ვლადლენ ბახნოვი
როგორ ჩაქრა მზე, ანუ ამბავი ათასწლოვანი დიქტატორიის - უჰუჰუნდიისა, რომელმაც 13 წელი 5 თვე და 7 დღე იარსება
(თარგმნა გიორგი კაკაბაძემ)
სამყარო ისეთი ვრცელია,
რომ რა უნდა მოხდეს ისეთი,
რაც უკვე არ მომხდარა
პროლოგი
ამ ქრონიკაში უტყუარად და ობიექტურადაა გადმოცემული ისტორიული მოვლენები, რომელთაც ადგილი ჰქონდათ შორეულ პლანეტა ანომალიაზე, თავის მხრივ ნელა რომ ბრუნავს ვარსკვლავ რა-ცხას გარშემო.
თუკი ჩვენთვის, დედამიწელთათვის რა-ცხა ერთი პაწაწუნა, რიგითი ვარსკვლავია, ანომალიელთათვის იგი მზეა — შუქისა და სიცოცხლის ერთადერთი წყარო.
ანომალიის გარდა რა-ცხას სისტემაში კიდევ ექვსი პლანეტა მოითვლებოდა. ანომალიელები კოსმოსში ფრენის ტექნოლოგიებს ჯერჯერობით ვერ ფლობდნენ, მაგრამ იმედოვნებდნენ, რომ სულ რაღაც 200-300 წლის შემდეგ პლანეტარული მოგზაურობები შესაძლებელი გახდებოდა. ამიტომაც შორსმჭვრეტელმა პოლიტიკოსებმა, მომავალში ყოველგვარი გაუგებრობისა და აყალმაყალის თავიდან ასაცილებლად, მოილაპარაკეს:
ა) ექვსმა უდიდესმა დიქტატორიამ — დიდრონეზიამ, გიგანტონიამ, გრანდიოზიამ, კოლოსალიამ, გამაოგნიამ და ვრცელანდიამ — თადარიგი დაიჭირეს და წინასწარ გაინაწილეს ექვსივე პლანეტა;
ბ) ყოველმა მათგანმა აღთქმა დადო, რომ არასოდეს და არანაირ გარემოებებში პრეტენზიას არ განაცხადებდა სხვა დიქტატორიის კუთვნილ პლანეტებზე;
რა თქმა უნდა, მოლაპარაკებებს იოლად არ ჩაუვლია. დავა ნებისმიერ საკითხზე იმართებოდა. ეს ჩვენთან, დედამიწაზე იბადება ჭეშმარიტება დისკუსიის პროცესში, ანომალიაზე კი პირიქით — ყოველი ჭეშმარიტება ბადებდა დავას. ხოლო თუ ამ გაუთავებელი დისკუსიებისას რაიმე ჭეშმარიტების მაგვარი აღმოცენდებოდა, ისეთი საცოდავი და ჩაჩანაკი, რომ ყველასთვის ცხადი იყო — ასეთ ჭეშმარიტებას დიდი ხნის სიცოცხლე არ ეწერა.
ერთმანეთის მიყოლებით ჩნდებოდა სულ ახალი და ახალი პრობლემები. ასე მაგალითად, კოლოსალიის რწმუნებულმა საკითხი დასვა: როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ, თუ მომავალში რომელიმე რიგითი სახელმწიფო ახალ დიად დიქტატორიად ჩამოყალიბდებოდა და მოინდომებდა საკუთარი პლანეტის ფლობას.
- რა გითხრათ, — თქვა გამაოგნიის რწმუნებულმა — თუ ასეთი აუცილებლობა შეიქმნა, შესაძლებელია დავავალოთ ასტრონომებს ახალი პლანეტის აღმოჩენაზე იმუშაონ.
- მაგრამ პლანეტები რომ ბრძანების გაცემით არ ჩნდებიან?
- თქვენ ასე გგონიათ? ჰოო, ძალიან მიგიშვიათ ნებაზე ეგ თქვენი მეცნიერები... კარგი, ბატონო! ჩემი ასტრონომები აღმოაჩენენ მაშინ!
- თქვენ კი დათანხმდებოდით თქვენი გამაოგნიისათვის ასეთი პლანეტის მიკუთვნებაზე? — გესლიანად ჩაეკითხა კოლოსალიის რწმუნებული.
- იცით, ყველაფერს, რასაც ჩვენი მეცნიერები აღმოაჩენენ, მხოლოდ გამაოგნიის საკეთილდღეოდ რომ ვიყენებდეთ, მსოფლიო მეცნიერება დიდად იზარალებდა. ჩემი ქვეყნის მკვლევარები სრულიად ანომალიის კეთილდღეობისათვის იღწვიან. მათი ერთადერთი მიზანი ხომ...
რწმუნებულემმა შესანიშნავად უწყოდნენ, ასეთი საუბარი ყოველ მათგანს ოცდაოთხსაათიან რეჟიმში რომ ხელეწიფებოდა, ამიტომაც გადაწყვიტეს მომავლის პერსპექტივებზე დავა დღის წესრიგიდან მოეხსნათ და პირდაპირ პლანეტების გადანაწილებაზე გადასულიყვნენ.
მთელი ანომალიის მეცნიერთა მიერ ყველა პლანეტა თითქმის ერთნაირი ღირებულებისად იქნა ცნობილი. აქედან გამომდინარე ერთი ბრძენი სახელმწიფო მოღვაწის რჩევას დაჰყვნენ — ქუდში ჩაეყარათ ფურცლები პლანეტების დასახელებებით და ამგვარად ეყარათ კენჭი. პროექტი ერთხმად იქნა მიღებული (ერთმა თავი შეიკავა) რის შემდეგაც რწმუნებულებმა რიგრიგობით ამოაძვრინეს ფურცლები კოლოსალიის რწმუნებულის კუთვნილი ქუდიდან.
ამგვარად აღსრულდა ეს დაუვიწყარი აქტი. ისტორიული ქუდი დღესაც ამშვენებს ანომალიის ცენტრალური მუზეუმის კოლექციას — მსურველებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ მისი ხილვა, გარდა ორშაბათისა და სანიტარული დღეებისა, რა თქმა უნდა.
ერთი რამ უდავოა — რწმუნებულებმა შეთანხმება იმიტომ მოახერხეს, რომ დიად დიქტატორიათა რაოდენობა ზუსტად დაემთხვა პლანეტებისას. ამ ფაქტს ყველანი ბედნიერ შემთვევითობად თვლიდნენ, მაგრამ დრომ აჩვენა, რომ ეს შემთხვევითობა არც თუ ბედნიერი ყოფილა, რამეთუ მის გამო მომავალში დიდი ტრაგედია დატრიალდა.
თავისთავად ანომალიაზე დიადი დიქტატორიების გარდა სხვა სახელმწიფოებიც არსებობდნენ — დიდნი და მცირენი. მათ რიცხვს მიეკუთვნებოდა ოდესღაც ძლევამოსილი ქვეყანა უჰუჰუნდია.
ეს იყო უზარმაზარი, ვრცლად განფენილი სახელმწიფო და დიად დიქტატორიად მხოლოდ ორი მიზეზის გამო არ ითვლებოდა:
1) პოლიტიკური ქაოსი ქვეყანაში მისი გეოგრაფიული ზომების პირდაპირპროპორციული იყო,
მაშინ როცა
2) ქვეყნის საერთაშორისო პრესტიჟი ამ ზომათა უკუპროპორ-ციული გახლდათ.
ძლიერი სახელმწიფოები უჰუჰუნდიის მიმართ დიდ ინტერესს არ იჩენდნენ. ან რა გასაკვირია — საკუთარ მმართველთა მოღვაწეობამ საფუძვლიანად გააღატაკა. ეს ის შემთხვევაა, როცა მძარცველს უწევს ჯერ ჩააცვას მსხვერპლს, რათა მერე მის გაძარცვას ჰქონდეს რაიმე აზრი.
არავინ მიაქცია ყურადღება, როცა სამხედო ხუნტის ძალისხმევით, დედაქალაქ უჰუჰუში მორიგი გადატრიალების შედეგად ქვეყნის სათავეში გენერალი რეგვნარი მოვიდა.
პირველად რეგვნარზე მაშინ ალაპარაკდნენ, როცა ჟურნალისტებმა ერთი საოცარი ფაქტი დააფიქსირეს — გენერალი უკვე ექვსი თვე პრეზიდენტობსო, ეს მაშინ როცა მის თითქმის ყველა წინამორბედს პრეზიდენტის სასახლეში ხუთ კვირაზე მეტი არ უცხოვრია. მეტიც, უმეტესობა 3-5 საათში ასრულებდა კარიერას.
მართალია, ერთმა პრეზიდენტმა კი მოახერხა ორი დღით მეტხანს პრეზიდენტობა, მაგრამ ამაში დამნაშავე იყო არა ხუნტა, არამედ უჰუჰუნდიური ამინდი. მოულოდნელი გადაუღებელი კოკისპირული წვიმების გადამკიდე ქვეყანაში მთელი დენთი დასველდა და ხუნტას მის გაშრობამდე ცდა მოუწია, რამეთუ, დამეთანხმებით, აჯანყების დაწყება სროლის გარეშე უბრალოდ კომიკურია!
მაგრამ იმ პრეზიდენტს ასეთმა გადავადებამაც ვერ უშველა.
სასტიკად იტანჯა და ინერვიულა უსიამოვნებათა მოლოდინში. ბოლოს კი მოახერხა ხუნტის დაყოლიება, რათა დაუყოვნებლივ გადაეყენებინათ, ხოლო სროლას მაშინაც მოასწრებდნენ, როცა დენთი გაშრებოდა.
აი, რეგვნარი კი არხეინად მოკალათებულიყო სასახლეში ნახევარი წლის მანძილზე და, როგორც ჩანს, სრულიად არ აპირებდა ნერვების აშლას.
მშვიდად და მეთოდურად ჩაახშო უჰუჰუში შვიდი ჯანყი, გამოავლინა ექვსი შეთქმულება (სამი მათგანი მთლად შეთქმულებას არ ჰგავდა, მაგრამ დანარჩენთა ავთენტურობაში ეჭვის შეტანა უაზრობა გახლდათ, რადგან იგი თავად პრეზიდენტმა დაგეგმა).
ოცდაათი პოლკოვნიკი ჯარისკაცად ჩამოაქვეითა, ხოლო ას ოცდაათ ჯარისკაცს გენერლობა უბოძა. ოცეულებს პოლკები უწოდა, ბატალიონებს — დივიზიები. შემდეგ კი ბრძანა, მისი არმია უძლეველად ეცნოთ და თავი რეგვნართა უკვდავი დინასტიის ფუძემდებლად გამოაცხადა.
ჟურნალიტებმა ეს მოვლენები ფართოდ გააშუქეს, თუმცა მალევე დაივიწყეს.
მაგრამ ერთი წლის შემდეგ რეგვნარმა ყველას თავი გაახსენა.
მოვიდა რა ანომალიის სახელმწიფოთა ორგანიზაციის (ასო) მორიგ ასამბლეაზე, უჰუჰუნდიის პრეზიდენტი შემდეგი შინაარსის უპრეცედენტო განცხადებით გამოვიდა:
- მე ჯარისკაცი ვარ და ვილაპარაკებ როგორც ჯარისკაცი, ყოველგვარი მიკიბ-მოკიბვის გარეშე. იმის გათვალისწინებით, რომ უჰუჰუნდიამ ბოლო ხანებში უდიდეს წარმატებებს მიაღწია ეკონომიკურ, პოლიტიკურსა და სამხედრო სფეროებში, ხოლო სულიერი ძალების დაუჯერებელი აღმავლობის ხარჯზე მოწინავე სახელმწიფოთა რიგში მოექცა, მოვითხოვ, გამოეყოს მას რომელიმე პლანეტა.
ამ განცხადებამ დარბაზში მხიარული გამოცოცხლება გამოიწვია.
- ბატონო პრეზიდენტო, — წარმოსთქვა თავმჯდომარემ და ღიმილი ძლივს შეიკავა, — ისტორიული შეთანხმების თანახმად, ყველა არსებული პლანეტა უკვე გადანაწილებულია დიად დიქტატორიათა შორის. ხოლო, უჰუჰუნდია, რამდენადაც ვიცი, დიადი დიქტატორია არ გახლავთ.
- მართალს ბრძანებთ, ბატონო თავმჯდომარევ, — მიუგო რეგვნარმა და განაგრძო — მაგრამ თუ საქმე მხოლოდ მაგაშია, თანახმა ვარ სცნოთ უჰუჰუნდია დიად დიქტატორიად. არაფერი მაქვს მაგის საწინააღმდეგო.
- დიადი დიქტატორიები საკუთარი სურვილით არ იქმნება. მათ ისტორია აყალიბებს.
- კარგი, ეგ საჩქარო არაა, დაველოდოთ ისტორიას, მაგრამ, პლანეტა კი ახლავე უნდა მოგვაკუთვნოთ!
- რას ნიშნავს „უნდა”?! ჩვენს მზის სისტემაში თავისუფალი პლანეტა არ არსებობს. რაც იყო, უკვე გავანაწილეთ! აი, თუკი მეცნიერები ახალს აღმოაჩენენ, მაშინ ჰო! ჯერ-ჯერობით კი ერთადერთი, რისი გაკეთებაც შეგვიძლია, რიგში ჩაგაყენოთ.
- ჯანდაბა! — თქვა გენერალმა — ყველას პლანეტა და ჩვენ კი რიგი? არ გაგივათ! მე ჯარისკაცი ვარ და პირდაპირ ვლაპარაკობ: სჯობს დავიხოცოთ უთანაბრო ბრძოლაში, ვიდრე ვიცოცხლოთ პლანეტის გარეშე!
აქ ყველა გენერლის დამშვიდებას შეუდგა: „დაფიქრდით, რა ჯანდაბად გინდათ პლანეტა?” „რა ხეირია მისგან სახელის გარდა?” „ორასი წელი მაინც ვერ გაფრინდებით მასზე.” „ხარჯის მეტი არანაირი ხეირია.”
მაგრამ რეგვნარს არაფრის გაგონება არ სურდა.
- ჩვენ ხეირს არ დავეძებთ. ჩვენ პლანეტა გვჭირდება.
- მაგრამ, არა გვაქვს პლანეტა! გაიგეთ, ბოლოს და ბოლოს!
გენერალი ცოტა ხნით ჩაფიქრდა და თქვა:
- მაშინ მზე მოგვანიჭეთ!
- მზეს რა თავში იხლით? მზე ხომ პლანეტა არაა — ვარსკვლავია!
- მე ჯარისკაცი ვარ და არა ფორმალისტი.
რა თქმა უნდა, ნებისმიერ დიად დიქტატორიას შეეძლო თავხედი გენერლისათვის ჭკუის სწავლება.
მაგრამ ერთი მათგანი ომისათვის ემზადებოდა და ახალი დავიდარაბისთვის არ ეცალა.
მეორე უკვე იყო დაკავებული მცირემასშტაბიანი ომით და ცდილობდა მისგან თავის დაღწევას.
მესამე მზაკვრულ გეგმებს ხლართავდა და, ამასთან დაკავშირებით, ცდილობდა, ყველას თვალში ერთგულ მეგობრად გამოჩენილიყო.
ერთი სიტყვით, რწმუნებულებმა მოითათბირეს და დაადგინეს — მზეზე მაინც ბერავინ ვერასოდეს დაჯდება, ჰოდა, რა მნიშვნელობა აქვს ვისი საკუთრება ერქმევა? თანაც, რა სასაცილოა, როცა რაღაც უჰუჰუნდია მზის სიუზერენად ითვლება?
ერთი შეხედვით, გენერალმა გაიმარჯვა. მაგრამ, როგორც შემდგომში გაირკვა, ეს გამარჯვება ქვეყანას ძალიან ძვირადაც დაუჯდა.
მიიღო თუ არა მზე, რეგვნარმა თავი მოტყუებულად იგრძნო: ყველას ნამდვილი პლანეტა, მე კი ეს უბადრუკი რა-ცხა! ვიზარალე, უეჭველად ვიზარალე!
ჰოდა, გააჩაღა მიმოწერა დიადი დიქტატორიების რწმუნებულებთან, იმედით, რომ რომელიმეს დაიყოლიებდა მზის პლანეტაში გადაცვლაზე. მზად იყო დამატებითი თანხაც კი გადაეხადა. მაგრამ ყველამ ცივი უარი სტკიცა, რამაც კიდევ უფრო დაარწმუნა, მზის აღებით დიდი შეცდომა დავუშვიო.
ამასობაში უჰუჰუნდიის გაზეთები ერთხმად გაიძახოდნენ: პლანეტები ბევრია, მზე კი ერთადერთი. აქედან გამომდინარე, ქვეყანა, რომელსაც მზე ეკუთვნის, საუკეთესოაო. ეს აზრი სიამაყის გრძნობას უღვიძებდა ყველა უჰუჰუნდიელს. ყველას გარდა რეგვნარისა.
არასრულფასოვნების კომპლექსით გატანჯულმა გენერალმა სმას, მოწევასა და ბანქოს თამაშს მიჰყო ხელი. იმდენი ილოთა, იმდენი ითამაშა, თანაც ისეთი აზარტით, რომ ერთ მშვენიერ დღეს თავისი საპრეზიდენტო პოსტიც წააგო საკუთარ ვაჟ რეგვნარ მეორესთან.
