეიმსი: მშობიარობას გადაჰყვა.
თითქმის იცინის.
სულ გადამავიწყდა ეგეთი რამეები. ღმერთო ჩემო, რა საშინელი იყო წუთისოფელი.
და სევდანარევად ამატებს:
და არაჩვეულებრივი.
საიმონ სთიმსონი:
აქეთ-იქით ავლებს თვალს.
რა მაგარი იყო ცხოვრება, არა?
მისის გიბსი: საიმონ! გეყოფა! ემილის ქორწილი მახსოვს. რა არაჩვეულებრივი ქორწილი იყო! ასევე მახსოვს სკოლის დამთავრების ცერემონიალზე კლასის სახელით ლექსი რომ თქვა. ემილი ყველაზე ნიჭიერი გოგონა იყო მათ შორის, ვისაც კი ჩვენი სკოლა დაუმთავრებია. კარგად მახსოვს, დირექტორი უილქინსი ხშირად იმეორებდა ხოლმე ამას. ჩემს გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე ვეწვიე მათ ფერმაში. არაჩვეულებრივი ფერმა ჰქონდათ.
გარდაცვლილი ქალი: ეგ ფერმა ჩვენს გზაზე იყო. ჩვენც იქით ვცხოვრობდით.
გარდაცვლილი კაცი: დიახ, ნამდვილად კარგად გამართული ფერმა ჰქონდათ.
ისინი კვლავ შეშდებიან. პროცესია იწყებს საგალობელს: `Bლესსედ Bე ტჰე თიე თჰატ Bინდ".
გარდაცვლილი ქალი: ძალიან მიყვარს ეს საგალობელი. იმედი მქონდა, რომ სწორედ მას იმღერებდნენ.
პაუზა. უეცრად გაშლილი ქოლგების მიღმიდან გამოდის ემილი. თეთრი კაბა აცვია. გაშლილი თმები და უკან შეკრული აქვს თეთრი ბაფთით, როგორც პატარა გოგონებს. ძალიან ნელა მოძრაობს და გაოგნებული უყურებს გარდაცვლილებს, ცოტა შეშინებულიცაა.
შუა გზაზე ჩერდება და, ოდნავ იღიმება. ცოტა ხანს უყურებს მგლოვიარეებს, შემდეგ მისის გიბსის გვერდითა ცარიელი სკამისკენ მიდის და ჯდება.
ემილი:
მიმართავს ყველას ოდნავი ღიმილით.
სალამი.
მისის სოეიმსი: გაგიმაჯოს, ემილი.
გარდაცვლილი კაცი: გაგიმარჯოს მისის გიბს.
ემილი:
ძალიან გულთბილად.
გაგიმარჯოს, დედიკო გიბს.
მისის გიბსი: ემილი!
ემილი: გამარჯობა.
გაკვირვებულია. წვიმს. მზერას ისევ პროცესიისკენ აპარებს.
მისის გიბსი: საყვარელო, შენ დაისვენე. ისინი უკვე მალე წავლენ.
ემილი: ასე მგონია, ათასობით წელი გავიდა, რაც... მამიკო, გახსოვს, როგორ მიყვარდა ეს საგალობელი? ოჰ, ნეტავ ადრე მოვსულიყავი აქ... ახლა კი არ მინდა აქ ყოფნა. როგორ ბრძანდებით, მისტერ სთიმსონ?
საიმონ სთიმსონი: შენ როგორ ხარ ჩემო ემილი?
ემილი ცდილობს დაბნეულობა ღიმილით და-ფაროს. თითქოს სურს, დასაფლავების პროცესიას არ მიაქციოს ყურადღება. ამიტომ, მისის გიბსს ესაუბრება ოდნავ ნერვიულად.
ემილი: დედიკო გიბს! ჯორჯმა და მე ის ფერმა მსოფლიოში საუკეთესო ადგილად ვაქციეთ. სულ შენზე ვფიქრობდით. გვინდოდა გენახა ახალი ბოსელი და გრძელი, ქვით ამოშენებული წყლის ავზი საქონლისათვის. ეს ყველაფერი იმ ფულით ავაშენეთ, შენ რომ დაგვიტოვე.
მისის გიბსი: მე ფული დაგიტოვეთ?
ემილი: ნუთუ არ გახსოვს? დედიკო გიბს? ის მემკვიდრეობა, შენ რომ დაგვიტოვე. სამას ორმოცდაათ დოლარზე მეტი იყო.
მისის გიბსი: კი, რა თქმა უნდა, ემილი.
ემილი: წყლის ავზზე მექანიზმი დავაყენეთ, რათა წყალი არ გადმოვიდეს, დედიკო გიბს. არც გარკვეულ ზომაზე დაბლა ჩადის. ძალიან მოსახერხებელია...
უეცრად, ხმა უგუბდება და მზერას დამკრძალავ პროცესიას აპყრობს.
ჯორჯს უჩემოდ გაუჭირდება, მისი ცხოვრება ძალიან შეიცვლება. მაგრამ ფერმა ნამდვილად ძალიან კარგია.
უცებ პირდაპირ მისის გიბსს შეხედავს.
ცოცხლებს არ ესმით არა?
მისის გიბსი: არა, საყვარელო, არ ესმით.
ემილი: თითქოს თავისი ზომის ყუთები აქვთ და იმაში სხედან, არა? ისე მგონია, თითქოს უკვე ათასი წელია, რაც მათ ვიცნობ... ჩემი ბიჭი მისის კარტერთანაა მთელი დღე.
უეცრად, გარდაცვლილთა შორის ამჩნევს მისტერ კარტერს.
ოჰ, მისტერ კარტერ, ჩემი პატარა ბიჭი მთელი დღეა თქვენს სახლშია.
მისტერ კარტერი: მართლა?
ემილი: დიახ, ძალიან უყვარს თქვენთან სტუმრობა...დედიკო გიბს, ჩვენ ფორდიც შევიძინეთ, თუმცა, მე არ ვატარებ... დედიკო გიბს, ეს გრძნობა როდის გამიქრება? თითქოს კვლავ... ერთი მათგანი ვარ? კიდევ რამდენ ხანს უნდა...?
მისის გიბსი: ჩუ, საყვარელო, მოთმინება იქონიე და ყველაფერი დალაგდება.
ემილი:
ამოიოხრებს.
დიახ, ვიცი... შეხედეთ, უკვე დაასრულეს. მიდიან.
მისის გიბსი: ჩუ.
ქოლგები ტოვებენ სცენას. ექიმი გიბსი მიდის ცოლის საფლავთან და ჩერდება. ემილი პირდაპირ სახეში უმზერს მას. მისის გიბსი კი თვალებს არ წევს მაღლა.