დაახლოებით ამ პერიოდში უჰუჰუნდიაში ამოქმედდა საიდუმლო სინდიკატი იქსი...
გავიდა მრავალი წელი. გამოიცვალა რამდენიმე რეგვნარი. უჰუჰუნდია მეშვიდე დიად დიქტატორიად იქცა, ხოლო მორიგი რეგვნარი — რწმუნებულად.
მიუხედავად ამისა ყველა დიქტატორია კვლავ ნამდვილ პლანეტას ფლობდა, უჰუჰუნდია კი მხოლოდ — მზეს.
და ქვეყანაში სულ უფრო და უფრო ძლიერდებოდა იდუმალი სინდიკატი იქსი.
თავი პირველი
- მაშ ასე, დავიწყოთ, — მიმართა წარმოსადეგმა ხანში შესულმა მამაკაცმა მასზე არანაკლებ წარმოსადეგ თანამოსაუბრეებს — ბატონო სინდიკატის დირექტორებო, მე გთხოვეთ, გადაგედოთ ყველა საქმე და სასწრაფოდ შეკრებილიყავით ერთი მიზეზის გამო. არ დაგიმალავთ — სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხია.
- ვისი სიკვდილის, ბატონო გენერალურო დირექტორო? — საქმიანად, მაგრამ დიდი ინტერესის გარეშე ჩაეკითხა ვიწროსახიანი ჯენტლმენი სრულყოფილი მანერებით.
- სამწუხაროდ ჩვენი. ამ საღამოს უჰუჰუნდიის რწმუნებულის რეზიდენციაში შედგა საიდუმლო თათბირი, რომელზეც გადაწყდა ჩვენი სინდიკატის განადგურება.
- განადგურება? — იჭვნეულად მიაცქერდა ზორბა ბატონი — ვერ წარმომიდგენია, როგორ მოახერხებენ ამას.
- ძალიან მარტივი, ამასთან ფრიად მზაკვრული და ეფექტური მეთოდით. ჩვენმა აგენტმა შეძლო ამ თათბირის ვიდეოფირზე გადაღება, ასე რომ შეგიძლიათ საკუთარი თვალით იხილოთ რწმუნებულის გამოსვლა და დარწმუნდეთ, რაოდენ საფუძვლიანია ჩემი შიში.
კედელი გაიხსნა. გამოჩნდა ეკრანი, რომელზეც ჩანდა მხოლოდ მაგიდა და მის გარშემო მსხდომთა ფეხები. კიდევ ერთი წყვილი ნერვულად დააბოტებდა ეკრანზე. ზოგჯერაც შედგებოდა და მრისხანედ აბაკუნებდა იატაკზე.
- რატომ ჩანს მხოლოდ ფეხები? ამას გადაღება ქვია? — უკმაყოფილად აიჩეჩა მხრები გამხდარმა ჯენტლმენმა.
- აკი გითხარით, თათბირი სრულიად საიდუმლო გახლდათ და გადაღებისათვის კარგი რაკურსის შერჩევისათვის არავის ცხელოდა. სჯობს ყური დაუგდოთ — საუბრობს რწმუნებული რეგვნარ მეხუთე.
- ეშმაკმა უწყის, რა ხდება ამ ქვეყანაში! — ისმოდა ეკრანიდან — განგსტერები სულ თავს გავიდნენ! განა შეიძლება ასე? არამც და არამც. ისიც არ იკმარეს, რომ სინდიკატი იქსი აკრძალული ნარკოტიკებით ვაჭრობს და იატაკქვეშა სამორინეებსა და ბორდელებს ხსნის! როგორც იმპორტის საქმეთა დეპარტამენტი გვაცნობებს, სინდიკატმა თანამედროვე იმპორტული იარაღით აღჭურვა თავისი ხალხი! წარმოგიდგენიათ, სამამულო წარმოებისა არ კადრულობენ! სადამდე შეიძლება დაეცეს ხალხი!
- სირცხვილი და თავის მოჭრა! — ერთხმად აყაყანდნენ მაგიდასთან მსხდომნი.
- მე ყოველთვის ვეჭვობდი, რომ განგსტერები ვერ იყვნენ კარგი ხალხი, მაგრამ ასეთი დონის არაპატრიოტობასაც არ მოველოდი მათგან. განა ასე შეიძლება?
- სირცხვილი, სირცხვილი მათ!
- სინდიკატ იქსს ერთი რამ ავიწყდება: მათი შემოსავალი სრულადაა დამოკიდებული ჩვენს კანონებზე, — განაგრძობდა რწმუნებული — საკმარისი იყო ნარკოტიკები აგვეკრძალა, უმალვე ოცჯერ გააძვირეს ისინი და ამის ხარჯზე არაერთი მილიარდი დიქსი ჩაიჯიბეს. სამორინეები დავხურეთ და საიდუმლო სათამაშო სახლეებით გაივსო ქვეყანა. განა ეს დასაშვებია? არა, ამას ბოლო უნდა მოეღოს — ერთხელ და სამუდამოდ!
- ბატონო რწმუნებულო, — რას აპირებთ? გსურთ სინდიკატი გაასამართლოთ ჩვენი კანონების დარღვევისათვის? — იკითხა ვიღაცამ.
— არა, ბატონო დანაშაულისა და სასჯელის დეპარტამენტის თავმჯდომარევ, პირიქით. მე გადავწყვიტე, გავაუქმო ყველა ამკრძალავი კანონი და ლეგალური გავხადო უჰუჰუნდიაში ყველაფერი: ნარკოტიკები, პროსტიტუცია, კაზინოები! დიახ, ყველაფერი! სინდიკატი უსაქმოდ დარჩება, გაკოტრდება და განგსტერების ნასახი აღარ დარჩება მთელ ქვეყანაში. აი, ასე!
- საკმარისია, — თქვა გენერალურმა დირექტორმა და ეკრანი გამორთო — ვფიქრობ, დამეთანხმებით, ჯენტლმენებო, რომ მდგომარეობა ფრიად სერიოზულია.
- ასე როგორ შეიძლება — განრისხდა მსუქანი დირექტორი — დღეს ერთი კანონი, ხვალ მეორე... ეს ხომ თვითნებობაა!
- დიახ, თვითნებობაა. მაგრამ ნუ გავიწყდებათ, ჩვენ უჰუჰუნდიაში ვცხოვრობთ, სადაც მთავარი კანონი უკანონობაა. ამიტომაც ან უნდა დავიზღვიოთ თავი ყოველგვარი მოულოდ-ნელობისაგან, ან თვითნებობის მსხვერპლად ვიქცეთ. სხვა ალტერნატივა არ არსებობს.
- და როგორ დავიზღვევთ თავს?
- მე მხოლოდ ერთ საიმედო საშუალებას ვხედავ: უჰუჰუნდიის რწმუნებულად ჩვენი კაცი უნდა დავსვათ. პატარა, ყველასთვის უცნობი კაცუნა ჩვენი სინდიკატიდან.
- მაგრამ წარმოგიდგენიათ კი, ბატონო გენერალურო დირექტორო, რამხელა რესურსებია საჭირო თქვენი გეგმის აღსასრულებლად? — დაინტერესდა გამხდარი ჯენტლმენი.
- დიდი, ძალიან დიდი! მაგრამ მიზანი, ბატონებო, ამართლებს ხარჯებს.
თათბირიდან ორი დღე გავიდა და უჰუჰუნდიის რწმუნებულმა რეგვნარ მეხუთემ გამოსცა კანონი, რომლის თანახმადაც ნარკოტიკებისა და პორნოგრაფიული ჟურნალების გაყიდვა ლეგალური გახდა.
სინდიკატი გვარიანად შეყანყალდა.
მეორე დღეს კი მოხდა პირველი თავდასხმა რწმუნებულზე და დაიწყო პერიოდი, რომელსაც ეწოდა დიდი სამწლიანი ნადირობა.”
საკმარისია გადავიკითხოთ იმ დროინდელი, გაყვითლებული გაზეთები და ცხადად დავინახავთ, რა ხდებოდა მაშინდელ უჰუჰუნდიაში.
„წარუმატებელი თავდასხმა რწმუნებულზე”.
„კიდევ ერთ წარუმატებელი მცდელობა.”
„წარმატებული თავდასხმა რწმუნებულზე”.
„უჰუჰუნდია გლოვობს”.
„რეგვნარ მეექვსემ ფიცი დადო”.
„თავდასხმა რეგვნარ მეექვსეზე”.
„2:0 სინდიკატის სასარგებლოდ”.
„უჰუჰუნდიაში ტრაური გამოცხადდა”.
რეგვნარი რეგვნარს კალეიდოსკოპური სიჩქარით სცვლიდა. მათი გვარი მეჩხერდებოდა და მალე საქმეში გარე ბიძაშვილებიც ჩართეს.
უჰუჰუნდიელები დაიღალნენ სამგლოვიარო დროშების გამოკიდება-ჩამოხსნით. ამის გამო დროშები პერმანენტულად ეკიდა, ხოლო სამგლოვიარო ტანისამოსი მოქალაქეთა ყოველდღიურ სპეცფორმად გამოცხადდა.
სამი წელი გაგრძელდა ეს ომი. სინდიკატი უკვე გაკოტრების პირას იყო მისული.
მაგრამ ბოლოს რეგვნართა დინასტიაც ამოიწურა, ქვეყნის სათავეში მოვიდა ყველასათვის სრულიად უცნობი ვიტო პუტონე და რწმუნებულზე ნადირობაც დასრულდა.
სინდიკატმა გაიმარჯვა.
ახალმა რწმუნებულმა ბრწყინვალედ იცოდა, რაც უნდა ექნა.
პირველ რიგში დასწია ფასი ლუდზე, რითიც თანამემამულეთა დიდი სიყვარული და მადლიერება მოიხვეჭა.
გამართა ბრძოლა ერის გასაჯანსაღებლად — სასტიკად აკრძალა ნარკოტიკებით ვაჭრობა, რითაც სინდიკატის მატერიალური ბაზა საგრძნობლად გამყარდა.
ბოლოს კი, საკუთარი თავი შეთავსებით სინდიკატის გენერალურ დირექტორადაც დანიშნა და ახალი ათასწლოვანი დიქტატორიის გამოცხადებაც იკისრა.
ის, ვინც ერთდროულად მართავდა სახელმწიფოსა და სინდი-კატს დაზღვეული გახლდათ ყოველგვარი მოულოდნელობისაგან. რწმუნებული სინდიკატს იცავდა, სინდიკატი — რწმუნებულს.
სინდიკატი აღარ იყო სახელმწიფო სახელმწიფოში, არამედ თავად გახლდათ სახელმწიფო.
მკვეთრად შეათხელეს საპოლიციო აპარატი. განგსტერები თავად იცავდნენ წესრიგს საკუთარ სახელმწიფოში. უმუშევრად დარჩენილი პოლიციელები კი სამსახურს ისევ და ისევ სინდიკატში შოულობდნენ, რაშიც მათ ძველი ნაცნობობა უწყობდა ხელს.
დროდადრო ვიტო, როგორც სახელმწიფოს მეთაური, რაღაც-რაღაცეებს კრძალავდა, შემდეგ სინდიკატი გადადიოდა ამ აკრძალული საქონლით ვაჭრობაზე და ვიტო, უკვე როგორც სინდიკატის მმართველი, ჯიბეში სოლიდურ კუშს იდებდა.
აკრძალვათა რიცხვი სულ მატულობდა და მატულობდა. იყო იმის ალბათობაც, რომ უჰუჰუნდიაში აკრძალულიყო აბსოლუტურად ყველაფერი, მაგრამ ვიტოს პოლიტიკური გამჭრიახობა კარნახობდა — ამის გაკეთება არ ღირდა. იგი საღად აზროვნებდა და ყოველი ახალი აკრძალვის წინ რომელიმე ძველს აუქმებდა, რაც მადლიერ უჰუჰუნდიელებში მისდამი სიყვარულს უფრო მეტად აღმავებდა.
და რა გიკვირთ? ყოველ ამკრძალავ კანონს რწმუნებული ობიექტური აუცილებლობით ამყარებდა, გაუქმებას კი ხალხისათვის შვების მინიჭების სურვილით ხსნიდა.
რაც უფრო ცუდად ცხოვრობდნენ უჰუჰუნდიელები, მით მეტად უყვარდათ ვიტო.
გავიდა ათი წელი. სახელმწიფო-სინდიკატი ყვაოდა. რწმუნებული სერიოზულად ფიქრობდა, ხომ არ ღირდა ათასწლოვანი დიქტატორიისათვის მილიონწლოვანის გადარქმევა, რათა ამის საფუძველზე პლანეტათა ხელახალი გადანაწილების საკითხის დასმა მოეთხოვა.
აი, სწორედ აქ იწყება ჩვენი ქრონიკის ყველაზე საინტერესო ნაწილი.
თავი მეორე
უჰუჰუს პირქუშ ქუჩაზე ტურისტული ავტობუსი მოძრაობდა. ჩვეულებრივი ავტობუსებისგან იგი მხოლოდ იმით განსხვავდებოდა, რომ არცერთი ფანჯარა არ ჰქონდა და შიგნით მსხდარ ტურისტებს ისეთივე წარმატებით შეეძლოთ ხედების თვალიერება, როგორც თევზებს საგულდაგულოდ დაგმანულ კონსერვის ქილიდან.
- ძვირფასო უცხოელო ტურისტებო! — ისმოდა ექსკურსიამძღო-ლის მხნე ხმა — ჩვენ ახლა დავსეირნობთ დიადი დიქტატორია უჰუჰუნდიის მზით გაჩახჩახებულ უძველესი დედაქალაქის ქუჩებში. ნუ გიკვირთ, ბატონებო და ქალბატონებო, რომ ჩვენს ავტობუსს ფანჯრები არა აქვს. ჩვენი უსაზღვრო სტუმართმოყვარეობის წყალობით უცხოელებს უფლება ენიჭებათ, თავისუფლად გადაადგილდნენ დედაქალაქის ქუჩებში. მაგრამ სახელმწიფო უშიშროებიდან გამომდინარე აკრძალულია ამ ქუჩების ცქერა. თუმცა, ეგ არაფერი! დამიჯერეთ, მე თავად მოგითხრობთ, თანაც დაწვრილებით, ქალაქის ყოველი ღირსშესანიშნაობის შესახებ, რომელსაც ჩავუვლით. აი, ახლა — და გიდმა სპეციალურ, გასაღების ჭუჭრუტანისმაგვარ ხვრელში გაიჭყიტა — აი, ახლა ჩვენ ვმოძრაობთ ბულვარზე, რომელიც ჩვენი დიადი რწმუნებულის ვიტო პუტონეს სახელს ატარებს. ოჰ, რა ლამაზი ბულვარია, რომ იცოდეთ!
- ახლა კი ჩავუვლით ვიტო-სკვერს, გადავკვეთთ პუტონეს მოედანს და გავალთ მსოფლიოში ყველაზე გრძელ ვიტო პუტონეს ქუჩაზე. მარჯვნივ დგას ცხენზე ამხედრებული პუტონეს ქანდაკება, მარცხნივ კი მონუმენტი, რომელიც ასახავს, როგორ გადაცურა ვიტომ მდინარე.
ექსკურსიათმძღოლი აღტაცებით აღწერდა დედაქალაქის მშვენებებს, გასაღების ჭუჭრუტანასთან კი რიგრიგობით გაიელვებდა ხან ბრინჯაოს უზარმაზარი ჩექმა, ხან ცხენის კოლოსალური ჩლიქი, ხანაც გისოსებიანი ფანჯარა.
- აი, უკვე გამოჩნდა — გიდის ხმამ კიდევ უფრო საზეიმო ელფერი მიიღო — დიახ, გამოჩნდა დიადი უჰუჰუნდიის დიადივე რწმუნებულის რეზიდენცია. მას ჩვენი ხალხი სიყვარულით „ბიძია ვიტოს ქოხს” უწოდებს. ოჰ, რა ქოხია! ბრავო, პუტონე!
და თითქოს ექოაო, „ქოხის” მხრიდანაც მოისმა ყვირილი:
- ბრავო, პუტონე! დიდება პუტონეს! ბრავო, ბრავისიმო, ვიტო პუტონე! — ეს ქვეყნის სამეცნიერო ელიტა შეკრებილიყო რეზიდენციასთან და სკანდირებდა.
ისინი ყვიროდნენ და შესცქეროდნენ მასიურ, სამი სართულის სიმაღლის კარებს. ახლა იგი გაიღება და მეცნიერების წინაშე წარსდგება თავად ვიტო.
მაგრამ დიდი კარი მხოლოდ საზეიმო მიღებებისას იღებოდა. ყოველდღიური საჭიროებებისათვის კი მის მარცხენა ქვედა კუთხეში დატანებული ჩვეულებრივი ზომის კარს იყენებდნენ. ჰოდა, გაიღო იგი და გამოვიდა დაბალი, მკვირცხლი კაცი, რომლის გარეგნობა ვერანაირად ვერ შეესაბამებოდა წარმოდგენას ვიტო პუტონეზე.
და მიუხედავად ამისა, სწორედ ის გახლდათ. დიადი.
ულვაში, ბლანჟე და ღიმილიც კი რწმუნებულის მელიისებრ სახეზე ყალბის, მიწეპებულის შთაბეჭდილებას ტოვებდა, თუმცა ამას ვერავინ ამჩნევდა; პირიქით, გულსაც უჩუყებდა ყველას, რომ უდიადესი დიადთა შორის ისეთივე წვერს ატარებდა, როგორც ოცდახუთ წელს გადაცილებული ნებისმიერი უჰუჰუნდიელი მამაკაცი. და არავის ახსოვდა ერთი რამ — ასეთი წვერი-ულვაში მოდაში სწორედ მაშინ შემოვიდა, რაც ქვეყანას სათავეში ვიტო ჩაუდგა.
თუმცა, როგორც შემდგომში დავინახავთ, მიზეზისა და შედეგის გარჩევა უჰუჰუნდიაში ყოველთვის უჭირდათ.
- ბრავო, პუტონე! — კიდევ უფრო გაშმაგებით აყვირდნენ მეცნიერნი ვიტოს დანახვაზე — დიდება, მზეთამზეს!
- კარგით, რა, ხალხო! — გულთბილად მიმართა რწმუნებულმა — რას აგიკვიატებიათ ეს ბრავო და ბრავისიმო! ეგრე ხომ გავყოყოჩდი და ეგაა! (სიცილი დარბაზში). ისეთივე ვარ, როგორც ყველა — ტოლსწორი ტოლსწორთა შორის.
- გაუმარჯოს ტოლსწორთა შორის უტოლწორესს! ათასი წელი იკეთილდღეოს ყველაზე ტოლსწორმა.
- ჰო, გეყოთ, ახლა! — დაუქნია ხელი პუტონემ — კმარა-მეთქი.
- არა, არ კმარა! — არ ცხრებოდნენ ქვეშევრდომები — დიდება უტოლსწორესს! უჰ! უჰუჰუუუ!
უნდა აღინიშნოს ერთ გარემოება — უჰუჰუნდიელები ყოველთვის ანებივრებდნენ რწმუნებულებს მხურვალე შეხვედრებით, მაგრამ დღეს განსაკუთრებული შემთხვევა იყო. ამჯერად რეზიდენციაში ქვეყნის ორმა დაპირისპირებულმა სამეცნიერო წრემ მოიყარა თავი: მარჯვნივ ჰუმანოტოლოგები განლაგდენ, მარცნივ — კონსტრუქტარები. ყოველი მხარე ცდილობდა ხმამაღალი შეძახილებით ერთის მხრივ მოწინააღდეგის ყიჟინა ჩაეხშო, ხოლო მეორის მხრივ სამაგალითო ერთგულება დაემტკიცებინა სახელმწიფოს მეთაურისათვის.
- ჰო, კაი, კაი! იკუნტრუშეთ, იმხიარულეთ და გეყოფათ! — თითქმის ისეთივე გულთბილი ტონით წარმოსთვა ვიტომ, თუმცა საზრიანი მეცნიერები უმალ მიყუჩდნენ — რა გვაქვს დღის წესრიგში? რაზე უნდა ვიმსჯელოთ?
- დღეს თქვენ, თქვენო უტოლწორესობავ, გაესაუბრებით ჰუმანიტოლოგებსა და კონსტრუქტარებს ხელოვნური ჯარისკაცების მასობრივი წარმოების საკითხზე — ზრდილობიანად შეახსენა უსახურმა მდივანმა.
- აჰა, გასაგებია! მაშ ასე, ჩემო ძვირფასო ჰუმანიტოლოგებო, კონსრუქტარებო და ვინცა ხართ კიდევ მანდ — მე ჯარისკაცები მჭირდება. უფრო სწორად, მე კი არა, პირადად, სამშობლოს სჭირდება. Kარგად მოგეხსენებათ, რომ კოლოსალიამ, გამაოგნიამ და სხვა დიქტატორიებმა ნაღდი პლანეტები დაითრიეს, ჩვენ კი რაცხა მზე შემოგვტენეს. ხეირი მისგან ნოლია, მასზე დაჯდომაც შეუძლებელია, ასე რომ, რაღა დასამალია და, გააბითურეს ჩვენი საყვარელი უჰუჰუნდია! რა თქმა უნდა, პლანეტებამდე ორასი წელი მაინც ვერავინ მიაღწევს, მაგრამ განა ამაშია საქმე? პრინციპის საკითხია (აპლოდისმენტები)! ვერ ვიტან ისტორიულ უსამართლობას და არავის მივცემ უფლებას, ასე დაჩაგროს ჩემი საყვარელი ხალხი (მხურვალე აპლოდისმენტები). თავისთვის პლანეტები, ჩვენ კი, წარმოიდგინეთ — მზე. ეგ მელაკუდები, ეგენი (სიცილი)! მაგრამ მე მივაღწევ იმას, რომ უჰუჰუნდიამ მიიღოს საკადრისი ყველაფერი და კიდევ უფრო მეტიც! ამისათვის კი ჯარისკაცები გვჭირდება, ჯარისკაცები და კიდევ ერთხელ ჯარისკაცები. თანაც ისეთები, ცეცხლს, წყალს და სპილენძის მილებს რომ გაივლიან! მაშ, რას გვთავაზობენ ბატონი ჰუმანიტოლოგები და კონსტრუქტარები, რითი დაეხმარებიან ისინი სამშობლოს?
- ნება მიბოძეთ, შეგახსენოთ, თქვენო უტოლსწორესობავ, — ჩუმად უკარნახა მდივანმა, — ჰუმანიტოლოგთა და კონსტრუქტარათა შორის უთანხმოებაა.
- უთანხმოება? — გაიკვირვა ვიტო პუტონემ, — ეს საინტერესოც კია…
ისეთი სიჩუმე ჩამოვარდა, ლამის გაისმა კიდეც მთავარი კოსტრუქტარის ლოცვა:
„ღმერთო, დალახვრე ჰუმანიტიკები!”
და ჰუმანიტოლოგთა ლიდერის ფიქრი:
„ო, ტოლსწორო ტოლსწორთა შორის, როდის მოიცლი კონსტრუქტარების აღსაზრდელად?
- რას სდუმხართ? — მოთმინება დაეკარგა რწმუნებულს.
- არ ვსდუმვართ, — ერთდროულად უპასუხეს მთავარმა კონსტრუქტარმა და ჰუმანიტოლოგთა ლიდერმა.
- აბა, თქვით რამე!
- ვამბობთ კიდეც. თქვენო, უტოლსწორესობავ, ჩვენ კონსტრუქტარები ვთვლით, რომ…
- თქვენო უტოლსწორესობავ, ჩვენი, ჰუმანიტოლოგების აზრით…
- ძვირფასო მეცნიერნო, — გააწყვეტინა ვიტომ, — კი მაქვს ორი ყური, მაგრამ უმჯობესია რიგ-რიგობით ილაპარაკოთ (მოკრძალებული სიცილი დარბაზში). მოდი, თავიდან ჰუმანიტოლოგს მოვუსმინოთ.
„რატომ თავიდან ჰუმანიტოლოგს? — შეცბა ახალგაზრდა მეცნიერი — ნუთუ არასწორად გავთვალე?”
თუმცა, არა. მოდი, ჯერ კონსტრუქტარმა ილაპარაკოს.
„უჰჰჰ, მადლობა ღმერთს!” — შვებით ამოისუნთქა ტურბულენტიმ.
- თქვენო, უტოლსწორესობავ, ჩვენ კოსტრუქტარები ვთვლით — უჰუჰუნდიის უძლეველი არმია კიდევ უფრო უძლეველი რომ შეიქნას, ამისათვის საჭიროა ისეთი ხელოვნური კიბერ-ჯარისკაცების შექმნა, რომელთა გარეგნული გარჩევა ადამიანებისაგან შეუძლებელი იქნება, ამასთან მათ არ უნდა უწყოდნენ შიში, ეჭვი და მსგავსი სისულელეები.
- ეს კარგია. ჰუმანიტოლოგები რაღას ფიქრობენ?
- ჩვენი აზრით კი, ჩვენი არმიის სრული უძლეველობა მხოლოდ ადამიანური რესურსით მიიღწევა და არა კიბერნეტიკული მოწყობილობებით. ჩვენ ძალგვიძს ადამიანთა ისეთ დონეზე სრულყოფა, როცა მათი გარჩევა რობოტთაგან შეუძლებელი იქნება. შესაბამისად, არც მათ შეაწუხებთ ისეთი სისულელეები, როგორიცაა შიში ეჭვი და სხვ.
- ესეც კარგია. — დაეთანხმა ვიტო.
- ამასთან, ჯარისკაც-რობოტთა მიღების ჩვენი ჰუმანიტოლოგიური მეთოდი გაცილებით დაბალბიუჯეტიანია, რამეთუ ნახევარფაბრიკატებს მათი წარმოებისათვის ბუნება სრულიად უფასოდ გვაწვდის.
- დიახ, თქვენი წარმოების მეთოდი უდავოდ უფრო იაფია, — მიუგო მთავარმა კონსტრუქტორმა, — მაგრამ გამოკვება? არ დაივიწყოთ, მშვიდობიან პერიოდშიც კი თქვენს რობოტ-ჯარისკაცებს ჭამა-სმა, ჩაცმა-დახურვა ესაჭიროებათ. ჩვენს კიბერებს კი — არა. სპეციალურ კონტეინერებში მოთავსებულებს, და თუგინდ საბრძოლოდ განლაგებულებს, მათ შეუძლიათ, ყოველგვარი დანახარჯების გარეშე, წლობით ელოდონ სამხედრო განგაშის სიგნალს, დაუყოვნებლივ ჩაებან ბრძოლაში, საკუთარი ხელოვნური სიცოცხლის შენარჩუნების სურვილის გარეშე.
- მაგრამ კიბერებს ხომ არ ახასიათებთ პატრიოტული გრძნობები და არც (მაპატიეთ ეს სიტყვები!) ერთგულება დიადი ვიტო პუტონესადმი.
- სცდებით. ეს გრძნობები კიბერში პირველ რიგში პროგრამირდება.
- დავუშვათ. მაგრამ თქვენს კიბერებს არ სძალუძთ ისწრაფონ, დაღვარონ სისხლი ჩვენი რწმუნებულისათვის, იმ უბრალო მიზეზით, რომ მათ სისხლი არა აქვთ.
- დიახ, კიბერებს არა აქვთ სწრაფვა საკუთარის სისხლის დაღვრისა, ისინი მტრის სისხლის დასაღვრელად არიან დაპროგრამირებულნი.
- ყველაფერი ნათელია! — განაცხადა ვიტომ. — ვიფიქრებ ამ საკითხზე. თქვენ კი ყველამ განაგრძეთ მუშაობა თქვენ-თქვენი მიმართულებით. როგორც იტყვიან, დაე, ყველა ყვავილი ყვაოდეს და ყველა მერანი მიჭენაობდეს. ოღონდ სწრაფად, მე დიდი დოღი მიყვარს! ბრავო, ბრავისიმო!
ყველაფეხზე წამოიჭრა. და თუმცა ვიტო უკვე გაუჩინარდა კარს მიღმა, მეცნიერნი კიდევ დიდხანს გაჰკიოდნენ:
- ბრავო, პუტონე! დიდება ტოლსწორს ტოლსწორთა შორის!
ახალგაზრდა მეცნიერს — ტურბულენტის კი ეჭვები ღრღნიდა:
„სწორად გავთვალე თუ არა?”
თავი მესამე
როგორც უკვე ვიცით, უჰუჰუნდიის გარდა ანომალიაზე კიდევ ექვსი დიადი დიქტატორია არსებობდა და ყოველი მათგანს თავი უდიადესად მიაჩნდა. დიად დიქტატორიებს დიადივე რწმუნებულები მართავდნენ და თითოეული მათგანიც საკუთარ ქვეყანაში უდიადესად იყო მიჩნეული.
ყველა დიადი, ყველა უდიადესი — აქედან გამომდინარე თითქოს ყველაფერი წესრიგში უნდა ყოფილიყო. მაგრამ, ნურას უკაცრავად! თითოეული ეჭვის თვალით მისჩერებოდა დანარჩენებს, და საკუთარი მიღწევები არც იმდენად ახარებდა, რამდენადაც კოლეგათა წარმატებები ესობოდა ეკლად გულზე.
- აი, წაიკითხე! — ყვიროდა მაგალითად კოლოსალიის ფიცხი რწმუნებული მიეცი I და მეცნიერთა თავკაცს ცხვირში გაზეთს ატენიდა — ხმამაღლა წაიკითხე!
- გამაოგნიის სწავლულებმა — კითხულობდა დამფრთხალი თავკაცი — სპექტრალური ანალიზის გამოყენებით საკუთარ პლანეტაზე ალმასის უმდიდრესი საბადოები აღმოაჩინეს.
- ხედავ? გამაოგნიას შეუძლია აღმოჩენა და კოლოსალიას — არა?!
ჰოდა, იწყებდა ამოქმედებას ჯაჭვური რეაქცია.
- ეჰ, მინისტრებო, ჩემო მინისტრებო! — ოხრავდა დიდრონეზიის დოდნდლო მმართველი აუ-ჩემი, რომელსაც ტახტზე თავქვეშ ხელამოდებულს ორდენებით დახუნძლული მინისტრები შემორტყმოდნენ ფერწერულ ნახევარწრედ თავთავიანთ ტახტებზე. — მერე რა, თუ გამაოგნიამ ალმასის მარაგები აღმოაჩინა, ხოლო კოლოსალიამ — ბრილიანტებისა? დიდი ამბავი! განა მაგაშია სიცოცხლის არსი?
- არანაირად! — ერთხმად პასუხობდა მინისტრთა მთელი კაბინეტი.
- დიახაც, რომ არანაირად! — სევდიანად გაიმეორა რწმუნებულმა — აი, მაგალითად — პარალელური წრფეები. როგორც ჩვენს გაჩენამდე ვერ იკვეთებოდნენ, ისევე ვერ გადაიკვეთებიან ჩვენს შემდეგაც. და, მაშინ რისთვის ვართ ჩვენ, რისთვის ვარსებობთ? არავინ უწყის...
ეს ბრძანა და მეორე გვერდზე გადაბრუნდა. მინისტრები კისრისტეხით წამოიშალნენ და მეორე მხრიდან შემოერტყნენ ნახევარწრედ.
- ან, დავუშვათ, წინასწარმეტყველური სიზმრები — ჩურჩულებდა რწმუნებული — თქვენ გჯერათ მათი, მინისტრებო?
- რა თქმა უნდა — ჩურჩულითვე უპასუხეს ერთხმად — გვჯერა.
- და სწორადაც იქცევით. ხოლო დამესიზმრა მე, თითქოს ჩვენს კუთვნილ პლანეტაზე ვარ და ვხედავ... იცით, რას?
- რას? — დაინტერესდნენ მინისტრები.
- ოქროს მთებს, აი, რას! — მიუგო აუ-ჩემიმ მცირე ხნის ფიქრის შემდეგ — ნეტავ, რას უნდა ნიშნავდეს ეს?
. . .
- გილოცავ! — გესლიანად ჩაისისინა ფინტიკოზამ, დიადი ვიტოს მეუღლემ — გილოცავ-მეთქი! აგერ უკვე დიდრონეზიამაც ნახა თავის პლანეტაზე ოქროს მარაგი. შენ კი? რა შეგიძლია შენ იპოვნო შენს ძღინკიან მზეზე? ლაქები?
- მაცადე, ქალო ჭამა — დაიწუწუნა ვიტომ.
- ჭამე, ჰო! ჭამე! ხალხი პლანეტებიდან ძვირფასეულობას ჩამოზიდავს, შენ კი ლაქებს!
- რა დაგიჩემები ეს ლაქები და ლაქები? მე ხომ არ ამირჩევია მზე, ტუტუცო!
- რაღა თქმა უნდა, მე ვარ ტუტუცი! თუ ეგეთი ჭკუის კოლოფი ხარ, რატომ არ შეგიძლია, როგორც ყველა ნორმალურ ადამიანს, შენც პლანეტა გამოგიყონ? ჩმორო, ჩმორო! — და თავისი სიტყვებისათვის მეტი დამაჯერებლობის მისანიჭებლად ფინტიკოზამ ფინჯანი დაათხლიშა იატაკზე.
უჰუჰუნდიაში ყველაზე გასაიდუმლოებულ ინფორმაციად ერთი რამ იყო მიჩნეული. კერძოდ ის, რომ ვიტოს, დიად ვიტოს, ყველა მტრისა და მეგობრის რისხვას, პანიკურად ეშინოდა საკუთარი ცოლისა. რა თქმა უნდა, დიადი რწმუნებულის ავტორიტეტის შემლახავი ამ ფაქტის გახმაურება დაუშვებელი იყო, ამიტომაც უჰუჰუნდიაში ფუნქციონირებდა ორი სპეციალური სახელმწიფო ორგანო — საიდუმლო დეპარტამენტი და დეპარტამენტი საიდუმლოებათა. მათი საქმიანობის მიზანი გახლდათ, ეს საშინელი სიმართლე ოჯახის ფარგლებს არ გასცდენოდა.
არც ჩვენ შევეხებოდით ამ წმინდა წყლის ოჯახურ ურთიერთობებს, მომავლის ტრაგიკულ მოვლენებში მათ საბედისწერო როლი რომ არ ეთამაშათ.
სანამ ჩვენ დიადი რწმუნებულის ცხოვრების ინტიმურ დეტალებზე ვსაუბრობდით, ფინტიკოზამ ყველაფრის დამსხვრევა მოასწრო, რაც მაგიდაზე ელაგა (მადლობა ღმერთს, ჭურჭელი რეზიდენციაში სახელმწიფო ქონებას წარმოადგენდა!) და მრისხანე სახით გავიდა ოთახიდან. თანაც ისეთი ძალით გაიჯახუნა კარები, რომ ვიტოს ხელიდან ერთადერთი გადარჩენილი ფინჯანიც გაუვარდა. ჭურჭლის განადგურების სამუშაო სრული წარმატებით დასრულდა.