ემილი: შეხედეთ, მამიკო გიბსმა ჩემი ყვავილები თქვენ მოგიტანათ. ოჰ, დედიკო გიბს, ადრე ვერასოდეს ვხვდებოდი, თუ როგორი დარდიანი და როგორი... შეხედეთ, რა სიბნელეში უწევთ ადამიანებს ცხოვრება. როგორ მიყვარდა. დილიდან დაღამებამდე სულ დარდიანები არიან.
ექიმი გიბსი გადის.
მიცვალებულები: ცოტა აგრილდა. დიახ, წვიმამ გააგრილა. ჩრდილო-აღმოსავლეთის ქარებს ყოველთ-ვის მოაქვს წვიმა. სანამ არ იწვიმებს, სამი დღე მაინც უბერავს ხოლმე ქარი.
სცენაზე სიჩუმე ჩამოვარდება. რეჟისორი გამოდის და დგება ჩვეულ ადგილას, სცენის კუთხეში, ეწევა. ემილი უცებ მოწყვეტით ჯდება. აშკარაა, რომ რაღაც იდეა გაუჩნდა.
ემილი: დედიკო გიბს, თურმე ყველას შეუძლია უკან დაბრუნება.. დაბრუნება შეგვიძლია... ვგრძნობ, ზუს-ტად ვიცი. რატომ ვფიქრობდი წუთის წინ... და წამიერად იქ ვიყავი და, ჩემი შვილიკო მუხლებზე მეწვინა.
მისის გიბსი: რა თქმა უნდა, შეგიძლია.
ემილი: შემიძლია უკან დავბრუნდე და თავიდან ვიცხოვრო... რატომაც არა?
მისის გიბსი: ემილი, მარტო ამის თქმა შემიძლია _ ნუ იზამ ამას!
ემილი:
სასწრაფოდ მიირბენს რეჟისორთან.
ხომ მართალია? ხომ შემიძლია უკან დაბრუნება? სიცოცხლეში?..
რეჟისორი: დიახ, ზოგიერთებმა სცადეს კიდევაც... მაგრამ მალევე უკან დაბრუნდნენ.
მისის გიბსი: ამას ნუ იზამ, ემილი.
მისის სოეიმსი: ემილი, ნუ იზამ. ეს ის არ არის, რაც შენ გგონია.
ემილი: კი, მაგრამ, მე სევდიან დღეს არ ავირჩევ თავიდან საცხოვრებლად, ბედნიერ დღეს ავირჩევ. აი, იმ დღეს ავირჩევ, პირველად რომ მივხვდი, რომ ჯორჯი მიყვარდა. რატომ უნდა იყოს ამ დღის თავიდან ცხოვრება მტკივნეული?
მიცვალებულები ჩუმად არიან. ემილი რეჟისორისგან ელის პასუხს.
რეჟისორი: კი არ იცხოვრებ, არამედ გვერდიდან შეხედავ საკუთარ თავს.
ემილი: მართლა?
რეჟისორი: და, როცა ამას უყურებ, ისეთ რამეებსაც დაინახავ, რასაც ისინი... ვერასოდეს ხედავენ, არასოდეს იციან. შენ მომავალსაც დაინახავ. შენ გეცოდინება, რა მოხდება მომავალში.
ემილი: კი, მაგრამ, ნუთუ ეს მტკივნეულია? რატომ?
მისის გიბსი: და, ეს ერთადერთი მიზეზი არაა, ემილი, რატომაც არ უნდა ჩაიდინო ეს. ძალიან მალე მიხვდები, რომ ჩვენი აქაური ცხოვრების არსი სიცოცხლის დავიწყებაშია, წარსულის დავიწყებასა და მხოლოდ მომავალზე ფიქრში. დრო გავა და თავად მიხვდები ამას.
ემილი:
რბილად.
კი, მაგრამ, დედიკო გიბს, როგორ შემიძლია სიცოცლის დავიწყება? მე ხომ მარტო ის ვიცი? მე ხომ მარტო ის მქონდა?
მისის გიბსი: ეგრეა, ემილი, ოღონდ არ იქნება ეს ჭკვიანური, მართლა არ იქნება.
ემილი: მინდა თავად დავრწმუნდე ამაში. ბედნიერ დღეს ავირჩევ.
მისის გიბსი: არა! უმნიშვნელო დღე მაინც აირჩიე. შენს ცხოვრებაში ყველაზე უღიმღამო და უინტერესო დღე აირჩიე. ესეც საკმარისი იქნება.
ემილი:
თავისთვის ჩაილაპარაკებს.
მაგრამ ეს ვერ იქნება ჩემი გათხოვების და შვილის შეძენის შემდგომი დღე...
რეჟისორს, მგზნებარედ:
დაბადების დღის არჩევა შემიძლია? აი, მაგალითად, თორმეტი წლის რომ გავხდი, ის დაბადების დღე.
რეჟისორი: კარგი, მაშინ. 11 თებერვალი, 1899 წელი. დღის რომელიმე მონაკვეთი გინდა, თუ სულ ერთია?
ემილი: მთელი დღე მინდა.
რეჟისორი: ალიონიდან დავიწყოთ. გემახსოვრება, ალბათ, რამდენიმე დღე გადაბმით თოვდა. იმ დღეს გადაიღო სწორედ და, გზების გაწმენდა დაიწყეს. მზე მალე ამოვა.
ემილი:
ყვირილით დგება:
აი, მთავარი ქუჩა... აი, მისტერ მორგანის აფთიაქი... ჯერ ისევ ძველებურია! და, აი, ცხენების სადგომიც!
მესამე მოქმედების დასაწყისიდან სცენა თითქმის ჩაბნელებული იყო. მაგრამ, ახლა სცენა ნელ-ნელა ნათდება. თოვლისა და ზამთრის სიქათ-ქათე თვალს ჭრის. დილაა და ემილი მთავარ ქუჩაზე მიიჩქარის.
რეჟისორი: დიახ, 1899 წელია. თოთხმეტი წელი გავიდა მას შემდეგ.
ემილი: ეს ჩემი ბავშვობის ქალაქია. აი, ძველი თეთრი ღობე, ჩვენს სახლს რომ ერტყა. ოჰ, სულ დამვიწყებია... როგორ მიყვარდა... რა ლამაზია! ნეტავ, შინ თუ არიან?
რეჟისორი: კი, დედაშენი ორიოდე წუთში ჩამოვა საუზმის მოსამზადებლად.
ემილი:
რბილად:
მართლა?
რეჟისორი: ალბათ ისიც გემახსოვრება, რომ რამდე-ნიმე დღე მამაშენი სახლში არ იყო და დილის მატა-რებელს ჩამოჰყვა.
ემილი: არა...?
რეჟისორი: თავის კოლეჯში იყო მოხსენების წასა-კითხად, აღმოსავლეთ ნიუ იორკში, კლინტონში.
ემილი: აი, ჰოუი ნიუსომი. აგერ ჩვენი პოლიციელიც. მაგრამ იგი გარდაცვლილია. ის მოკვდა.