- ჩემო მესაიდუმლენო, გამომეცხადეთ! — ჩუმად თქვა ვიტომ.
- აქა ვართ, თქვენო ტოლსწორობავ, — უმალ გამოეხმაურა ორი მამაკაცი: ერთი გამხდარი, მეორე ზორბა, რომლებს ჩვენ უკვე შევხვედრივართ — არ გახსოვთ? სინდიკატ იქსის კრებაზე ყოფილი დირექტორის კაბინეტში.
ისინი კი არ შემოსულან, არამედ გაჩნდნენ ამ სიტყვის პირდაპირი მნიშვნელობით, თითქოს რაღაც მანქანებით კედლიდან გამოვიდნენ. მაგრამ ამას რწმუნებული არ გაუკვირვებია.
- ხედავთ, რა ხდება, მესაიდუმლენო? — ამოიოხრა ვიტომ და ჭურჭლის ნამსხვრევებზე მიუთითა — ასეთ საუბრებს არანაირი სერვიზები არ ეყოფა.
მათაც თავაზიანად აიჩეჩეს მხრები, რაც შემდეგს გამოხატავდა — რას იზამ, თქვენო ტოლსწორობავ — ხდება ხოლმე.
- ვინმე იყო სმენადობის არეში?
- ორი მსახური და დაცვის სამი ოფიცერი — უპატაკა ზორბა ბამბაოზიმ. — ყველანი საიმედოდ არიან იზოლირებულნი.
- ყველანი არა! — მშვიდად შეუსწორად შარდონიმ, მჭლე მესაიდუმლემ და ბამბაოზის ალერსიანად გაუღიმა — ეტყობა, სრულიად შემთხვევით ვერ შეამჩნიე, ჩემო ყურადღებიანო მეგობარო, რომ სმენის ზონაში იყო არაც.
- ვინ?
- არა. ე. წ. თუთიყუში. და თუ ამ თუთიყუშს მოეპრიანა იმის გამეორება, რაც გაიგონა...
- ოჰ, ჩემო ფრთხილო მეგობარო, — ბამბაოზიმაც ალერსიანი მზერა ესროლა შარდონის — ეტყობა დაგავიწყდა, ჩვენმა ბიოლოგებმა თევზებივით მდუმარე მუნჯი თუთიყუშების სპეციალური ჯიში რომ გამოიყვანეს...
- არა, ძვირფასო, არ დამვიწყებია — დაუყვავა შარდონიმ — მაგრამ ზოგჯერ ისეთი მომენტებიც დგება, როცა თვით ე. წ. თევზებიც ალაპარაკდებიან. ჩვენ რისკის უფლება არა გვაქვს.
- მართალია! — დაეთანხმა რწმუნებული — არა გვაქვს. სრულს სიმართლე ამბობ, შარდონი. ჰოდა, მიხედე საქმეს!
მჭლე მესაიდუმლე დამცინავი ღიმილით გაქრა კედელში. რწმუნებულმა კი ბამბაოზის თანხლებით სამზარეულოდან კაბინეტში გადაინაცვლა.
- მე, სხვათა შორის, შენი სიკვდილით დასჯას ვაპირებ — უთხრა ვიტომ ზორბას.
- რისთვის, თქვენო ტოლსწორობავ? — აშკარა ინტერესით ჩაეკითხა ბამბაოზი.
- აი, დაგსჯი და მაშინ გაიგებ, რისთვისაც. კითხვა: ვინ არის საიდუმლო დეპარტამენტის თავმჯდომარე? პასუხი: შენ, ბამბაოზი.
- დიახ, მე, თქვენო ტოლსწორობავ.
- მეორე კითხვა: ვინ აგებს პასუხს საიდუმლო ობიექტ (ა+ბ)2-ის მშენებლობაზე? პასუხი: შენ.
- მე.
- მაშინ, შემდეგი კითხვა: როდის იქნება ობიექტი მზად? პასუხი: რავი, აბა მე! აი, სწორედ ამისათვის დაგსჯი.
- მაგრამ, თქვენო ტოლწორობავ, ობიექტი (ა+ბ)2 უკვე მზადაა.
- აბა, რატომ არ მაჩვენე ამდენ ხანს?
- არ შემიძლია, თქვენო ტოლსწორობავ! შესასვლელი საიდუმლო ობიექტში, რომელიც ჩემმა საიდუმლო დეპარტამენტმა ააშენა, სრული საიდუმლოებითაა მოცული და, ბუნებრივია, სადუმლოებათა დეპარტამენტის დაქვემდებარებაშია. ხოლო ამ დეპარტამენტის თავმჯდომარე — შარდონი — კატეგორიული წინააღმდეგია მაჩვენოს საიდუმლო ობიექტის გასაიდუმლოებული კარი.
- და სწორადაც ვიქცევი! — მიუგო კედლიდან გამოძვრალმა შარდონიმ — საიდუმლოებას ფარდა მხოლოდ მაშინ აეხდება, როცა თქვენი ტოლსწორობა გასცემს ბრძანებას.
- ჰოდა, ვბრძანებ! — შეუღრინა პუტონემ.
საიდუმლოებათა დეპარტამენტი თავმჯდომარე, საწერ მაგიდასთან მივიდა, საჩვენებელი თითი ერთ-ერთ სამელნეში ჩაყო და მის ფსკერზე განთავსებულ ღილაკს დააჭირა. კაბინეტის კუთხეში მდგარი ვიტოს ქანდაკება (ორიგინალზე ზუსტად ორჯერ მაღალი) პოსტამენტიდან გადმოვიდა. გაიხსნა ფილა, გამოჩნდა საიდუმლო შესასვლელი. ამის შემდეგ ფილა ისევ დაიხურა და ქანდაკებაც პოსტამენტზე დაბრუნდა.
- გადასარევია! — შესძახა პუტონემ — მოდი, ახლა მე ვიზამ!
და თითი სამელნეში ჩააწო. სკულპტურა არც კი შერხეულა.
- ეს რაა? — განრისხდა ვიტო და დასვრილ თითს დააშტერდა — ხუმრობის ხასიათზე ხარ?
- არანაირად, თქვენო ტოლსწორობავ, უბრალოდ ეგ სხვა სამელნეა. ნება მიბოძეთ, გაჩვენოთ.
შარდონიმ ფრთხილად ჩააყოფინა რწმუნებულს თითი საჭირო სამელნეში. ქანდაკებამ სწრაფი და ზუსტი მოძრაობები შეასრულა.
- აი, ხომ ხედავთ?
- მომყევით! — ბრძანა პუტონემ და ობიექტში შეალაჯა.
ანომალიაში ყველამ უწყოდა, რომ „ბიძია ვიტოს ქოხში” ზუსტად 1001 ოთახი იყო, საძილეების, კაბინეტების, მისაღებების, გოლფის ხელოვნური მინდვრებისა და სამხედრო მანევრებისთვის განკუთვნილი სათავსოების ჩათვლით.
ყოველ სათავსოს, დანიშნულების მიუხედავად, აუცილებლად ამშვენებდა დიადი რწმუნებულის სკულპტურა: ვიტო ხმლით, ვიტო ნიჩბით, ვიტო — როდენისეული მოაზროვნე, ვიტო — დისკობოლი, ვიტო — აპოლონი და თქვენ წარმოიდგინეთ, ვიტო სფინქსიც კი...
მაგრამ ვიტო პუტონეს მოთხოვნით აშენებულ ოთახზე — ე.წ. ობიექტ (ა+ბ)2-ზე არავინ არაფერი უწყოდა. მისი არსებობის საიდუმლოს ფლობდნენ მხოლოდ საიდუმლო და საიდუმლოებათა დეპარტამენტების ხელმძღვანელები. ახლა, ბამბაოზი სიამაყით აღვსილი ათვალიერებინებდა რწმუნებულს ზემოხსენებულ ოთახს.
- თქვენი განკარგულების თანახმად ობიექტი შენდებოდა იმის გათვლით, რომ ქალბატონ ფინტიკოზას უმძლავრესი ნერვული აქტივობის ჟამს თქვენს უტოლსწორესობას თავი მაქსიმალურად უსაფრთხოდ და მიუწვდობელად ეგრძნო, რათა მშვიდად გაეტარებინა თავისუფალი დრო. აი, ეკრანი, რომელზედაც მთელ რეზიდენციაში მიმდინარე ნებისმიერი მოვლენის ცქერა შეიძლება, ტელეგადაცემებისაც, რა თქმა უნდა. ეს კი რადიოპულტია, მასზე ზუსტად ათასი ღილაკია.
- ათასი? ბევრი ხომ არაა? — დაეჭვდა შარდონი.
- არა, მეგობარო! ზუსტად იმდენია, რამდენიც მიკროფონიც ჩადგა თქვენმა დეპარტამენტმა „ქოხის” კუთხე-კუნჭულებში. ვფიქრობ, თქვენო ტოლსწორობავ, ბევრ საინტერესო რამეს მოისმენთ.
- ვხედავ, აქ არ მოვიწყენ. კვების საკითხი როგორღაა?
- მაცივარი ერთი თვის მარაგითაა სავსე. აქვეა საკოლექციო ღვინოებიც — კმაყოფილმა ბამბაოზიმ მაცივრის კარი გამოაღო.
მაცივარი ცარიელი აღმოჩნდა.
- ვახ, ვახ, რა გემრიელობებია!- აღფრთოვანდა ვიტო — და რა ძვირფასი ღვინოები!
- თქვენო ტოლსწორობავ, მე არაფერ შუაში ვარ — სწრაფად იმართლა თავი ზორბა მესაიდუმლემ — პროდუქტების მოტანა სახელმწიფო საიდუმლოებაა, აქედან გამომდინარე ეს საიდუმლოებათა დეპარტამენტის საქმეა.
- რატომ ვითომ? — გაწიწმატდა შარდონი — რახან პროდუქტები საიდუმლო დანიშნულებისაა, მაშასადამე მათზე პასუხს საიდუმლო დეპარტამენტი აგებს.
- ვერ მოგართვეს! მომარაგება საიდუმლოებაა!
- ბოდიში, ეს საიდუმლო მარაგია!
- ხმა, კრინტი! — მიაძახა ვიტო — ორივენი მართლები ხართ და ორივეს ელექტროსკამზე გიკრავთ თავს, თუ ხვალ მაცივარი სავსე არ დამხვდა.
- და კიდევ ერთი რამ მითხარით, — განაგრძო მცირე პაუზის შემდეგ — დავუშვათ, ფინტიკოზა ანერვიულდა. დავუშვათ, მე ამ მყუდრო ბუდეს შევაფარე თავი ერთი-ორი კვირით... და მერე? როგორ ავუხსნა ცოლს, სად ვიყავი, ჰა?
- შეგიძლიათ უთხრათ, რომ გადაუდებელ მივლინებაში გაგაგზავნეს საზღვარგარეთ — ურჩია ბამბაოზიმ.
- მეე?! გამაგზავნეს?! ვინ გაბედავს ჩემს სადმე გაგზავნას ფინტიკოზას გარდა? მაგას ვინ ჭამს? იფიქრეთ, ძვირფასებო, იფიქრეთ! მე, უდიადესს დიადთა შორის, არ შემიძლია დავემალო საკუთარ მეუღლეს როცა მინდა და სადაც მინდა? შეიძლება გაგიჟდეს კაცი!
თავი მეოთხე
- სამწუხაროდ, ბატონო მთავარო კონსტრუქტარო, უკანასკნელმა ცდებმა ახალი ვერაფერი აჩვენა — აბარებდა ანგარიშს ტურბულენტი — როგორც კი დატვირთვას ვზრდით ტვინის ცენტრებზე, კიბერებში კვლავინდებურად გონებრივი აშლილობის სიმპტომები ვლინდება.
- და რამდენი ცდა ჩაატარეთ? — იკითხა მთავარი კონსტრუქტარის გვერდით მჯდომმა ჭაღარაწვერა მეცნიერმა.
- სამი.
- და სამივემ გააფრინა?
- დიახ, სამწუხაროდ — ხელები გაასავსავა ტურბულენტიმ.
- თავისუფალი ხართ — უთხრა მთავარმა კონსტრუქტარმა — შეგიძლიათ წაბრძანდეთ.
- ხედავ? — ჭაღარაწვერა ფეხზე წამოხტა და ბოლთის სცემას მოჰყვა ოთახში. — ასეთი კონდიციის კიბერების ჩვენება რწმუნებულისთვის დაუშვებელია.
- დაუშვებელია, მაგრამ აუცილებელი. და ვაჩვენებთ კიდეც. უნდა დავუმტკიცოთ მას, რომ წყეულ ჰუმანიტოლოგებს გავუსწარით.
- მაგრამ პროდუქცია მზად არაა. ბოლომდეა საქმე მისაყვანი.
- ჰო, ჰო, ეგრეა! მაგრამ დეფექტი თავად სქემაშია. მის აღმოფხვრას შესაძლოა თითქმის მთელი წელიწადი დასჭირდეს. ამ დროისათვის კი ჰუმანიტოლოგები მოასწრებენ ჩვენს უმაქნისობაში რწმუნებულის დარწმუნებას. და მაშინ...
მთავარი კონსტრუქტარი დადუმდა. ტურბულენტის კი, გვერდითა ოთახში გასაღების ჭუჭრუტანიდან რომ აყურადებდა მათ საუბარს, სუნთქვა შეეკრა.
- იძულებული ვართ, გავრისკოთ. თავადაც მოგეხსენება — დეფექტი თავს მხოლოდ დიდი დატვირთვისას იჩენს, როცა რთული ამოცანებია გადასაჭრელი. ჩვენც ნუ დავტვირთავთ დიდად კიბერებს დემონსტრაციის დროს, ჩვენი ნება არაა? ასეთ პირობებში ისინი ნორმალურად ფუნქციონირებენ. თუ რწმუნებულმა ვერაფერი შეამჩნია და საცდელი ეგზემპლარი მოიწონა, ყოველგვარი გაუმართაობის აღმოფხვისათვის საკმარისი დრო გვექნება.
- და თუ შეამჩნია, რომ უხარისხო პროდუქციას ვთავაზობ? მაშინ რა ვქნათ?
- ამ ვარიანტზე ვამჯობინებ, საერთოდ არც კი ვიფიქრო.
გულგახეთქილი ტურბულენტი ჭუჭრუტანას მოსწყდა, ფეხაკრეფით გაუყვა დერეფანს და გზადაგზა ნაჩქარევად იწყო თეთრი ხალათის გახდა.
- კარგი, რა! კმარა! მეცნიერება, რა თქმა უნდა, მსხვერპლს მოითხოვს, მაგრამ მას უჩემოდაც დიდი არჩევანი აქვს. ჯანდაბაში წასულა ყველა კონსტრუქტარი.
- ბრავო, ვიტო! — ერთხმად შესძახეს რწმუნებულის კაბინეტში შესულმა მთავარმა კონსტრუქტარმა და შლაპიანმა კაცმა.
- ბრავო, ბრავისიმო! — უხალისოდ უპასუხა პუტონემ და ვეება მაგიდასთან მდგარ უზარმაზარ სავარძელში მოკალათდა — ჰა, გისმენთ.
- თქვენო ტოლსწორობავ, მოხარული ვარ გაცნობოთ — ჩვენი დაუღალავი ძალისხმევა წარმატებით დასრულდა — დაიწყო მთავარმა კონსტრუქტარმა.
- უფრო კონკრეტულად?
- თუ ნებას დაგვრთავთ, წარმოგიდგენთ უნივერსალურ კიბერის უკ1-ის საცდელ ეგზემლარს.
- ნებას გრთავთ. სადაა?
- აქაა, თქვენო ტოლსწორობავ.
- რა გამოცანებით მელაპარაკები! სად, აქ?
- აგერაა — და კონსტრუქტარმა გვერდით მჯდომ შლაპიან ახალგაზრდაზე მიუთითა.
- ბრავო, პუტონე! — ქუსლი ქუსლს მიარტყა კიბერმა — დიდება დიად რწმუნებულს.
- უყურე, ერთო შენ! — გაოცდა ვიტო. — ეს მართლა კიბერია?
- დიახ!
- და ეს ყველაფერი როგორ გამოსდის?
- ძალიან მარტივად, თქვენო ტოლსწორობავ, კიბერნეტიკა...
- აჰა! — აღტაცებას ვერ მალავდა ვიტო. შემდეგ ფრთხილად შეეხო ხელით — კანიც რომ ნამდვილივითა აქვს!
- კანი, თქვენო ტოლსწორობავ, პირველი ხარისხისაა. სუროგატი-დერმატინი არ გეგონოთ.
- სიარული იცის?
- კიბერო, აჩვენე დიად რწმუნებულს, როგორ მოძრაობ, — შეკავებული სიამაყით ბრძანა კონსტრუქტარმა.
კიბერმა ჯერ უჰუჰუნდიური ტვისტის რამოდენიმე პა შეასრულა, ხელებზე შედგა, ბოლოს კი ყირა გააკეთა და რამოდენიმე თავბრუდამხვევი კურბიტის შემდეგ ბორბალივით გაგორდა კაბინეტიდან.