მარცხნიდან მოისმის ჰოუი ნიუსომის, კონსტებლ უორენისა და ჯო ქროუელის ხმები. ემილი მათ სიამოვნებით უსმენს.
ჰოუი ნიუსომი: ჰოუუუ ბესი! ბესი! დილა მშვიდობისა, ბილ.
კონსტებლი უორენი: დილა მშვიდობისა, ჰოუი.
ჰოუი ნიუსომი: დილაუთენია ამდგარხარ.
კონსტებლი უორენი: მთელი ღამე პოლონელების კვარტალში ვიყინებოდი. რაღაც წვეულება ჰქონდათ. გატყვრნენ და თოვლში დაიძინეს. რომ ვაღვიძებდი, ეგონათ, რომ ლოგინში იწვნენ.
ემილი: აი, ჯო ქროუელიც...
ჯო ქროუელი: დილა მშვიდობისა, მისტერ უორენ, დილა მშვიდობისა, ჰოუი.
მისის უები სამზარეულოში ჩამოდის საუზმის მოსამზადებლად, მაგრამ ემილი მას ვერ ხედავს, სანამ არ დაუძახებს.
მისის უები: ბავშვებო! უილლი! ემილი! ადგომის დროა.
ემილი: დედიკო, აქ ვარ! უი, დედა რა ახალგაზრდაა! არ ვიცოდი, დედა ოდესმე ასეთი ახალგაზრდა თუ იყო.
მისის უები: თუ გინდათ, ჩამოდით და აქ ჩაიცვით ბუხართან, მაგრამ იჩქარეთ.
ჰოუი ნიუსომი მთავარ ქუჩაზე შემოდის და რძე მისის უების კართან მოაქვს.
დილა მშვიდობისა, მისტერ ნიუსომ! ბრრრ _ როგორ ცივა!
ჰოუი ნიუსომი: მინუს ათი იყო ჩემს თავლასთან, მისის უებ.
მისის უები: წარმოგიდგენია?! აუცილებლად თბილად უნდა ჩაიცვა.
ბოთლებს ართმევს და თან კანკალებს.
ემილი:
ნაძალადევი ხმით:
დედიკო, ჩემი ლურჯი თმის სამაგრი ვერსად ვნახე.
მისის უები: თვალებს თუ გაახელ, ძვირფასო, აუცილებლად იპოვნი. საგანგებოდ შევინახე შენს კარადაში. გველი რომ ყოფილიყო, გიკბენდა.
ემილი: კი, კი, დავინახე.
ემილი გულზე ხელს იდებს. მისტერ უები მთავარ ქუჩაზე შემოდის და კონსტებლ უორენს ხვდება. მათი ხმები ხმამაღლა და ომახიანად ისმის.
მისტერ უები: დილა მშვიდობისა, ბილ!
კონსტებლი უორენი: დილა მშვიდობისა, მისტერ უებ! ადრიანად ამდგარხართ.
მისტერ უები: დიახ. ჩემს მშობლიურ კოლეჯში ვიყავი, ნიუ იორკში... აქ ხომ მშვიდობაა?
კონსტებლი უორენი: ერთი პოლონელი ახალგაზრდის გადასარჩენად გამომიძახეს. გუშინ ღამით, მთვრალი კინაღამ გაიყინა.
მისტერ უები: გაზეთშია ეს ამბავი დასაწერი.
კონსტებლი უორენი: არ მინდა ამ ამბის გამო აურზაური შეიქმნას.
ემილი:
ჩურჩულებს:
მამიკო...
მისტერ უები ფეხებიდან თოვლს ჩამოიბერტყავს და სახლში შედის. კონსტებლი უორენი მარჯვნივ გადის.
მისტერ უები: დილა მშვიდობისა, დედა!
მისის უები: როგორ ჩაიარა შეხვედრამ, ჩარლზ?
მისტერ უები: მშვენივრად. რაღაც-რაღაცეები ვუამბე და საზოგადოებაც კმაყოფილი ჩანდა. აქ ხომ ყველაფერი რიგზეა?
მისის უები: კი, რა თქმა უნდა. არაფერი განსაკუთრებული არ მომხდარა. მაგრად ციოდა. ჰოუი ნიუსომმა მითხრა, მათ ფერმაში მინუს ათიც კი ყოფილა.
მისტერ უები: კი, საკმაოდ ცივა. ჰამილტონ კოლეჯში გაცილებით უფრო თბილოდა, მაგრამ სტუდენტებს მაინც მოეყინათ ყურები... გაზეთში შეცდომები ხომ არ გაპარულა?
მისის უები: არა მგონია... არ შემინიშნავს. ყავას თუ დალევ, მზადა მაქვს.
თავად ზემოთ ადის.
ჩარლზ, არ დაგავიწყდეს, დღეს ემილის დაბადების დღეა. ხომ არ დაგავიწყდა მისთვის საჩუქრის ყიდვა?
მისტერ უები:
ჯიბეებში იქექება.
არ დამვიწყებია. რაღაცა მაქვს მისთვის...
კიბეებთან მიდის და ზემოთ ასძახებს:
სადაა ჩემი გოგო? ვისი დაბადების დღეა დღეს?
მისტერ უები მაცხნივ გადის.
მისის უები: ახლა შეეშვი ჩარლზ. ხომ იცი, როგორი ბოდიალაა. საუზმეზე შეხვდები... ბავშვებო, დროზე ჩამოდით. უკვე
შესვენების დამთავრებამდე ცოტა ხნით ადრე, მსახიობები შემოდიან და თავიანთ ადგილებზე დგებიან. პირველ რიგში, მარჯვნიდან ცენტრისკენ მდგარი პირველი სკამი ცარიელია, შემდეგ ზის მისის გიბსი, საიმონ სთიმსონი. მეორე რიგში მისის სოეიმსი და სხვები. მესამე რიგში ზის უილიამ უები.
გარდაცვლილები უძრავად დგანან. ისინი გაშეშებულნი სხედან და არანაირი ემოცია არ ესახებათ. როდესაც საუბრობენ, სრულიად ჩვეულებრივი ხმა აქვთ, ყოველგვარი სენტიმენტების, მითუმეტეს, გლოვის გარეშე.
რეჟისორი დგება თავის ჩვეულ ადგილას და ელის, როდის ჩაქრება დარბაზში სინათლე.
რეჟისორი: ამასობაში ცხრა წელიც გასულა, ჩემო მეგობრებო. 1913 წლის ზაფხულია... გროვერს ქორნერსში ნელ-ნელა უამრავი ცვლილება მოხდა. ცხენები სულ უფრო იშვიათობაა. ფერმერები ქალაქში ფორდის მანქანებით ჩამოდიან... ღამ-ღამობით უკვე ყველა კეტავს თავის სახლს. მძარცველები ჯერ არ გამოჩენილან, მაგრამ მათ შესახებ უკვე ყველას სმენია.
ახლა, სადაც ჩვენ ვდგავართ, გროვერს ქორნერ- სის ერთი გამორჩეული ადგილია. იგი მთის წვერზე მდებარეობს _ აქ მუდამ ქარი უბერავს და მთელი ცარგვალი ჩანს, თავის ვარსკვლავებიანად, ღრუბლებია- ნად, მზიანად და მთვარიანად.
საღამოს, კარგ ამინდში თუ ამოხვალთ აქ, სუნაფისა და ვინიფესაუქის ტბების გადაღმა, იხილავთ ლურჯი მთების უთვალავ წყებებს. ხოლო, თუ ჭოგრიტიც გექნებათ, მყინვარებს შორის დაინახავთ ვაშინგტონის მწვერვალს. თვალი გასწვდება ჩრდილოეთ ქონვაუსა და ქონვეს და, რა თქმა უნდა, იხილავთ ჩვენს საყვარელს მონადუოქის მთას და მის კალთებზე გაშენებულ ქალაქებს: ჯეფრის, აღმოსავლეთ ჯეფრის, პიტერბოროს, დუბლინსა და...
შემდეგ, თითით დაბლა, აუდიტორიისაკენ მიუთითებს -
- ყველაზე ქვემოთ გროვერს ქორნერსს.
დიახ, ძალიან ლამაზი ადგილია. მთის დაფნებითა და შროშანებით გადაჯეჯილებულია აქაურობა. ხში-რად მიფიქრია და ვერ გამიგია, ზოგიერთნი რატომ ამჯობინებენ ბრუკლინში დასაფლავებას, როდესაც ნიუ ჰემპშირში ასეთი ლამაზი ადგილები არსებობს? იქით კი _
- თითს სცენის მარცხენა მხარისკენ იშვერს
_ ძველისძველი საფლავებია. 1670-1680 წლებით დათარიღებული. ძლიერი ადამიანები ჩამოსახლდნენ აქ, რათა თავისუფლება მოეპოვებინათ. ზაფხულობით ხალხი აქ დაბორიალობს და ეცინებათ იმ უძველეს და უცნაურ სიტყვებზე, რომლებიც ამ საფლავის ქვებზეა ამოკვეთილი... და, ამაში ცუდი არაფერია. ბოსტონიდან კი, გენეალოგიის სპეციალისტები ამოდიან ხოლმე _ მათ ბოსტონელები გასამრჯელოს უხდიან, თავიანთი ფესვების მოძიებაში. ძალიან უნდათ დარწმუნდნენ, რომ ამერიკის რევოლუციისა და მეიფლოუერის შთამომავლები არიან. მე მგონი, არც ამაშია რაიმე ცუდი. თუკი ადამიანების ყოფას ჩავუკვირდებით, ვნახავთ, რომ უამრავი უაზრობითაა იგი გაჯერებული.
აი, იქით, დაკრძალულნი არიან სამოქალაქო ომის მონაწილენი. მათ საფლავებზე რკინის დროშებია მიმაგრებული. ნიუ ჰემპშირელი ბიჭები... მათ ხომ სწამდათ, რომ შტატები აუცილებლად უნდა გაერთიანებულიყო. თუმცა, თავად მხოლოდ ორმოცდაათი მილის რადისუით იცნობდნენ საკუთარ სამშობლოს. მათ მხოლოდ სახელწოდება იცოდნენ, მეგობრებო _ ამერიკის შეერთებული შტატები! ამერიკის შეერთებული შტატები! და ისინიც ადგნენ და თავი შესწირეს ამ სახელწოდებას.
აი, იქით კი, სასფლაოს ახალი ნაწილია. აქაა თქვენთვის კარგად ნაცნობი მისის გიბსი. მოიცა, შევხედო _ აი, მისის სოეიმსიც, გახსოვთ, როგორი აღფრთოვანებული იყო ქორწილით? აქ კიდევ ბევრი სხვაცაა. გამომცემელი უების ვაჟიც, უოლისი. მას ბრმა ნაწლავი გაუსკდა, როცა ბოისკაუტთა შეკრებაზე იყო კრაუფორდ ნოტჩში.
დიახ, ძალიან ბევრი სამწუხარო რამ მოხდა აქ. დამწუხრებულ ჭირისუფლებს ამ მაღლობზე ამოჰყავდათ თავიანთი მიცვალებულები. ჩვენ ყველას გამოგვიცდია ეს... მერე დრო გადის... მზიან დარსა თუ ავდარში... თოვლსა თუ ქარბუქში... და, ჩვენ ყველანი ვამბობთ, რომ გვიხარია, რომ ჩვენი საყვარელი ადამიანები ასეთ ლამაზ ადგილას განისვენებენ... და, აგრეთვე ვიმედოვნებთ, რომ, ჩვენც აქვე, მათ მახლობლად დავსაფლავდებით, როდესაც ჩვენი დრო მოვა.
ასეთი რამეები ჩვენ ყველამ ვიცით, მაგრამ ხშირად არ ვფიქრობთ. რომ სახლები, სახელები, მიწა და ვარსკვლავები კი არა, არამედ არსებობს რაღაც გარდაუვალი და მარადიული. ამას ყველანი ძვლებით ვგრძნობთ. და ისიც ვიცით, რომ ეს მარადიული რაღაცნაირად ადამიანს უკავშირდება... ყველა დიდებული ადამიანი, ვისაც კი ოდესმე დედამიწაზე უცხოვრია, უკვე ხუთი ათასი წელია ამას გვიჩიჩინებს და, განსაცვიფრებელია, მაინც როგორ ვახერხებთ ჩვენ ამის დავიწყებას? ყოველდღიურობაში ჩაფლულ-ნი, ვივიწყებთ იმას, რომ ძალიან ღრმად ჩვენში არის რაღაც ის, რაც მარადიულია.
პაუზა.
ჩემი არ იყოს, თქვენ თავადაც მშვენივრად მოგეხსენებათ, რომ გარდაცვლილებს ჩვენ, ცოცხ-ლად დარჩენილები, დიდად არ ვაინტერესებთ. ისი-ნი ნელ-ნელა კარგავენ კავშირს მიწასთან. ქრება მათი ამბიციები, ოდესღაც რომ აღელვებდათ, ის სიამეები, რასაც ოდესმე იღებდნენ... და ის ტანჯვა თუ განსაცდელი, რაც კი ოდესმე განუცდიათ... და, ავიწყდებათ ისინი, ვინც ოდესღაც უყვარდათ...
ისინი განეშორებიან ამა ქვეყანას _ დიახ, ყველაზე სწორი იქნება, თუ ასე ავხსნით _ განეშორებიან.
აქ კი მანამ რჩებიან, ვიდრე მათი წილი ქვეყანა არ ამოიშანთება, არ გადაიბუგება. მანამდე კი, ისინი ნელ-ნელა სრულიად უცხოვდებიან წუთისოფლისგან. მათთვის სულ ერთი ხდება, თუ რა ხდება გროვერს ქორნერსში.