- ნამდვილი მსახიობია! — აღფრთოვანდა პუტონე — ნამდვილი. მესაიდუმლენო, იხილეთ ეს ყველაფერი?
- რა თქმა უნდა! — მიუგეს მათ კედლიდან.
- და რას მეტყვით?
- სიტყვები აქ უძლურია — უპასუხეს მესაიდუმლეებმა და ისევ კედელში გაუჩინარდნენ.
- ბევრი გყავს ეგეთი კიბერი?
- ჯერ-ჯერობით არა. მაგრამ მიბრძანეთ და სერიული წარმოება უახლოეს ხანებში დაიწყება. გაითვალისწინეთ, დამკვეთის სურვილის მიხედვით შესაძლებელია ნებისმიერი ზომის, გარეგნობის, უნარებისა და პროფესიის კიბერების დამზადება.
- აი, მაგალითად, ოფიცერი გამოვა მისგან?
- უეჭველად.
- გენერალი?
- გენერალიც.
- დეპარტამენტის თავმჯდომარე? ილაპარაკე, ნებას გრთავ.
- ოჰ, თქვენო ტოლსწორობავ, ვშიშობ, ეგეც შესაძლებელია.
- აჰააა! — რწმუნებული სირბილს მოჰყვა კაბინეტის ფართო სივრცეებში — აჰააა! შარდონი!
- აქ ვარ! — გამოეხმაურა კედლიდან ნახევრად გამოსული შარდონი.
- ხომ არავინ გვისმენდა? შეამოწმე.
- ერთი წუთით! — შარდონი კვლავ გაუჩინარდა ერთ კედელში, შემდეგ მეორედან გამოძვრა — სმენადობის ზონაში არავინაა.
- კარგია!
ვიტო მთავარ კონტრუქტარს მიუახლოვდა და ყურში ჩასჩურჩულა:
- ისეთი კიბერის დამზადება თუ შეუძლია მეცნიერებას, მე რომ მგავდეს?
- არ ვიცი! — დაფრთხა კონსტრუქტარი.
- ნუ გეშინია, ნებას გრთავ იცოდე!
- თქვენო ტოლსწორობავ, ტექნიკური მიზეზების გამო კიბერს არ შეუძლია გენიალურობა.
- ჯანდაბა მაგის თავს! იყოს მხოლოდ ნიჭიერი. თუმცა, აუცილებელი არც ეგაა. მე ხომ არ მინდა, რომ ორეულმა მართოს დიქტატორია. მთავარია მიღებებზე, შეხვედრებზე გამოჩნდეს და ა.შ.
- მაგრამ, ბატონო რწმუნებულო, ვერ გამიგია...
- გაიგე მერე. გგონია, მე, დიადი რწმუნებული დალხენილი ვარ? გამოვჩნდები და ატყდება უჰუ-ჰუ და ოჰო-ჰო! უხერხულ მდგომარეობაში მაყენებს ასეთი ოვაციები, გამოსვლა აღარ მინდა-ხოლმე. სწორედ ასეთი რამეებისათვისა საჭირო ორეული. მაგან ისმინოს ეს უჰუ-ჰუ და ოჰო-ჰოები. ამას განსაკუთრებული გენიალურობა არ სჭირდება. გასაგებია? ჰოდა, ძალიან კარგი. და ძალიანაც ნუ გაჯანჯლავ ამ საქმეს. არ გირჩევ. სამ დღეს გაძლევ. ბრავო, ბრავისიმო!
- პრავო, პუტონე! — დაემშვიდობა კონსტრუქტარიც.
იგი დაბნეული გაემართა გასასვლელისკენ, გზაში კედელსაც შეასკდა, საიდანაც დაუყოვნებლივ გამოტყვრა ბამბაოზი.
- უკაცრავად, გზა აგერიათ! — ზრდილობიანად შეაჩერა მეცნიერი და ფრთხილად გაიყვანა კაბინეტიდან.
- მაშ ასე, მესაიდუმლენო, — ბრძანა ვიტომ და კვლავ სავარძელში მოკალათდა — ჩაიწერეთ. პირველი: კონსტრუქტარებისათვის მიცემულ დავალებას განსაკუთრებული ხარისხის სახელმწიფო საიდუმლოებად ვაცხადებ. მეორე: მისი შესრულების მიმდინარეობაზე უნდა მომახსენონ პირადად მე. სულ ეგაა. გესმით ახალ, ვინ იქნება ფინტიკოზასთან, სანამ მე საიდუმლო ობიექტში ვიბაირამებ?
სამუშაო გაჩაღდა. მთავარი კონსტრუქტარი ნამდვილი თერძივით უღებდა ზომებს ვიტოს და მონაცემებს ჭაღარაწვერა კოლეგას კარნახობდა. სიმაღლე... წელის შემოწერილობა... ფეხის ზომა... ცხვირის სიგრძე... ცხვირის დახრის კუთხე... შუბლის სიმაღლე და ფართობი... ღიმილის სიგანე... ხალის დიამეტრი მარჯვენა ყურს უკან... ნაოჭთა სიღრმე...
- იცით, ბატონო რწმუნებული, — უხსნიდა კონსტრუქტარი — რა მნიშვნელოვანია ყოველი, ვითომცდა უმნიშვნელო წვრილმანი ასლის კეთებისას? მაგალითად, თქვენ თუ გახასიათებთ რაღაც იშვიათი უნარები?
- აბა რა! მე ყურებს ვამოძრავებ-ხოლმე.
- ოოო! ეს ფრიად მნიშვნელოვანი დეტალია! კოლეგავ, ჩაიწერეთ: ამოძრავებს ყურებს.
და ბოლოს დადგა ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტი: ვიტო და კიბერი გვერდიგვერდ იწვნენ საოპერაციო მაგიდაზე. თითოეულს თავზე უცნაური მოწყობილობა ეხურა, რომელიც ერთდროულად კოსმონავტის შლემსაც და ქალთა საპარიკმაროების თმის გასაშრობ გუმბათოვან ფენს მოგაგონებდათ. ორიგინალიდან ასლისკენ გაჭიმულიყო მრავალი კაბელი, ხოლო ოსცილოგრაფები, ინდიკატორები, კარდიოგრაფები, ენცეფალოგრაფები და სხვა ამგვარი ხელსაწყოები ზუსტად აფიქსირებდნენ თუ ასახავდნენ იმას, რისი დაფიქსირება და ასახვაც ევალებოდათ.
ბამბაოზი და შარდონი გულდასმითა და თრთოლვით ადევნებდნენ თვალს მთელ ამ იდუმალ პროცესს, მთავარი კონსტრუქტარი კი მათ საჭირო განმარტებებს აწვდიდა.
- ახლა თქვენ ხედავთ, როგორ მიმდინარეობს მონაცემთა გადაცემა. ორიგინალის ტვინის უჯრედებში განთავსებული მთელი ინფორმაცია ბიოდენების გამაძლიერებელისა და სკანერის საშუალებით გროვდება ასლის მყარ დისკზე, სადაც საიმედოდ ფიქსირდება. ამასთან, ასლს ორიგინალის ცოდნის გარდა, მისი მორალური მახასიათებლები, ჩვევები, მიდრეკილებები გადაეცემა.
- ერთი კითხვა შეიძლება? — შეაწყვეტინა ბამბაოზიმ. — დედნის ნაკლოვანებები თუ გადადის ასლზე?
- საერთოდ, კი... — მცირე ხნის ფიქრის შემდეგ მიუგო ტაქტიანმა მეცნიერმა, — მაგრამ ჩვენს შემთხვევაში ეს გამორიცხულია, რამეთუ მთელმა სამყარომ იცის, რომ ამ ორიგინალს არავითარი ნაკლოვანება არ ახასიათებს.
- რა თქმა უნდა! — თქვა შარდონიმ და ბამბაოზის უკმაყოფილო მზერა ესროლა — პროცედურა დიდხანს გასტანს?
- არა. როგორც ხედავთ ინფორმაციოგრაფის ისარი ქვემოთკენ დაეშვა. აქედან გამოდინარე, კიბერმა უკვე შეითვისა გადაცემული ინფორმაციის მთელი მოცულობა. სეანსი დამთავრებულია.
კონსტრუქტარმა რამდენიმე ტუმბლერი გადართო და ფრთილად მოხსნა ჩაფხუტები პაციენტებს. ორიოდ წუთში ორივემ გაიღვიძა. შემდეგ, საოპერაციო მაგიდიდან სინქრონულად ჩამოხტნენ, გაიზმორნენ, ერთმანეთი დაინახეს და გაოცებულებმა შეჰყვირეს:
- ამას უყურე, შენ!
ორიგინალი და ასლი ისე ჰგავდნენ ერთმანეთს, იფიქრებდით რწმუნებული სარკეში ირეკლებაო. ვიტოს ულვაში, ვიტოს წვერი, მიმიკა, ჟესტები, ინტონაციები — ყველაფერი ვიტოსი.
- მაგარი ვინმეა! — უხაროდა რწმუნებულს — მეც თუ ეგეთი ვარ, მაშინ ჩემი თავი მომწონს და ეგაა! — ჩაიხითხითა და კიბერს მხარზე დაჰკრა ხელი.
- ხი, ხი, ხი! — აჰყვა ასლიც.
თუმცა კიბერი ისევე იცინოდა, როგორც ვიტო, მის ხმაში მაინც იგრძნობოდა ქვეშევრდომის სურვილი ბატონისთვის ესიამოვნებინა. თითქოს ლაღობდნენ თანასწორებივით, მაგრამ შეატყობდით, რომ ასლმა იცოდა თავისი ადგილი და საკუთარ თავს ზედმეტის უფლებას არ მისცემდა.
აი, რამდენ ინფორმაციას დატევა შეუძლია ამ უბრალო „ხი, ხი, ხის”. სიცილი ზოგჯერ სიმღერასავითაა სიტყვების გარეშე, რომელი ხშირად მეტს ამბობს, ვიდრე სიმღერა თავისი ტექსტით.
- ყოჩაღ, კიბერინო! — დაუტყაპუნა მხარზე ხელი პუტონემ.
- მზად ვარ გემსახუროთ, თქვენო ტოლსწორობავ.
- შენ კი, მთავარო კონსტრუქტარო, ნამდვილად შექების ღირსი ხარ! იმედები არ გამიცრუე. მიბოძებია შენთვის უჰუჰუნდიის მეცნიერებათა ლოცმანის წოდება და ორდენი „მე ვარ და ჩემი ნაბადი” — პირველი ხარისხისა, რა თქმა უნდა.
- ბრავო, პუტონე! — გაიხარა კონსტრუქტარმა.
- წარმომიდგინე თანამშრომელთა სია, ვინც ამ ყოჩაღუნას შექმნაში გეხმარებოდა. ყველა უნდა დაჯილდოვდეს! არავის ვაწყენინებ! უჰუ-ჰუ!
- უჰუ-ჰუ! — აჰყვა ყველა.
ყველაზე ხმამაღლა კი კიბერი გაჰკიოდა.
თავი მეხუთე
ლუდსა და რწმუნებულს თუ არ ჩავთვლით, უჰუჰუნდიაში ყველაზე მეტად კონკურსი „მის უჰუჰუნდია” უყვარდათ.
წესების მიხედვით, ქვეყნის ულამაზეს ქალად ითვლებოდა ის, ვინც კონკურსზე მეორე ადგილს მოიპოვებდა, რამეთუ პირველი ადგილი სიკვდილამდე რწმუნებულის მეუღლე ჰქონდა მისჯილი.
მონაწილეებს მოეთხოვებოდათ: ყოფილიყვნენ ლამაზნი, ნაპატივებნი, უბიწონი, მომხიბლავნი და განათლებულნი.
სილამაზე იზომებოდა იდეალთან მიახლოების ხარისხით.
უბიწობა — სახის შეფაკლვის ფართობითა და სიმუქით პირადად რწმუნებულის მიერ შერჩეული ანეკდოტების მოსმენის შემდეგ.
განათლებულობის დონეს განსაზღვრავდა ვიტო პუტონეს გამონათქვამთა ზეპირად ცოდნის ოდენობა. ამასთან, ყველაზე მეტი ქულა მიეკუთვნებოდა იმ ლამაზმანს, რომელსაც იმდენად კარგად ჰქონდა დაზუთხული ვიტოს ციტატები, რომ შეეძლო მათი წარმოთქმა არათუ სიტყვასიტყვით, არამედ თითო (ან ორი) სიტყვის გამოტოვებით, ან სულაც უკუღმა — ბოლოდან დასაწყისისკენ.
მორიგი კონკურსი დასასრულს უახლოვდებოდა. უჰუჰუნდიის ლამაზმანები მარშის თანხლებით ულამაზესი უჰუჰუნდიური თეძოების რხევით სცენაზე ავიდნენ და ციტატებით გამოტენილი თავები მოხდენილად მოიღერეს.
- მაშ ასე, ქალბატონებო და ბატონებო, — დაიწყო წამყვანმა, — მაქვს პატივი მოგახსენოთ, რომ უჰუჰუნდიის მეორე ლამაზმანობა წელს მიეკუთვნა მომხიბლავ ორა ტორიას.
მისი ხმა მქუხარე აპლოდისმენტებმა, სტვენამ და ყვირილმა გადაფარა, წამყვანმა ხელის აწევით მოითხოვა სიჩუმე და განაგრძო:
- მე ჯერ მთავარი რამ არ მითქვამს. ჩვენს სიხარულს საზღვარი არა აქვს, რამეთუ ქალიშვილს გამარჯვებას პირადად დიადი რწმუნებული მიულოცავს! ბრავო, პუტონე!
მაყურებელი ფეხზე წამოიჭრა და მათი აღტაცებული ღრიანცელის თანხლებით სცენაზე ვიტო გამოჩნდა თავის მესაიდუმლეებთან ერთად.
დიქტატორიის ყველაზე მოხდენილი ფეხები მოიკვეთნენ. რწმუნებულის დანახვით გაბედნიერებულმა ლამაზმანმა გულყრა დააპირა, მაგრამ გამოცდილმა მესაიდუმლეებმა დროულად სტაცეს ხელი.
- გილოცავ, მის უჰუჰუნდიავ! შენ ნამდვილად იმსახურებ ამ საამაყო წოდების ტარებას! — გრძნობით წარმოსთქვა დიადმა და სამჯერ ემთხვია ორა ტორიას.
ორა ტორია სიხარულის ცრემლებს აღვარღვარებდა და უჰუჰუნდიის ტელევიზიის ოპერატორები ამ ცრემლებს მსხვილი პლანით იღებდნენ.
ნამდვილი პუტონე კი საიდუმლო ობიექტ (ა+ბ)2-ში მოკალათებულიყო და ხალისით უცქერდა ამ ტელერეპორტაჟს.
- მაგრამ გახსოვდეს, ორა ტორია, — განაგრძო ასლმა, — მის უჰუჰუნდისს საპატიო წოდება უდიდეს პასუხისმგებლობასაც გაკისრებს, რამეთუ მთელი ანომალია შენ შემოგყურებს და ვერ ძღება შენი ტიპიური უჰუჰუნდიური სილამაზით ტკბობით. ეჭვს გარეშეა, რომ ეს სილამაზის კონკურსი ნათელი დასტურია ჩვენი ხალხის ჯიშიანობისა. მან კიდევ ერთხელ დაანახა ყველას, რა თვალწამტაცნი ვართ. ვფიქრობ, მის და მისტერ უჰუჰუნდიის ქორწინება საწინდარი გახდება ახალი რასის — უჰუჰუნდუსიმოს შექმნისათვისათვის.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ რაღაც არაადექვათურ ფრაზებს წამოთქვამს? — ჩაეკითხა მთავარ კონსტრუქტარს ჭაღარა კოლეგა.
- სრულიადაც არა. ხომ ხედავთ, როგორ აპლოდირებენ? — მთავარმა კონსტრუქტარმა კონიაკიანი ჭიქით ეკრანისკენ მიუთითა, — საუბრობს ზუსტად ისე, როგორც დედანი. უბრალოდ, თქვენ იცით, კოლეგავ, რომ ეს კიბერია, თორემ არავითარი ეჭვი არ დაგებადებოდათ! თქვენ გაგიმარჯოთ!
- თქვენც გაგიმარჯოთ! მაგრამ მე სულ იმის შიშში ვარ, ემანდ არ უმტყუნოს შემაკავებელმა ცენტრებმა, ჩვენ ხომ მათი ხეირიანად დარეგულირება ვერ შევძელით...
- ნურაფრის გეშინიათ! მან უკვე მოასწრო აღლუმის მიღება, სიტყვით გამოვიდა ვეგეტერიანულ სადილზე, დახურული ტიპის კლუბის გახსნაზეც... პრობლემები არსად შექმნილა. უმჯობესია, შევამოწმოთ, ხომ არ დაგვიწყებია ვინმეს შეყვანა სიაში?
- არა, არავისი. ორჯერ გადავამოწმე — ყველანი ჩავწერეთ, გარდა, რა თქმა უნდა, იმ უნიჭო ტურბულენტისა.
- სწორადაც მოქცეულხართ. გაგვექცა ყველაზე კრიტიკულ მომენტში. იჯდეს ახლა და იტიროს! წარმოიდგინეთ, რა დაემართებათ ჰუმანიტუკუნებს, როცა გაიგებენ ჩვენი დაჯილდოვების ამბავს.
- ტვინებში სისხლი ჩაექცევათ, როგორც მინიმუმ.
- დიახ, როგორც მინიმუმ. ნაკლებზე მეც არ ვარ თანახმა!
გავიდა ორი კვირა. საცდელი პერიოდი დასასრულს მიუახლოვდა.
- ამჯერად კი, ძვირფასო, — უთხრა ვიტომ ორეულს, — მთავარი გამოცდა უნდა ჩააბარო. ახლა წახვალ ჩემს მეუღლე ფინტიკოზასთან საუზმეზე. ისე მოიქეცი, რომ ვერაფერი იეჭვოს. მთავარია, არ ინერვიულო, იყო მშვიდი, თავშეკავებული...
- და ეცადე, არ გეშინოდეს ქალბატონი ფინტიკოზასი, — ჩაურთო ბამბაოზიმ.
- იდიოტო! თუ არ შეეშინდა, ხომ ეგრევე მიხვდება, მე რომ არ ვარ. გეშინოდეს, მაგრამ არ ჩაისვარო შიშისგან. დაანახე, ვინაა აქ ბატონი. მაგრამ ისე, რომ ვერ შეამჩნიოს. ახლა კი წადი, თორემ გაცივდა ჩაი.
კიბერი სასადილო ოთახისკენ გაემართა, სადაც მას მშვენიერი ფინტიკოზა უკვე ელოდა.
- დილა მშვიდობია, ძვირფასო! — მიესალმა კიბერი და მეუღლეს შუბლზე ეამბორა, — თავს როგორ გრძნობ?
- როგორც ყოველთვის, — უკმაყოფილოდ უპასუხა ქალმა, — და რა გასაკვირია. დიდრონეზიამ რა აღმოაჩინა თავის პლანეტაზე, თუ იცი შენ?
- არა, ძვირფასო, არ ვიცი.
- მეც არ ვიცი. სწორედაც ეგაა საეჭვო. რახან ჩვენ არ ვიცით არაფერი, მაშ, არაფერს გვატყობინებენ. და რახან არაფერს გვატყობინებენ, ე.ი. რაღაცას გვიმალავენ.
- ეგრე რატომ გგონია?
- დასამალი რომ არ ჰქონდეთ რამე, ჩუმად არ იქნებოდნენ. ეს ხომ ცხადია!
- ვერ ვხვდები მაინც...
- რა გასაკვირია ეგ შენგან!
- მადლობა ღმერთს, — შვებით ამოისუნთქა ვიტომ, — ექსპერიმენტმა გაამართლა. ფინტიკოზამ ვერაფერი იეჭვა. შეგიძლიათ გათიშოთ მონიტორი. შესანიშნავად ვიცი, როგორ გაგრძელდება მოვლენები. საბრალო კიბერი!
- არ ინაღვლოთ, თქვენო ტოლსწორობავ, კიბერს რკინის ნერვები აქვს, — დაამშვიდა შარდონიმ, — ყველაფერს აიტანს.
- ისე, მაგრად იყოჩაღეს კონსტრუქტარებმა! დასაჯილდოე-ბელთა სიები თუ წარმოადგინეს უკვე?
- რა თქმა უნდა.
- არავინ გამორჩენიათ?
- არავინ, — დაუდასტურა ბამბაოზიმ.
- და რა?
- ასლის შექმნის პროექტის ყველა მონაწილე, რომელიც სიაში მოხვდა უმალ გადამზადებაზე გავამწესეთ.
- საბრალონი! არადა, რა ძვირფასი ადამიანები იყვნენ, — სევდიანად გააქნია თავი რწმუნებულმა, — მაგრამ, რახან ასეა საჭირო, რა გაეწყობა... გამოდის, ახლა ასლის შესახებ მხოლოდ ჩვენ ვიცით?
- მხოლოდ ჩვენ! — სევდიანად დაუდასტურეს ამფსონებმა.
- მაშინ რამდენიმე კითხვას დავსვამ, — პუტონეს ხმამ საქმიანი ჟღერადობა მიიღო, — რამდენი მესაიდუმლეა ჩემს წინაშე? პასუხი: ორი. შემდეგი კითხვა: რამდენია ჩემს ასლთან? პასუხი: არცერთი. ბოლო კითხვა: რატომ? პასუხი: დაუდევრობისა გამო. ამიერიდან ერთ-ერთი თქვენგანი ჩემთან იმორიგეებს, მეორე კი მასთან.
- უაღრესად ბრძნული გადაწყვეტილებაა, — კვერი დაუკრა შარდონიმ, — თავს ნებას მივცემ აღვნიშნო — კიბერის არსებობა იმდენად გასაიდუმლოებული ფაქტია, რომ მისი თანხლება საიდუმლოთა დეპარტამენტის ჩვენი უნიჭიერესი უფროსის პირდაპირი მოვალეობაა.
- უკაცრავად, მაგრამ ჩემს ძვირფას მეგობარს მხედველობიდან გამორჩა ერთი რამ: ორეულის არსებობა უმნიშვნელოვანესი სახელმწიფო საიდუმლოა. და ვის ევალება საიდუმლოს შენახვა, თუ არა საიდუმლოებათა დეპარტამენტს?
- ბოდიში მაგრამ, კიბერი გასაიდუმლოებულია თუ არა?
- გასაიდუმლოებულია. მაგრამ ნებისმიერი გასაიდუმლოებული საგნის არსებობა — საიდუმლოა.
- ეგრე იყოს, მაგრამ ყოველი საიდუმლოება, თავის მხრივ საიდუმლოდ იქცევა. ასეთია ლოგიკა!
- თქვე მე ლოგიკით ნუ მაბნევთ!
- თქვენ კი საიდუმლოებისგან საიდუმლოს ნუ ქმნით!
- ბატონო მესაიდუმლენო, გამოიჩინეთ თაავაზიანობა ერთურთის მიმართ! — შეაწყვეტინა ვიტომ. — ასლის არსებობა სახელმწიფო საიდუმლოებაა, ამის უარყოფა შეუძლებელია. აქედან გამომდინარე, კიბერთან საიდუმლოებათა უფროსი დარჩება, ჩემთან კი — საიდუმლო. მორჩა და გათავდა! წერტილი!
- თქვენო ტოლსწორობავ, მიშორებთ? — ეწყინა შარდონის.
- არა, ჩემს ასლთან გაახლოებ მხოლოდ და მხოლოდ.
და შარდონიმ თავის გრუზა მოწინააღმდეგის სახეზე გესლიანი ღიმილი შენიშნა.
. . .
ჰუმანიტოლოგები ღელავდნენ... მათ ყურამდე მიაღწია გაურკვეველმა ჭორებმა კონსტრუქტარების წარმატებების შესახებ. თუმცა, ამ ჭორებში ყველაფერი იყო, სიმართლის გარდა.
ერთ მშვენიერ დღესაც ჰუმანიტოლოგთა თავკაცმა თავის კაბინეტში ყველა მოადგილე იხმო.
- უნდა მოგახსენოთ ფრიად სამწუხარო ახალი ამბავი! — თქვა მან, — ჩემი შეშფოთება უსაფუძვლო არ აღმოჩნდა, უნამუსო კონსტრუქტარებმა მაინც მოახერხეს რწმუნებულის ნდობის მოპოვება.
- რას ბრძანებთ!
- საიდანაა ასეთი ინფორმაცია?
- იქნებ, არც ასე ცუდადაა საქმე?
- არა, სწორედაც რომ ცუდადაა! გუშინ ყველა კონსტრუქტარს თავი მოუყარეს და სადღაც წაიყვანეს. იცით, რას ნიშნავს ეს? იმას, რომ რწმუნებულმა მათი პროექტი იმდენად მნიშვნელოვნად და პერსპექტიულად ჩათვალა, რომ სამუშაოდ განსაკუთრებული პირობები შეუქმნა სადღაც, წყნარ ადგილას, რათა მათ მოღვაწეობას ვერავინ შეუშალოს ხელი.
- როგორ გაუმართლათ!
- ყოველთვის ვამბობდი — მაგ ვიგინდარებს ეხერხებათ-თქო საქმის აწყობა.
- ჩვენ რაღა ვქნათ ახლა?
- რა და, რწმუნებულს უნდა ვეახლოთ, — დარწმუნებით თქვა თავკაცმა, — დიახ, ვეახლოთ და ისეთივე მდგომარეობა მივიპოვოთ, როგორშიც კონსტრუქტარები აღმოჩნდნენ. ჩვენ ეს დავიმსახურეთ, ბატონებო! დიადი რწმუნებული სამართლიანი ადამიანია, მე ამაში ღრმად ვარ დარწმუნებული!
- ათი... ცხრა... რვა... შვიდი... — ითვლიდა ვიღაცა დაძაბული და მკაფიო ხმით.
მანქანაზე, რომელიც ძალიან რთულ კომპიუტერს მიაგავდა, ინდიკატორის ისრები დახტოდნენ, ნაირფერი ნათურები ციმციმებდნენ, ზიგზაგები სწრაფად დაქროდნენ ლურჯ მონიტორებზე.
რას წარმოადგენდა ეს ტექნიკის საოცრება?
ან ვინ იყოს ეს თეთრხალათიანი მამაკაცი? იგი მართვის პულთან იჯდა, აჭერდა მრავალრიცხოვან ღილაკებს და თვალყურს ადევნებდა ეკრანზე გამოსულ ინფორმაციას...
- ექვსი... ხუთი... ოთხი... — თვლას აგრძელებდა იგივე ხმა.
პულტთან მჯდომის ხელი ნელ-ნელა უახლოვდებოდა წითელ ღილაკს.
- სამი... ორი... ერთი... ნული!
ადამიანმა ღილაკს თითი დააჭირა.
სირენა აღრიალდა...
ნიკელირებული მილიდან ფინჯანში მუქი სითხე ჩაიღვარა.
იდუმალმა აპარატმა, რომელსაც მდაბიურად ყავის მადუღარა ქვია, თავისი ფუნქცია შეასრულა.
- რწმუნებულის ყავა მზადაა! — საზეიმო კილოთი გამოაცხადა ხმამ.
პულტთან მჯდომმა ფინჯანი სინზე მოათავსა და დაცვის ოფიცერს მიაწოდა.
- ყავა ტოლსწორთა შორის უტოლსწორესისათვის! — თქვა მან.
ოფიცერმა დერეფანი გადაკვეთა და იგივე სიტყვებით სინი მომდევნო ოფიცერს გადაულოცა.
ეს ქმედება რამდენჯერმე განმეორდა, სანამ ყავამ იმ ადამიანამდე არ მიაღწია, რომელსაც ევალებოდა მისი რწმუნებულისთვის მირთმევა.
ნდობით აღჭურვილი ოფიცერი კაბინეტში შევიდა და ფინჯანი მაღალ სავარძელზე მოკალათებულ უტოლსწორესის წინ დადგა.
- გისმენთ, ბატონო ჰუმანიტოლოგებო, — წარმოთქვა რწმუნებულმა და ყავა მოხვრიპა, — ითხოვეთ, რაც საჭიროა და ნურაფრის შიში გექნებათ, რამეთუ თქვენ თხოვნის ისეთივე უფლება გაქვთ, როგორიც მე უარის თქმისა.
- თქვენო ტოლსწორობავ, — დაიწყო ჰუმანიტოლოგთა თავკაცმა, — ადამიანის რობოტად გადაქცევის ექსპერიმენტები დასასრულს უახლოვდება. ახლა ჩვენ მხოლოდ ნახევარფაბრიკატებიღა გვჭირდება.
- განა უჰუჰუნდიაში მოსახლეობის დეფიციტია? აიღეთ, რამდენიც გაგიხარდებათ.
- მაგრამ ვინ, თქვენო ტოლსწორობავ? რა პრინციპით ავირჩიოთ?
- ჰოო, პრონციპი მართლაც უნდა არსებობდეს. მართალს ბრძანებთ. — ვიტო ცოტა ხნით ჩაფიქრდა, — არ ფიქრობთ, ბატონებო, რომ ქვეყანაში ჟღალები მომრავლდნენ ამ ბოლო დროს, ჰა? დაყიალობენ ქუჩებში. ყველას ნორმალური ფერის თმა აქვს, ამათ კი ნარინჯისფერი! თავხედობაც ამას ქვია. და რაც არ უნდა დამართო, თავისას არ იშლიან და მაინც ჟღალებად რჩებიან!
- მართალს ბრძანებთ, თქვენო ტოლსწორობავ!
- ჰოდა, აჰა თქვენ პრინციპიც! ყველა ჟღალთმიანი თქვენს განკარგულებაშია. არ გეყოფათ და კიდევ მოვნახავთ ვინმეს, თქვენ ოღონდაც იმუშავეთ.
რწმუნებული წამოდგა, რითაც ცალსახად მიანიშნა, რომ აუდიენცია დასრულდა.
- ბრავო, პუტონე! — დასჭექეს მეცნიერებმა და წავიდნენ.
- საიდუმლოვ! — გასძახა ვიტომ.
- საიდუმლოთა დეპართამენტის თავმჯდომარე აქ არის! — უპატაკა კედლიდან გამოსულმა ბამბაოზიმ.
- ჟღალებზე გაიგონე, რა ვთქვი?
- დიახ!
- დაწერე საიდუმლო კანონი. მე ხელს მოვაწერ. ყუმბარების საქმე როგორაა?
- ყველაფერი რიგზეა. ჩემმა თანამშრომლებმა მოახერხეს ათი ყუმბარის ყიდვა, საიდუმლოდ, რა თქმა უნდა. ვერ ვიტყვი, მთლად ულტრათანამედროვეების-მეთქი, მაგრამ...
- ეგ არაფერი, მე მოდას არ მივსდვევ, მთავარია, ფეთქდებოდნენ. რამდენი დავხარჯეთ მაგ სიამოვნებაში?
- კაპიკები, თქვენო ტოლსწორობავ! რაღაც მილიონი ცალში...
- ყოჩაღ, ჩრმო არწივებო! კარგად გიმუშავიათ! შარდონი!
- აქა გახლავართ! — გაისმა ხმა და საიდუმლოებათა დეპარტამენტის თავმჯდომარე თვალის დახახმხამებაში ვიტოს წინ გაჩნდა.
- საიდუმლო დეპარტამენტმა გაჯობა! ყუმბარები ხომ მათ იშოვნეს!
- დიახ, თქვენო ტოლსწორობავ, ეგ ინფორმაცია უკვე მივიღე — ჩაიბუტბუტა შარდონიმ — რას იზამ, ყოჩაღი ბიჭები არიან. და თითოში მხოლოდ ნახევარი მილიონი მისცეს. საოცარია პირდაპირ!
- შენ არ მითხარი, თითოში მილიონიო? — ხმა გაუმკაცრდა პუტონეს.
- ჰო, რა მილიონი თითოში... თითო წყვილში, — დააზუსტა ბამბაოზიმ და ცალყბა ღიმილით გადახედა შარდონის: „მიიღე ცხვირში?!”
- ბრავო, პუტონე! — დასჭექა შარდონიმ და საიდუმლო ობოექტში შეაბიჯა.
- ბრავო, ბრავისიმო! — უხალისოდ უპასუხა კიბერმა და ზლაზნვით წამოდგა დივანიდან — ვფიქრობ, ისევ სასაუზმოდ წაყვანას მიპირებ...
- აბა, რა ვქნა? მე პატარა კაცი ვარ...
- ღმერთო! უკვე ასჯერ ვისაუზმე ლედი რწმუნებულთან ერთად! იცოდე მაინც, რაა ყველაზე საზარელი ამ საუზმობებში...
- მგონია, აზრზე ვარ.
- არა ხარ აზრზე. მანანის ფაფა ქიშმიშით — სრული კატასტროფაა! და ამის ჭამა მიწევს ყოველ დილით! როგორც კი მაგიდას მივუჯდები, ამ საზიზღობას მატენიან პირში.
- და ნუ სჭამთ, მერე!
- კი, როგორ არა! ჩემი ორიგინალი გიჟდება ამ კერძზე და ეჭვები რომ არავის გაუჩნდეს, მეც უნდა ვგიჟდებოდე. მანანის ფაფა ქიშმიშით — ზიზღით გაიმეორა კიბერმა — რისთვის მაქციეს რწმუნებულის ასლად? ამ ყველაფერს მერჩივნა მოვმკვდარიყავ, მაგრამ, რომ არ ვიცი ეს როგორ კეთდება? რას ფიქრობ, მესაიდუმლევ, რომ ვთხოვო რწმუნებულს, სიკვდილით დამსა-ჯეო, შემისრულებს სურვილს?
- ალალად გეტყვი, არ ვარ მაგაში დარწმუნებული. რწმუნებუ-ლის სიკეთეს ხომ საზღვარი არა აქვს. კია მუდამ მზად, დათმობაზე წავიდეს, თუმცა, ვშიშობ, ამ შემთვევაში უარს გეტყვით...
- და რა ვქნა მე? არ არსებობს ფაფისგან თავის დაღწევის არანაირი საშუალება?
შარდონიმ ფრთხილად მიმოიხედა.
_ თუ ნებას დამრთავთ, ერთ რჩევას მოგცემთ. არა მგონია, დამთანხნმდეთ, მაგრამ...
- დაგთანხმდები, დაგთანხმდები!
- მაშ, მისმინეთ: ამ საღამოს რეზიდენციაში გრანდიოზული წვეულება გაიმართება...