და, ელიან... ელიან რაღაც შეუცნობელს, მაგრამ გარდაუვალად მომავალს. რაღაც უმნიშვნელოვა-ნესსა და დიდებულს. განა ისინი, მათში არსებული მარადიულის გამოსვლას არ ელიან, რომ ის მარა-დიული გამოვიდეს მათგან და ერთიანი სინათლე დაბადოს?
ის, რაც მათ სათქმელი აქვთ, შესაძლოა, თქვენს გრძნობებს აღონებდეს, შეურაცხყოფდეს კიდევაც, მაგრამ ეს გარდაუვალად ასეა _ დედა და ქალიშვილი... ქმარი და ცოლი... მტერი და მოყვარე... ფული და სიღარიბე... ყველა ეს უკიდურესად მნიშვნელოვანი რამეები სრულიად ფერმკრთალდება აქ, ამ ადგილას. და, რა რჩება, როდესაც მახსოვრობა იკარგება, და, მას კი, თქვენი იდენტობა მიჰყვება?
მისის სმიტ?!
იგი წამით მაყურებელს მოავლებს თვალს, მერე კი სცენისკენ მობრუნდება.
აქ ცოცხლებიც არიან. აქაა ჯო სთოდართი, ჩვენი მესაფლავე, ახალ გაჭრილ საფლავს ამოწმებს. აი, გროვერს ქორნერსელი კაიბიჭიც მოაბიჯებს. ერთ დროს მან ქალაქი დატოვა და დასავლეთისკენ აიღო გეზი.
ჯო სთოდართი უკან გაშეშებული დგას. სემ ქრეიგი მარცხნიდან შემოდის. შუბლიდან ოფლს იწმენდს. ხელში ქოლგა უჭირავს და ასე მოსეირნობს.
სემ ქრეიგი: საღამო მშვიდობისა, ჯო სთოდართ!
ჯო სთოდართი: საღამო მშვიდობისა, საღამო მშვიდობისა, მოიცა, დაგინახო. ვერ გიცანი.
სემ ქრეიგი: სემ ქრეიგი ვარ.
ჯო სთოდართი: ღმერთო ჩემო! რამდენი ხანია, არ მინახიხარ! ისე, არ მიფიქრია, რომ დასაფლავებაზე ჩამოხვიდოდი. კარგა ხანია წასული ხარ სემ!
სემ ქრეიგი: კი, თორმეტი წელია, რაც აქეთ აღარ ვყოფილვარ. ახლა ბუფალოში ბიზნესი მაქვს. აღმო-სავლეთში ვიყავი, ჩემი ბიძაშვილის გარდაცვალების ამბავი რომ გავიგე. ამიტომ გადავწყვიტე, საქმეები ცოტა ხნით გადამედო და მშობლიური მხარე მომენახულებინა. შენც კარგად გამოიყურები ჯო!
ჯო სთოდართი: კი, არა მიშავს. ეს რა ცუდი ამბავი დაგვემართა, სემიუელ!
სემ ქრეიგი: კი, ნამდვილად.
ჯო სთოდართი: საშინლად არ მიყვარს, ახლგაზრდების დასაფლავებაზე დასწრება. აწი უკვე მალე მოიყვანენ. დილაუთენია ამოვედი აქ. სახლში ჩემი ვაჟი აგვარებს საქმეებს.
სემ ქრეიგი:
საფლავის ქვების წარწერებს კითხულობს.
მოხუცი ფერმერი მაქქართი. სკოლის შემდეგ მასთან მივდიოდი და ვეხმარებოდი ხოლმე. რევმატიზმი აწუხებდა.
ჯო სთოდართი: ფერმერი მაქქართი უკვე წლებია, რაც აქ დავასაფლავეთ.
სემ ქრეიგი:
მისის გიბსის მუხლებს უყურებს.
უი, ეს ხომ დეიდაჩემი ჯულიაა... სულ დამავიწყდა, რომ ის... არა, არა, გამახსენდა.
ჯო სთოდართი: ექიმმა გიბსმა მეუღლე სამი წლის წინ დაკარგა... დაახლოებით ამ დროს. და, დღეს კიდევ ერთი უბედურება დაატყდა თავს.
მისის გიბსი:
საიმონ სთიმსონს, თანაბარი ხმით.
ეს ჩემი დის, ქერეის ვაჟია, სემ, სემ ქრეიგი!
საიმონ სთიმსონი: ძალიან მაწუხებს მათი აქ ხეტიალი.
მისის გიბსი: საიმონ!
სემ ქრეიგი: თავიანთ ეპიტაფიებს თვითონ არჩევენ ხოლმე, ჯო?
ჯო სთოდართი: არა... ჩვეულებრივ არა. სტანდარტული სამგლოვიარო ეპიტაფიებია.
სემ ქრეიგი: რაღაც არა ჰგავს დეიდაჩემ ჯულიას. ჰერსეის ქალიშვილებიდან აღარავინ დარჩა ცოცხა-ლი. მოიცა, მინდა მოვნახო... მამაჩემის და დედაჩემის საფლავები სადაა?
ჯო სთოდართი: აი, იქით... ქრეიგების საფლავები იქითა ჩაყოლებაზეა.
სემ ქრეიგი:
საიმონ სთიმსონის ეპიტაფიას კითხულობს.
მოიცა, ეკლესიაში ორღანზე არ უკრავდა? ჰმმ.. სულ სვამდა, ლოთი იყო, როგორც ამბობდნენ.
ჯო სთოდართი: არავის უზიარებდა თავის გულის დარდს და სასმლით იქარვებდა.
ზურგს უკან ბურტყუნებს:
თავი მოიკლა, იცით, ალბათ?
სემ ქრეიგი: უი, რას ამბობ... არ ვიცოდი.
ჯო სთოდართი: ჭერზე ჩამოიხრჩო თავი. შეეცადნენ ამ ამბის მიჩქმალვას, მაგრამ, რა თქმა უნდა, გაჟონა. აი, მან კი ნამდვილად აირჩია საკუთარი ეპიტაფია. და ეს ნამდვილად არ არის ლექსი.
სემ ქრეიგი: რამდენიმე მუსიკალური ნოტია... რა მელოდიაა?
ჯო სთოდართი: უჰ, წარმოდგენა არა მაქვს. ოდესღაც ბოსტონის გაზეთებში გამოქვეყნდა.
სემ ქრეიგი: ჯო, და რის გამო მოკვდა?
ჯო სთოდართი: ვინ?
სემ ქრეიგი: ჩემი დეიდაშვილი.
ჯო სთოდართი: მართლა არ ვიცი დანამდვილებით. ამბობენ, მშობიარობა გართულებია. ეს მეორე ბავშვი იყო. უფროსი ვაჟი უკვე ოთხი წლისა იქნება.
სემ ქრეიგი:
ქოლგას შლის.
საფლავს იქ თხრით მისთვის?
ჯო სთოდართი: დიახ... აქ, გიბსებთან ადგილი აღარაა. ამიტომ გიბსების ოჯახმა ახალი უბანი შეიძინა, აი, იქით. ახლა კი უნდა დაგტოვო, უკვე მოდიან.
მარცხნიდან ცენტრისკენ, უკანა კედლიდან მოემართება პროცესია. ოთხ კაცს კუბო მოაქვს, რომელსაც ჩვენ ვერ ვხედავთ. დანარჩენებს ქოლგები აქვთ გაშლილი. სხვებს შორის დგანან ექიმი გიბსი, ჯორჯი და სხვები. ისინი საფლავთან ჩერდებიან სცენის უკანა კედელთან ცენტრში, ოდნავ მარცხნივ.
მისის სოეიმსი: ეს ვის მოასვენებენ, ჯულია?
მისის გიბსი:
თვალებს ზემოთ არ წევს.
ჩემი რძალია, ემილი უები.
მისის სოეიმსი:
ცოტა გაკვირვებული ხმით, მაგრამ ემოციის გარეშე.
ალბათ გზა ტალახიანი იქნებოდა. რისგან გარდაიცვალა?
მისის გიბსი: მშობიარობას გადაჰყვა.
მისის სოეიმსი: მშობიარობას გადაჰყვა.
თითქმის იცინის.
სულ გადამავიწყდა ეგეთი რამეები. ღმერთო ჩემო, რა საშინელი იყო წუთისოფელი.
და სევდანარევად ამატებს:
და არაჩვეულებრივი.
საიმონ სთიმსონი:
აქეთ-იქით ავლებს თვალს.
რა მაგარი იყო ცხოვრება, არა?
მისის გიბსი: საიმონ! გეყოფა! ემილის ქორწილი მახსოვს. რა არაჩვეულებრივი ქორწილი იყო! ასევე მახსოვს სკოლის დამთავრების ცერემონიალზე კლასის სახელით ლექსი რომ თქვა. ემილი ყველაზე ნიჭიერი გოგონა იყო მათ შორის, ვისაც კი ჩვენი სკოლა დაუმთავრებია. კარგად მახსოვს, დირექტორი უილქინსი ხშირად იმეორებდა ხოლმე ამას. ჩემს გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე ვეწვიე მათ ფერმაში. არაჩვეულებრივი ფერმა ჰქონდათ.
გარდაცვლილი ქალი: ეგ ფერმა ჩვენს გზაზე იყო. ჩვენც იქით ვცხოვრობდით.
გარდაცვლილი კაცი: დიახ, ნამდვილად კარგად გამართული ფერმა ჰქონდათ.
ისინი კვლავ შეშდებიან. პროცესია იწყებს საგალობელს: `Bლესსედ Bე ტჰე თიე თჰატ Bინდ".
გარდაცვლილი ქალი: ძალიან მიყვარს ეს საგალობელი. იმედი მქონდა, რომ სწორედ მას იმღერებდნენ.
პაუზა. უეცრად გაშლილი ქოლგების მიღმიდან გამოდის ემილი. თეთრი კაბა აცვია. გაშლილი თმები და უკან შეკრული აქვს თეთრი ბაფთით, როგორც პატარა გოგონებს. ძალიან ნელა მოძრაობს და გაოგნებული უყურებს გარდაცვლილებს, ცოტა შეშინებულიცაა.
შუა გზაზე ჩერდება და, ოდნავ იღიმება. ცოტა ხანს უყურებს მგლოვიარეებს, შემდეგ მისის გიბსის გვერდითა ცარიელი სკამისკენ მიდის და ჯდება.
ემილი:
მიმართავს ყველას ოდნავი ღიმილით.
სალამი.
მისის სოეიმსი: გაგიმაჯოს, ემილი.
გარდაცვლილი კაცი: გაგიმარჯოს მისის გიბს.
ემილი:
ძალიან გულთბილად.
გაგიმარჯოს, დედიკო გიბს.
მისის გიბსი: ემილი!
ემილი: გამარჯობა.
გაკვირვებულია. წვიმს. მზერას ისევ პროცესიისკენ აპარებს.
მისის გიბსი: საყვარელო, შენ დაისვენე. ისინი უკვე მალე წავლენ.
ემილი: ასე მგონია, ათასობით წელი გავიდა, რაც... მამიკო, გახსოვს, როგორ მიყვარდა ეს საგალობელი? ოჰ, ნეტავ ადრე მოვსულიყავი აქ... ახლა კი არ მინდა აქ ყოფნა. როგორ ბრძანდებით, მისტერ სთიმსონ?
საიმონ სთიმსონი: შენ როგორ ხარ ჩემო ემილი?
ემილი ცდილობს დაბნეულობა ღიმილით და-ფაროს. თითქოს სურს, დასაფლავების პროცესიას არ მიაქციოს ყურადღება. ამიტომ, მისის გიბსს ესაუბრება ოდნავ ნერვიულად.
ემილი: დედიკო გიბს! ჯორჯმა და მე ის ფერმა მსოფლიოში საუკეთესო ადგილად ვაქციეთ. სულ შენზე ვფიქრობდით. გვინდოდა გენახა ახალი ბოსელი და გრძელი, ქვით ამოშენებული წყლის ავზი საქონლისათვის. ეს ყველაფერი იმ ფულით ავაშენეთ, შენ რომ დაგვიტოვე.
მისის გიბსი: მე ფული დაგიტოვეთ?
ემილი: ნუთუ არ გახსოვს? დედიკო გიბს? ის მემკვიდრეობა, შენ რომ დაგვიტოვე. სამას ორმოცდაათ დოლარზე მეტი იყო.
მისის გიბსი: კი, რა თქმა უნდა, ემილი.
ემილი: წყლის ავზზე მექანიზმი დავაყენეთ, რათა წყალი არ გადმოვიდეს, დედიკო გიბს. არც გარკვეულ ზომაზე დაბლა ჩადის. ძალიან მოსახერხებელია...
უეცრად, ხმა უგუბდება და მზერას დამკრძალავ პროცესიას აპყრობს.
ჯორჯს უჩემოდ გაუჭირდება, მისი ცხოვრება ძალიან შეიცვლება. მაგრამ ფერმა ნამდვილად ძალიან კარგია.
უცებ პირდაპირ მისის გიბსს შეხედავს.
ცოცხლებს არ ესმით არა?
მისის გიბსი: არა, საყვარელო, არ ესმით.
ემილი: თითქოს თავისი ზომის ყუთები აქვთ და იმაში სხედან, არა? ისე მგონია, თითქოს უკვე ათასი წელია, რაც მათ ვიცნობ... ჩემი ბიჭი მისის კარტერთანაა მთელი დღე.