თავი მეექვსე
„ქოხში” გრანდიოზული წვეულება მიმდინარეობდა. ვიტოს მოლოდინში დიდ თუ მცირე სახელმწიფოთა ელჩები, გაბღენძილი პოლიტიკური მოღვაწეები და კიდევ უფრო გაბღენძილი მათი მეუღლეები, მულტიმილიონერები და საშუალო შეძლების მილიონერები დარბაზის ცენტრში აღმართული მონუმენტის გარშემო დასეირნობდნენ.
მონუმენტი სამი ნაწილისაგან შედგებოდა: ვეება ლოდი, ლომი მასზე და ლომზე ამხედრებული ვიტო, დიდი კმაყოფილებით რომ ათვალიერებდა საკუთარ პორტრეტს, რომელიც მთელ კედელზე იყო გადაჭიმული.
ეს გრანდიოზული პორტრეტიც, თავის მხრივ, მხედარს შესცქეროდა და სახეზე ნაზი გრძონებები აღბეჭდოდა. აშკარა იყო, ქანდაკებაცა და პორტრეტიც ერთურთით აღფრთოვანებას ვერ მალავდნენ.
ცერემონნაისტერი ხმამაღლა აცხადებდა ახლადმოსულ სტუმართა გვარებს და უჰუჰუნდიური ეტიკეტის გათვალისწინებით მათ რეალურ ღირებულებასაც აყოლებდა.
- საღეჭი რეზინების მეფე, ბატონი ანდეკსინ უფროსი, ფასი 50 000 000. ხელოვნური შემცვლელების დაქვრივებული დედოფალი, ქალბატონი ქიმიდა — 80 000 000. უალკოჰოლო სასმელების მეფე შაშა კოლა მეუღლითურთ, საერთო ღირებულებით — 150 000 000.
პირადად ვიტოს მიერ დადგენილი წესის თანახმად, სტუმრებს ოფიციანტების ნაცვლად რობოტები ემსახურებოდნენ. მათგან, რაიმე პროდუქტის, მაგალითად, ერთი ჭიქა შამპანიურის მისაღებად საჭირო გახლდათ ავტომატის შესაბამის ჭრილში მონეტის ჩაგდება.
ერთმა გენერალმა მონეტა კი ჩააგდო, თუმცა შამპანიური ვერ მიიღო, ნაძირალა რობოტი კი იდგა თავისთვის, ვითომ მე აქ რა შუაში ვარო. გენერალმა აჭირა და აჭირა ხელი ღილაკს, მაგრამ სრულიად უშედეგოდ. ბოლოს ჭიტლაყი ამოჰკრა რობოტს და უმალ მიიღო ანალოგიური პასუხი.
- ხომ გადავიხადე! — ჩაისისინა გენერალმა — ახლავე დამიბრუნე ჩემი ფული!
პასუხად რობოტმა კისერზე ფირნიში ჩამოიკიდა წარწერით — „ავტომატი არ მუშაობს.”
დარბაზის მეორე ბოლოში ორი ასაკოვანი ჩინოსანი ერთმანეთს ებაასებოდა.
- წარმოგიდგენიათ, ჯერ კიდევ შარშან ერთი ფინჯანი ბრინჯი 10 ცუგრიკი ღირდა, ახლა კი უკვე 20-ია.
- დიახ, დიახ! რა სწრაფად იზრდება ჩვენი კეთილდღეობა!
აი ამგვარად, თვითმომსახურების რეჟიმში, მოელოდა მაღალი საზოგადოება დიადი რწმუნებულის მობრძანებას.
ამასობაში კი ხალათში გამოწყობილი ვიტო პუტონე სავარძელში მოკალათებულიყო და უკანასკნელ მითითებებს აძლევდა სმოკინგში გამოწკეპილ კიბერს:
- შამპანურს ნუ მიეძალები. გახსოვდეს, ალკოჰოლი შხამია. ელჩებს ნურაფერს დაპირდები. შემოიფარგლე ზოგადი ფრაზებით — „ამას სერიოზული განსჯა სჭირდება”, ან „ექსპერტების უნდა დავეკითხო”. ქალბატონებს მოახსენე — „წლიდან წლამდე მშვენიერდებით”. მილიონერებს — „მდიდრდებით და მდიდრდებით.” დანარჩენებს საერთოდ ნუ გასცემ ხმას. გასაგებია?
- რა თქმა ინდა!
- ერთ საათში შეუმჩნევლად გამოიპარები უკან და მე გავალ საყვარელ ქვეშევრდომებთან.
- ბატონო რწმუნებულო, გიღირთ კი ამდენი ჯაფის გაწევა? საკმაოდ იმუშავეთ. იქნებ დაგესვენათ ცოტაოდენ?
- ეჰ, კიბერუნა, განა მაგის დრო მაქვს?
- და, რატომაც არა? დაისვენეთ ერთი წელი, ხუთი წელი, მთელი სიცოცხლე. თქვენ ეს დაიმსახურეთ.
მაგრამ დიად რწმუნებულს ამგვარი ზრუნვის გამოხატვა რატომღაც ეხამუშა.
- რეებს ბჟუტურებ, თუ იცი? — დასჭივლა მან და დივანიდან წამოხტა — რა სისულეები მოგდის თავში?
- გთხოვთ თქვენობით მომმართოთ!
- ეგღა მაკლია კიდევ!
- და მომართვისას არ დაგავიწყდეთ „თქვენო ტოლსწორობავ!”
- ჰა, ჰა! და საერთოდ ვინ ბრძანდები?
- ამ წუთიდან და სამარადისოდ — დიადი რწმუნებული დიადი უჰუჰუნდიისა.
- მესაიდუმლენო! — აღრიალდა ვიტო პუტონე — მესაიდუმლენო!
- აქ გახლავართ, თქვენო ტოლსწორობავ, — მიმართა შარდონიმ კიბერს, ვიტოსთვის არც კი გაუხედავს — დღეს თავად ინებეთ წვეულებაზე მისვლას? ასლი დაისვენებს?
- იდიოტო! — აყვირდა პუტონე — ეს მე ვარ თქვენი ტოლსწორობა, კიბერი კი ისაა! ორიგინალს ასლისგან ვეღარ ასხვავებ, უმეცარო?! შენ რაღას გაჩუმებულხარ? — მიუბრუნდა ბამბაოზის.
- მე არ ვდუმვარ, ბატონო რწმუნებულო! მე ელვის სისწრაფით ვაზროვნებ. თქვენო ტოლსწორობავ, სამწუხარო ამბავი უნდა მოგახსენოთ — სახელმწიფო გადატრიალებას აქვს ადგილი.
- შენი სქელო სიმართლეს ჰღაღადებს, — დაუდასტურა კიბერმაც — და არაა საჭირო დამალობანას თამაში. მე ძალაუფლება ჩავიგდე ხელში და არავისთვის დათმობას არ ვაპირებ.
- და შენ გგონია, მე დაგითმე? ჩემი ფეხები! ახლავე მივმართავ ჩემს ქვეშევდომებს, არმიას! პოლიციაში დავრეკავ!
- მესაიდუმლევ, — მიუბრუნდა კიბერი შარდონის, — ჰქენი სიკეთე და შეაგნებინე ამ დამხობილ ფსიქოპათს, რეალურად რა სიტუაციაა ახლა.
- დიახ, თქვენო ტოლსწორობავ. თქვენ კი, დამხობილო, შეიგნეთ ერთი რამ — დახმარებისათვის ვერავის მიმართავთ. ეს ერთი. მეორეც, თქვენ სიტყვებს მაინც არავინ დაიჯერებს. შეხედეთ მას და მერე თქვენს თავს. განა რწმუნებული ფლოსტებით დაიარება? იყავით ობიექტური — თქვენი თამაში წაგებულია.
- ეეეჰ! არ მოველოდი შენგან ასეთ უმადურობას! — უთხრა რწმუნებულმა თავის ასლს — არაა ეს ლამაზი საქციელი!
- რა თქმა უნდა არაა, — დაეთანხმა კიბერი, — მე ვიტყოდი სულმდაბლურიცაა, ბინძურიც და უსინდისოც. მე ინტრიგანი, მოღალატე, მექრთამე, არამზადა და გაიძვერა გახლავართ. ამას არც ვუარყოფ. მაგრამ, აბა, რას ელოდი ჩემგან — მე ხომ შენი ასლი ვარ? ყველა ნაკლი შენგანვე გადმომელოცა. მე ხომ არავის გავურყვნივარ — არც სკოლას, არც მშობლებს, არც უგვან მეგობრებს. მხოლოდ შენ. არა და, ხომ შეიძლება ვყოფილიყავი ვიღაც პატიოსანი, კეთილშობილი ადამიანს ასლიც! მაშინ მექნებოდა საბაბი, საკუთარი მორალური ღირსებებით მეამაყა.შენ მომისპე ამ ყველაფრის შანსი. ამის გაფიქრებაზე სურვილი მიჩნდება სიკვდილით დაგსაჯო! მაგრამ, ამ საკითხს ჩვენი კიდევ დავუბრუნდებით. ჯერ ჩემს საყვარელ ქვეშევრდომებს უნდა გამოვეცხადო წვეულებაზე. მომყევით, ძვირფასო მესაიდუმლევ. და არ დაგავიწყდეთ ამ დამხობილთა დამწყვდევა.
ისინი წავიდნენ და ტელევიზორი ეკრანზე გამოჩნდა, უჰუჰნდიური მარშის ფონზე როგორ განიხვნა გიგანტური კარი და დარბაზში მომღიმარი რწმუნებული შებრძანდა მეუღლის თანხლებით.
- ასეთი გაცურება! თანაც ვისი? ჩემი! თუ ჩემნაირი ადამიანის ამგვარი გაბითურებაა შესაძლებელი, სამყარო მართლაც უსამართლოდაა მოწყობილი! სირცხვილი და თავის მოჭრა! — ამოიგმინა ვიტომ, როგორც კი მტრები გავიდნენ.
- თქვენო ტოლსწორობავ! — შეაწყვეტინა წუწუნი ბამბაოზიმ, — ნება მიბოძეთ ერთ ჭკვიანური რჩევა მოგცეთ. დარწმუნებული ვარ, სასოწარკვეთისათვის ბლომად დრო გვექნება. სჯობს, სასწრაფოდ გავიაზროთ, როგორ მოვიქვეთ.
- რას ჰქვია, როგორ? აღვადგინოთ სამართლიანობა და დავიბრუნოთ ძალაუფლება!
— ეგ თავისთავად. მაგრამ ამისათვის საჭიროა, როგორც მინიმუმ, ცოცხლები დავრჩეთ, რამეთუ როცა ძალაუფლება მკვდრებს უბრუნდებათ, სამართალი არ ზეიმობს.
- და რატომ გგონია, რომ ჩემი ასლი ჩვენ... საიმედო იზოლიაციაში გაგვიშვებს?
- სწორედაც იმიტომ, რომ უზურპატორი თქვენი ასლია. თქვენ როგორ მოექცეოდით?
- მეეე?! — გამოცოცხლდა ვიტო — მე მაგას...?!
- აი, აი! ეგეც ანალოგიურად აზროვნებს! სასწრაფოდ უნდა გავიქცეთ. არის საიდუმლო გასასვლელი ამ ობიექტიდან ქალაქის პარკში. მისი არსებობა მხოლოდ ჩემთვისაა ცნობილი.
ძველი პარკის ერთ კუნჭულში მთვარე დანათოდა უკაცრიელ ხეივნებს, ვეება მუხებს, წაბლებს, თელებსა და სხვა ხეებს, რომელთა სახელწოდებები, სამწუხაროდ, ავტორისათვის უცნობია.
უეცრად ასწლოვანი მუხის ფუღუროდან ქოშინით-ქოშინით გამოყო თავი ბამბაოზიმ. ყურადღებით მიიხედ-მოიხედა და მიწაზე ჩამოხტა.
- უჰუ-ჰუ! — დასჭყივლა ჭოტივით და დათქმულ სიგნალზე ფუღუროდან ვიტოც გამოძვრა.
- ბაყაყი წყალში ყიყინებს... — ჩაიჩურჩულა საიდუმლოთა უფროსმა. ფუღუროში ჩამონტაჟებული დარაბები დაიკეტა. ვერავინ გაარჩევდა, სად იწყებოდნენ ისინი და სად მუხის ქერქი.
ლტოლვილები ფრთხილად, კედელ-კედელ და ბნელ-ბნელებში მიიპარებოდნენ ქალაქის ქუჩებში.
მთელი ღამის განმავლობაში რწმუნებულიცა და მისი მესაიდუმლეც კრიმინალური საქმიანობით იყვნენ დაკავებულნი.
ჯერ მზა ტანისამოსის მაღაზია გატეხეს და კოსტუმები მოიპარეს.
შემდეგ საპარიკმახეროს ფანჯარა დაამსხვრიეს, შევიდნენ და ნოლზე გადახოტრეს ერთმანეთს თავები.
ახლა მათი ცნობა უკვე შეუძლებელი იყო. იმდენად შეიცვალა მათი გარეგნობა, რომ ვიტოს უულვაშ-წვერო, უხამსობამდე მოშიშვლებული სახის შემხედვარე ბამბაოზიმ ხითხითი ვერ შეიკავა. მაგრამ ვიტოს ამისათვის ყურადღება არ მიუქცევია.
- არა უშავს, არა უშავს! — დაიქადნა ექს-რწმუნებულმა და ბილიარდის ბურთულასავით მოლაპლაპებულ თავზე ხელი გადაისვა, — მიიღებენ ჩემგან საზღაურს ამისათვის! ულვაშისთვისაც, წვერისთვისაც და თმის ყოველი ღერისთვისაც, ჩემი თავიდან რაც ჩამოვარდა და... კისერში ჩამეყარა, მაგისი!...
- ეჭვს გარეშეა ბატონო რწმუნებულო! — მხარი აუბა მესაიდუმლემ — მაქვს სრული საფუძველი ვივარაუდო, რომ თქვენი ასლი დიდხანს ვერ შეინარჩუნებს ძალაუფლებას. საქმე იმაშია, რომ, ჩემთვის, როგორც საიდუმლოთა დეპარტამენტის თავმჯდომარისათვის, კარგა ხანია ცნობილი ერთი საგულისხმო ფაქტი. თქვენ ორეული დეფექტიანია. უბრალოდ, თავიდან არ მინდოდა თქვენი დამწუხრება, მაგიტომაც დაგიმალეთ. საკმარისია, რაიმეზე სერიოზულად დაფიქრდეს, მაშინვე რაღაც გადახურდება სქემაში და მწყობრიდან გამოვა. ანუ, მდაბიურად რომ ვთქვათ, გააფრენს.
- ეს სიმართლეა? — უნდობლად ჩაეკითხა პუტონე.
- აბსოლუტური!
- მაშ, ამდენ ხანს რატომ არ გააფრინა?
- და როდის უწევდა ფიქრი აქამდე, ან სად? სილამაზის კონკურსებზე? ამასთან, კიდევ ერთი რამ გაითვალისწინეთ — კონსტრუქტარებმა ეს ფაქტი საიდუმლებად აქციეს, აქედან გამომდინარე თქვენთვის ინფორმაცია საიდულოებათა დეპარტამენტს უნდა მოეწოდებინა. დეპარტამენტი ქვია მაგას? შარდონიმ დღესაც არ იცის არაფერი დეფექტის შესახებ.
- ოჰ, ეს კონსტრუქტარები, ეგ ყოჩაღი ბიჭები ეგენი! — წამოიძახა ვიტომ — დეფექტური კიბერი დაუმზადებიათ მაგ მარჯვენადალოცვილებს! მაშ, კიბერი გაგიჟდება და ჩვენც დავიბრუნდებით ხელისუფლებაში? თურმე ხალტურასაც შესძლებია კაცობრიობისათვის ხეირის მოტანა.
ეს ისტორიული განცხადება ხიდის ქვეშ გაკეთდა, რომელიც ვიტოს დაბადების დღის აღსანიშნად აიგო და მისივე სახელს ატარებდა.
. . .
ახალი რწმუნებული გაბედულად, ენერგიულად და ვიტოსთვის დამახასიათებელი გაქანებით შეუდგა საქმეს.
მართლია, როცა შეიტყო დამხობილთა გაქცევის ფაქტი, ჯერ განიზრახა სკანდალის მოწყობა თავ-პირის მტვრევით. თუმცა, სწრაფოდვე მოთოკა ვნებები, ბრძნულად განსაჯა — ეგ ყოველთვის მოესწრებაო — და ვიტოს დაპატიმრება დასახა მთავარ ამოცანად.
- გადაკეტეთ მთელი ქალაქი — უბრძანა შარდონის — გადაქექეთ ყოველი ქუჩა, ყოველი სახლი. დააკავეთ ყველა, ვინც ოდნავ მაინც მიმაგავს მე.
- მესმის. მაგრამ, როგორ ავუხსნათ პოლიციას, თუ ვის ვეძებთ?
— უთხარით, რომ გამოჩნდა თვითმარქვია, რომელიც საოცარი შემთხვევითობისა გამო მგავს და აცხადებს, რომ იგი — მე ვარ, თუ.. მე — იგი ვარ. უფრო სწორად — მე ის არ ვარ და ის მე არ არის... მოკლედ, შენ გაიგე, რისი თქმაც მინდოდა. მიდი, იმოქმედე! დაიცა! კინაღამ დამავიწყდა: დაუყოვნებლივ გამოეცი კანონი ქიშმიშიანი მანანის ფაფის აკრძალვის შესახებ!