უეცრად, გარდაცვლილთა შორის ამჩნევს მისტერ კარტერს.
ოჰ, მისტერ კარტერ, ჩემი პატარა ბიჭი მთელი დღეა თქვენს სახლშია.
მისტერ კარტერი: მართლა?
ემილი: დიახ, ძალიან უყვარს თქვენთან სტუმრობა...დედიკო გიბს, ჩვენ ფორდიც შევიძინეთ, თუმცა, მე არ ვატარებ... დედიკო გიბს, ეს გრძნობა როდის გამიქრება? თითქოს კვლავ... ერთი მათგანი ვარ? კიდევ რამდენ ხანს უნდა...?
მისის გიბსი: ჩუ, საყვარელო, მოთმინება იქონიე და ყველაფერი დალაგდება.
ემილი:
ამოიოხრებს.
დიახ, ვიცი... შეხედეთ, უკვე დაასრულეს. მიდიან.
მისის გიბსი: ჩუ.
ქოლგები ტოვებენ სცენას. ექიმი გიბსი მიდის ცოლის საფლავთან და ჩერდება. ემილი პირდაპირ სახეში უმზერს მას. მისის გიბსი კი თვალებს არ წევს მაღლა.
ემილი: შეხედეთ, მამიკო გიბსმა ჩემი ყვავილები თქვენ მოგიტანათ. ოჰ, დედიკო გიბს, ადრე ვერასოდეს ვხვდებოდი, თუ როგორი დარდიანი და როგორი... შეხედეთ, რა სიბნელეში უწევთ ადამიანებს ცხოვრება. როგორ მიყვარდა. დილიდან დაღამებამდე სულ დარდიანები არიან.
ექიმი გიბსი გადის.
მიცვალებულები: ცოტა აგრილდა. დიახ, წვიმამ გააგრილა. ჩრდილო-აღმოსავლეთის ქარებს ყოველთ-ვის მოაქვს წვიმა. სანამ არ იწვიმებს, სამი დღე მაინც უბერავს ხოლმე ქარი.
სცენაზე სიჩუმე ჩამოვარდება. რეჟისორი გამოდის და დგება ჩვეულ ადგილას, სცენის კუთხეში, ეწევა. ემილი უცებ მოწყვეტით ჯდება. აშკარაა, რომ რაღაც იდეა გაუჩნდა.
ემილი: დედიკო გიბს, თურმე ყველას შეუძლია უკან დაბრუნება.. დაბრუნება შეგვიძლია... ვგრძნობ, ზუს-ტად ვიცი. რატომ ვფიქრობდი წუთის წინ... და წამიერად იქ ვიყავი და, ჩემი შვილიკო მუხლებზე მეწვინა.
მისის გიბსი: რა თქმა უნდა, შეგიძლია.
ემილი: შემიძლია უკან დავბრუნდე და თავიდან ვიცხოვრო... რატომაც არა?
მისის გიბსი: ემილი, მარტო ამის თქმა შემიძლია _ ნუ იზამ ამას!
ემილი:
სასწრაფოდ მიირბენს რეჟისორთან.
ხომ მართალია? ხომ შემიძლია უკან დაბრუნება? სიცოცხლეში?..
რეჟისორი: დიახ, ზოგიერთებმა სცადეს კიდევაც... მაგრამ მალევე უკან დაბრუნდნენ.
მისის გიბსი: ამას ნუ იზამ, ემილი.
მისის სოეიმსი: ემილი, ნუ იზამ. ეს ის არ არის, რაც შენ გგონია.
ემილი: კი, მაგრამ, მე სევდიან დღეს არ ავირჩევ თავიდან საცხოვრებლად, ბედნიერ დღეს ავირჩევ. აი, იმ დღეს ავირჩევ, პირველად რომ მივხვდი, რომ ჯორჯი მიყვარდა. რატომ უნდა იყოს ამ დღის თავიდან ცხოვრება მტკივნეული?
მიცვალებულები ჩუმად არიან. ემილი რეჟისორისგან ელის პასუხს.
რეჟისორი: კი არ იცხოვრებ, არამედ გვერდიდან შეხედავ საკუთარ თავს.
ემილი: მართლა?
რეჟისორი: და, როცა ამას უყურებ, ისეთ რამეებსაც დაინახავ, რასაც ისინი... ვერასოდეს ხედავენ, არასოდეს იციან. შენ მომავალსაც დაინახავ. შენ გეცოდინება, რა მოხდება მომავალში.
ემილი: კი, მაგრამ, ნუთუ ეს მტკივნეულია? რატომ?
მისის გიბსი: და, ეს ერთადერთი მიზეზი არაა, ემილი, რატომაც არ უნდა ჩაიდინო ეს. ძალიან მალე მიხვდები, რომ ჩვენი აქაური ცხოვრების არსი სიცოცხლის დავიწყებაშია, წარსულის დავიწყებასა და მხოლოდ მომავალზე ფიქრში. დრო გავა და თავად მიხვდები ამას.
ემილი:
რბილად.
კი, მაგრამ, დედიკო გიბს, როგორ შემიძლია სიცოცლის დავიწყება? მე ხომ მარტო ის ვიცი? მე ხომ მარტო ის მქონდა?
მისის გიბსი: ეგრეა, ემილი, ოღონდ არ იქნება ეს ჭკვიანური, მართლა არ იქნება.
ემილი: მინდა თავად დავრწმუნდე ამაში. ბედნიერ დღეს ავირჩევ.
მისის გიბსი: არა! უმნიშვნელო დღე მაინც აირჩიე. შენს ცხოვრებაში ყველაზე უღიმღამო და უინტერესო დღე აირჩიე. ესეც საკმარისი იქნება.
ემილი:
თავისთვის ჩაილაპარაკებს.
მაგრამ ეს ვერ იქნება ჩემი გათხოვების და შვილის შეძენის შემდგომი დღე...
რეჟისორს, მგზნებარედ:
დაბადების დღის არჩევა შემიძლია? აი, მაგალითად, თორმეტი წლის რომ გავხდი, ის დაბადების დღე.
რეჟისორი: კარგი, მაშინ. 11 თებერვალი, 1899 წელი. დღის რომელიმე მონაკვეთი გინდა, თუ სულ ერთია?
ემილი: მთელი დღე მინდა.
რეჟისორი: ალიონიდან დავიწყოთ. გემახსოვრება, ალბათ, რამდენიმე დღე გადაბმით თოვდა. იმ დღეს გადაიღო სწორედ და, გზების გაწმენდა დაიწყეს. მზე მალე ამოვა.
ემილი:
ყვირილით დგება:
აი, მთავარი ქუჩა... აი, მისტერ მორგანის აფთიაქი... ჯერ ისევ ძველებურია! და, აი, ცხენების სადგომიც!
მესამე მოქმედების დასაწყისიდან სცენა თითქმის ჩაბნელებული იყო. მაგრამ, ახლა სცენა ნელ-ნელა ნათდება. თოვლისა და ზამთრის სიქათ-ქათე თვალს ჭრის. დილაა და ემილი მთავარ ქუჩაზე მიიჩქარის.
რეჟისორი: დიახ, 1899 წელია. თოთხმეტი წელი გავიდა მას შემდეგ.
ემილი: ეს ჩემი ბავშვობის ქალაქია. აი, ძველი თეთრი ღობე, ჩვენს სახლს რომ ერტყა. ოჰ, სულ დამვიწყებია... როგორ მიყვარდა... რა ლამაზია! ნეტავ, შინ თუ არიან?
რეჟისორი: კი, დედაშენი ორიოდე წუთში ჩამოვა საუზმის მოსამზადებლად.
ემილი:
რბილად:
მართლა?
რეჟისორი: ალბათ ისიც გემახსოვრება, რომ რამდე-ნიმე დღე მამაშენი სახლში არ იყო და დილის მატა-რებელს ჩამოჰყვა.
ემილი: არა...?
რეჟისორი: თავის კოლეჯში იყო მოხსენების წასა-კითხად, აღმოსავლეთ ნიუ იორკში, კლინტონში.
ემილი: აი, ჰოუი ნიუსომი. აგერ ჩვენი პოლიციელიც. მაგრამ იგი გარდაცვლილია. ის მოკვდა.
მარცხნიდან მოისმის ჰოუი ნიუსომის, კონსტებლ უორენისა და ჯო ქროუელის ხმები. ემილი მათ სიამოვნებით უსმენს.
ჰოუი ნიუსომი: ჰოუუუ ბესი! ბესი! დილა მშვიდობისა, ბილ.
კონსტებლი უორენი: დილა მშვიდობისა, ჰოუი.
ჰოუი ნიუსომი: დილაუთენია ამდგარხარ.
კონსტებლი უორენი: მთელი ღამე პოლონელების კვარტალში ვიყინებოდი. რაღაც წვეულება ჰქონდათ. გატყვრნენ და თოვლში დაიძინეს. რომ ვაღვიძებდი, ეგონათ, რომ ლოგინში იწვნენ.
ემილი: აი, ჯო ქროუელიც...
ჯო ქროუელი: დილა მშვიდობისა, მისტერ უორენ, დილა მშვიდობისა, ჰოუი.
მისის უები სამზარეულოში ჩამოდის საუზმის მოსამზადებლად, მაგრამ ემილი მას ვერ ხედავს, სანამ არ დაუძახებს.
მისის უები: ბავშვებო! უილლი! ემილი! ადგომის დროა.
ემილი: დედიკო, აქ ვარ! უი, დედა რა ახალგაზრდაა! არ ვიცოდი, დედა ოდესმე ასეთი ახალგაზრდა თუ იყო.
მისის უები: თუ გინდათ, ჩამოდით და აქ ჩაიცვით ბუხართან, მაგრამ იჩქარეთ.
ჰოუი ნიუსომი მთავარ ქუჩაზე შემოდის და რძე მისის უების კართან მოაქვს.
დილა მშვიდობისა, მისტერ ნიუსომ! ბრრრ _ როგორ ცივა!
ჰოუი ნიუსომი: მინუს ათი იყო ჩემს თავლასთან, მისის უებ.
მისის უები: წარმოგიდგენია?! აუცილებლად თბილად უნდა ჩაიცვა.
ბოთლებს ართმევს და თან კანკალებს.
ემილი:
ნაძალადევი ხმით:
დედიკო, ჩემი ლურჯი თმის სამაგრი ვერსად ვნახე.
მისის უები: თვალებს თუ გაახელ, ძვირფასო, აუცილებლად იპოვნი. საგანგებოდ შევინახე შენს კარადაში. გველი რომ ყოფილიყო, გიკბენდა.
ემილი: კი, კი, დავინახე.
ემილი გულზე ხელს იდებს. მისტერ უები მთავარ ქუჩაზე შემოდის და კონსტებლ უორენს ხვდება. მათი ხმები ხმამაღლა და ომახიანად ისმის.
მისტერ უები: დილა მშვიდობისა, ბილ!
კონსტებლი უორენი: დილა მშვიდობისა, მისტერ უებ! ადრიანად ამდგარხართ.
მისტერ უები: დიახ. ჩემს მშობლიურ კოლეჯში ვიყავი, ნიუ იორკში... აქ ხომ მშვიდობაა?
კონსტებლი უორენი: ერთი პოლონელი ახალგაზრდის გადასარჩენად გამომიძახეს. გუშინ ღამით, მთვრალი კინაღამ გაიყინა.
მისტერ უები: გაზეთშია ეს ამბავი დასაწერი.
კონსტებლი უორენი: არ მინდა ამ ამბის გამო აურზაური შეიქმნას.
ემილი:
ჩურჩულებს:
მამიკო...
მისტერ უები ფეხებიდან თოვლს ჩამოიბერტყავს და სახლში შედის. კონსტებლი უორენი მარჯვნივ გადის.
მისტერ უები: დილა მშვიდობისა, დედა!
მისის უები: როგორ ჩაიარა შეხვედრამ, ჩარლზ?
მისტერ უები: მშვენივრად. რაღაც-რაღაცეები ვუამბე და საზოგადოებაც კმაყოფილი ჩანდა. აქ ხომ ყველაფერი რიგზეა?
მისის უები: კი, რა თქმა უნდა. არაფერი განსაკუთრებული არ მომხდარა. მაგრად ციოდა. ჰოუი ნიუსომმა მითხრა, მათ ფერმაში მინუს ათიც კი ყოფილა.
მისტერ უები: კი, საკმაოდ ცივა. ჰამილტონ კოლეჯში გაცილებით უფრო თბილოდა, მაგრამ სტუდენტებს მაინც მოეყინათ ყურები... გაზეთში შეცდომები ხომ არ გაპარულა?
მისის უები: არა მგონია... არ შემინიშნავს. ყავას თუ დალევ, მზადა მაქვს.
თავად ზემოთ ადის.
ჩარლზ, არ დაგავიწყდეს, დღეს ემილის დაბადების დღეა. ხომ არ დაგავიწყდა მისთვის საჩუქრის ყიდვა?
მისტერ უები:
ჯიბეებში იქექება.
არ დამვიწყებია. რაღაცა მაქვს მისთვის...
კიბეებთან მიდის და ზემოთ ასძახებს:
სადაა ჩემი გოგო? ვისი დაბადების დღეა დღეს?
მისტერ უები მაცხნივ გადის.
მისის უები: ახლა შეეშვი ჩარლზ. ხომ იცი, როგორი ბოდიალაა. საუზმეზე შეხვდები... ბავშვებო, დროზე ჩამოდით. უკვე
Comments
Post a Comment