და, თითქოსდა სრულიად უმნიშვნელო ზიზღმა მანანის ფაფის მიმართ მიგვიყვანა იმ ტრაგიკულ მოვლენებამდე, რომლებზეც შემდგომში მოგითხრობთ.
ვფიქრობ, ოდესმე ჩატარდება სერიოზული სამეცნიერო გამოკვლევები ისტორიის ობიექტურ მსვლელობაზე სუბიექტური გემოვნებითი შეგრძნებების ზეგავლენის შესახებ.
თავი მეშვიდე
ქალაქი სირენების წივილმა გააღვიძა. ქუჩებში პოლიციის მანქანები დაქროდნენ, ყოველ მოსახვევში კი გაძლიერებული საპატრულო რაზმი იდგა.
ზუსტი ინსტრუქციებით აღჭურვილი კანონდამცველები ყურადღებით აკვირდებოდნენ გავლელთა სახეებს.
- ეი, შენ! შლაპიანო! — გასძახა პოლიციელმა ვიღაც ბერიკაცს.
- გისმენთ, ბატონო...
- აბა, ერთი ეგ შლაპა მოიხადე. ჰა, ჰგავს? — მიუბრუნდა პოლიციელი მეწყვილეს.
- თითქოს არაფრით... — უპასუხა იმანაც, თანაც მზერა ბერიკაცისგან გზაჯვარიდინზე მდგარი ვიტოს ქანდაკებისგან გადაჰქონდ-გადმოჰქონდა.
- წვერზე რაღას მეტყვი?
- თითქოს კი...
- აბა, სწრაფად მანქანაში! — უბრძანა მოხუცს პოლიციელმა და კანონმორჩილი მოქალაქეც უდრტვინველადლად ავიდა ავტობუსში, რომელიც უკვე გამოჭედილიყო უჰუჰუნდიაში მოდური ვიტოსეული წვერ-ულვაშით პირდამშვენებული მამაკაცებით.
- შენ კი უფრო ყურადღებით უნდა იყო! აგიჩემებია სულ ეს — „თითქოს — არა, თითქოს არა” — გამოაჯავრა უფროსმა მეწყვილემ უმცროსი.
- მადამ! — შეაჩერა უმცროსმა პოლიციელმა ქუჩაზე გადამსვლელი ქალი — ერთი წუთით აქეთ მობრაძანდით.
- რაშია საქმე?
- ახლავე გაიგებთ. დადექით პროფილში. აბა, რას იტყვი?
- თითქოს მთლად საჭირო სქესისა არ უნდა იყოს... — დაეჭვდა უფროსი პოლიციელი.
- მაგრამ, ულვაში?
- ულვაში მართლაც რომ სახეზეა. ქალბატონო, გთხოვთ აბრძანდეთ ავტობუსში.
გზაჯვარედინზე ვერტმფრენი დაეკიდა, იქიდან თოკის კიბით მორიგე ოფიცერი დაეშვა და იკითხა:
- როგორ მიდის საქმე? ბევრი დააკავეთ?
- 30 წვეროსანი და და 60 ულვაშა, — სხაპასხუპით უპატაკა უფროსმა პოლიციელმა და უეცრად დამრთხალმა ხმა გაიკმიდა, იგრძნო რა ოფიცრის დაჟინებული მზერა.
ის კი ხმას არ იღებდა და რიგრიგობით აკვირდებოდა ქვეშემრდომთა სახეებს, პოლიციელებიც თავის მხრივ ოფიცერს მისჩერებოდნენ და ყოველი მათგანი მოსაუბრის სახეზე იმ ავადსახსენებელ ვიტოსეულ წვერ-ულვაშს აფიქსირებდა.
- მანქანაში მომყევი ორივენი! ნაბიჯით იარ! — გასცა ბრძანება ოფიცერმა და ერთგულქვეშევრდომული მოდის სამივე მსხვერპლი სამწყობრო ნაბიჯით გაემართა პოლიციის ავტობუსისკენ.
ტყუილად კი არ მიაჩვია ვიტომ მოქალაქეები ბრძანებათა დაუფიქრებლად შესრულებას. აი, ახლა გაიცა ბრძანება, დაეჭირათ, ყველა, ვინც რწმუნებულს ჰგავდა. ჰოდა, იჭერდნენ კიდეც ასეთებს, ხოლო უწვერ-ულვაშოებს ყურადღებას არც კი აქცევდნენ, რამეთუ კანონის ნებისმიერი გადახვევა თავისუფლად მოაზროვნეობად ითვლებოდა.
ექს-რწმუნებული და ბამბაოზი ერთხელაც არ გაუჩერებიათ.
დღე მიილია, საჭირო იყო ღამით სადმე დამალვა. ჰოდა. ბამბაოზის ბრწყინვალე იდეა მოუვიდა თავში:
- ურიგო არ იქნება, საიდუმლო შესასვლელში დაბრუნება ღამის გასათევად. თანაც შეგვიძლია საიდუმლო ობიექტში შესვლა — იქ ხომ ეგეთ დროს არავინაა. მაცივარიც გამოტენილია ათასგვარი გემრიელობებით.
აზრი მართლაც რომ შესანიშნავი გახლდათ.
მოსაღამოვდა თუ არა, ექს-რწმუნებული და მისი მესაიდუმლე პარკისკენ გაემართნენ.
- მუხავ მომეც რკო, — თქვა ბამბაოზიმ. — ახლა ხუთჯერ უნდა დავაკაკუნით ხეზე (სამი გრძელი და ორი მოკლე), მერე წარმოვთქვათ: „ტრამპარამ ცუმპარას დუმფარა მოჰპარა”.- და შესასვლელიც გაიხსნება.
- რაღას უცდი? დააკაკუნე!
- ამ წუთას! ერთი, ორი, სამი, ოთხი, ხუთი... ტრამპარამ ცუმპარას დუმფარა მოჰპარა. გაიხსნა?
- არც კი შერხეულა.
- უცნაურია. ეტყობა, სხვა მუხაა. მოდი, გვერდითაზე ვცადოთ. ერთი, ორი, სამი, ოთხი, ხუთი... ტრამპარამ ცუმპარას დუმფარა მოჰპარა. როგორაა საქმე?
- ძველებურად.
- ღმერთო ჩემო, მგონი მართლა დამავიწყდა, რომელ ხე გვჭირდება!
- შემოიყვანეთ დაკავებულები, — თქვა მორიგემ და პოლიციელებმა ვიტო და ბამბაოზი ოთახში შეყარეს. მათი შემოხეული ტანისამოსი და ჩალურჯებული თვალები აშკარა დასტური იყო იმისა, რომ სამართალდამცავებს დრო უქმად არ დაუხარჯავთ.
- რისთვის დააკავეთ? — იკითხა მორიგემ.
- ნება მიბოძეთ მოგახსენოთ: ეს ორ ტიპი ღამით პარკში დარბოდა, ხულიგნობდა, ხეებზე აკაკუნებდნენ და გაუთავებლად გაჰყვიროდა, რომ ვიღაც ტრამპარამ ვიღაც ცუმპარას რაღაცა მოპარა. ბოროტმოქმედისა და დაზარალებულის სახელების თუ მისამართების დასახელებაზე მკვახე უარი მოგვახსენეს. და, საერთოდ, სასტიკი წინააღმდეგობა გაგვიწიეს, მიაყენეს რა მძიმე დაზიანებები საკუთარ სხეულებს ჩვენი მუშტებით.
- გამოიბრუჟნენ, — დაასკვნა გამოცდილმა მორიგემ და არცთუ ინტერესის გარეშე იკითხა — რა დალიეთ ასეთი?
- ყველაფერი, რაც ხელში მოვხვდა — მიუგო ბამბაოზიმ.
- და, რა თქმა უნდა, არაფერი მიგვიყოლებია! — დაუმატა ვიტომ.
- წაიყვანეთ კამერაში, გამოიძინონ! — გასცა განკარგულება მორიგემ, — თუმცა, ერთი წუთით და დაიცადეთ!
დაკავებულებს მიუახლოვდა და დაბეჯითებით დაუწყო თვალიერება მათ სახეებს.
- მელოტები რატომ ხართ?
- რას ქვია, რატომ? ეგეთები დავიბადეთ! — უპასუხა ვიტომ.
- ეგ სიცრუეა — მელოტებად არ იბადებიან. ცხადია, თმა გადაიპარსეთ. ხომ ეგრეა? და რა ფერის იყო თქვენი თმა?
- შავი. ჩვენ ბრიუნეტები ვართ. თანაც მუქი ბრიუნეტები.
_ ისევ ცრუობთ! ბრიუნეტებს თმის ნულზე გადაპარსვა არ სჭირდებათ! თქვენ ჟღალები ხართ ორივენი!
- არა, არა! — აყვირდნენ დამფრთხალი დაკავებულები.
- თუ ეგრეა, დამისახელეთ ათ-ათი მოწმე, რომელიც დაგიდასტურებთ, რომ ჟღალები არასოდეს ყოფილხართ! გყავთ ეგეთი მოწმეები? აჰა, სდუმხართ? მაშინ სრული უფლება გამაჩნია დაგადანაშაულოთ ჟღალთმიანობაში და, ტოლსწორთა შორის უტოლსწორესის ბრძანების თანახმად, გაგამწესოთ იქ, სადაც ყველა ჟღალის ადგილია! ვფიქრობ, თქვენგან მშვენიერი რობოტები გამოვა! ხა, ხა!
ვიტომ კედელზე დაკიდებულ საკუთარ პორტრეტს შეხედა და მოეჩვენა, რომ ფოტოზე გამოსახულ დიად რწმუნებულს თმა ყალყზე დაუდგა.
სათავსი, რომელშიაც ჩვენი გმირები მიაბრძანეს, ძალიან მიაგავდა მცირე ზომის კლუბს. კედლებთან ჩამწკრივებული ავტომატებმოღერებული სამხედრო პირები რომ არა, შესაძლოა გეფიქრათ — ხალხი რაღაც პოპულარული ლექციის მოსასმენად შეიკრიბაო. მითუმეტეს, ეგრეთ წოდებული ლექტორიც სახეზე იყო.
- ბედნიერი ხალხი ხართ და უდიდესი პატივი გხვდათ, — მიმართა მან მსმენელებს. — რა სტანჯავ ადამიანის ყველაზე მეტად? დაუკმაყოფილებელი მოთხოვნილებები და აუხდენელი ოცნებები. თქვენ კი, რობოტად გადაკეთების შემთხვევაში, დაივიწყებთ, რა არის სურვილები, ანუ ყოველი თქვენი მოთხოვნილება დაკმაყოფილებული იქნება. იოცნებებდით კი ოდესმე ამაზე?
- ადამიანს თრგუნავს მოვალეობები, წინააღმდეგობები, აწუხებს სინდისი, — განაგრძობდა იგი, — ხოლო რობოტმა არ იცის, რა არის შიში, ღელვა, დარდი. მეტი რაღაა სამოთხის ნეტარება? გარდაქმნის პროცედურა მარტივია და უმტკივნეულო. თქვენს მეხსიერებას განმუხტავენ როგორც მაგნიტურ ფირებს და დაივიწყებთ ყოველივეს, რაც აქამდე იცოდით. შემდეგ, სუფთა გონებით შეუდგებით ახალი პროფესიის ათვისებას. დააკვირდით ამათ, — ლექტორმა მსმენელებს შეიარაღებულებზე მიუთითა, — რამე ეტყობათ, რომ ცუდად გრძნობენ თავს? არადა, რობოტები არიან. ასე რომ, ნურაფრის გეშინიათ. აბა, ვინ იქნება პირველი?
- მე, — წამოდგა მაღალი მამაკაცი.
- აი, ყოჩაღ! და რატომ გსურს, პირველი იყო?
- თქვენ ბრძანეთ, რობოტებს მეხსიერებას უსუფთავებენო.
- დიახ.
- ჰოდა, მინდა სასწრაფოდ დავივიწყო, რომ ამ წყეულ უჰუჰუნდიაში ვცხოვრობ! — დაიღრიალა მამაკაცმა, კარები წიხლით გააღო და კაბინეტში გაალაჯა.
- ეს ვინ ყოფილა! — აღშფოთდა ლექტორი — ურიგოდ გავუშვით და კიდევაც ილანძღება! შემდეგი ვინ იქნება? გთხოვთ, ერთდროულად რამდენიმე ოსტატი მუშაობს. მგონი, თქვენი ჯერი უნდა იყოს — მოუბუნდა იგი ვიტოსა და ბამბაოზის.
- არა, არა! — ხელები გაასავსავა ვიტომ — ჩემს ოსტატს დაველოდები!
- ჩვენთან ყველა ოსტატი ერთნაირად კვალფიცირებულია. გააცილეთ ესენი პროცედურებზე.
რობოტები ბრძანებას დამორჩილდნენ, ვიტოსა და მის მესაიდუმლეს ხელკავი გაუყარეს და სხვადასხვა კაბინეტში წაათრიეს.
- ბრავო, პუტონე! — დაემშვიდობა ბამბაოზი.
- ბრავო, ბრავისიმო! — უპასუხა ექს-რწმუნებულმა, რომელიც ფეხებს იქნევდა და გასხლტომას ცდილობდა.
ერთ წუთში ვიტო უკვე მიეჯაჭვათ სტომატოლოგიური სავარძლის მსგავს დანადგარზე. რობოტები გავიდნენ და ოთახში ჰუმანიტოლოგი შემოვიდა. პაციენტისა და მეცნიერის მზერები გადაიკვეთნენ (ერთი დამრთხალი, მეორე — გულგრილი). რასაკვირველია, ერთმანეთი ვერ იცნეს, თუმცაღა არც თუ დიდი ხნის წინ შეხვედრა მოუწიათ. ოღონდ, პირველი მათგანი, რომელსაც ახლა გარობოტება ელოდა, მაშინ უდიდესი გახლდათ დიადთა შორის, მეორე კი — დღევანდელი ჰუმანიტოლოგი ტურბულენტი — იმ დროს ჯერ კიდევ ლაბორანტი კონსტრუქტარი, ვიტოს ყოველ სიტყვას მოწიწებით უსმენდა და ეჭვები ღრღნიდა: „გავმაზე, თუ არ გავმაზე?”
ის იყო, მეცნიერმა ვიტოს თავზე გუმბათოვანი განნმუხტავი დროსელის ჩამოცმა დაიწყო, რომ პაციენტის ხმა შემოესმა.
- ექიმო, — სხაპასხუპით მიაყარა ვიტომ, — მინდა ჩემი სახელი გაგიმხილოთ.
- არ მაინტერესებს — მკვახედ მოუჭრა ტურბულენტიმ.
- საშინელი საიდუმლო უნდა გაგიზიაროთ. მე ვიტო პუტონე ვარ.
- სასიამოვნოა, თქვენი გაცნობა — მიიღო გულგრილი პასუხი.
- არა, თქვენ ვერ გამიგეთ. მე ნამდვილი ვიტო პუტონე გახლავართ, ტოლსწორი ტოლსწორთა შორის, უდიადესი დიადთაგან.
_ ფრიად საინტერესოა. ახლა კი თავი სწორად დაიჭირეთ და არ ამოძრაოთ. განმმუხტავი უნდა ჩავრთო.
- ერთი წუთით მოითმინეთ! ჩართვა ყოველთვის მოესწრება! მე მართლა ვიტო პუტონე ვარ — რწმუნებული! რეზიდენციაში კი ახლა კიბერი ბოგინობს, ჩემი წყეული ასლი, დამპალი ორეული!
- ასლი? — ყურები ცქვიტა ტურბულენტიმ. მას ხომ შესანიშავად მოეხსენებოდა, კონსტრუქტარების რა ვიწრო წრისთვის იყო ცნობილი ასლის არსებობის შესახებ.
- დიახ, ასლი! ოღონდ იგი ძალაუფლებას დიდ ხანს ვერ შეინარჩუნებს, დეფექტურია, გააფრენს მალე.
- დეფექტური? — კიდევ უფრო მეტად გაოცდა ტურბულენტი, — ვინ მოგაწოდათ ინფორმაცია ასლებზე და მათ დეფექტებზე? ეს ხომ სახელმწიფო საიდუმლოებაა?!
- რა საიდუმლოება უნდა იყოს, მე რომ არ ვიცოდე?
- და ვინ ხართ ბოლოს და ბოლოს ამისთანა?
- მთელი საათია გიხსნი, ვინცა ვარ. ვიტო ვარ პუტონე. ნამდვილი. კონსტრუქტარებმა ჩემი ასლი დაამზადეს, იმან კი ძალაუფლება იგდო ხელთ. მომხადე ეს იდიოტური ბუნიკი, ემანდ ტვინი არ განმემუხტოს!
- ნერვიულობა არაა საჭირო. სწორედ იმიტომ ვუსმენ თქვენს უაზრო ყბედობას ამდენი ხანი, რომ ყოველ წუთას შემიძლია ღილაკს თითი დავაჭირო. უმალ დაგავიწყდებათ ყველაფერი, მათ შორის ეს სუბარიც. თანაც, სიმართლესაც რომ ლაპარაკობდეთ და მართლა ვიტო პუტონე ბრძანდებოდეთ, მე მაინც არ ვარ დარწმუნებული, როგორ სჯობს მოვიქცე.
ტურბულენტის, ჩევეულებისამებრ, ეჭვები ღრღნიდნენ.
- ორი გამოსავალი არსებობს, — სხაპასხუპით ალაპარაკდა ვიტო, ისარგებლა რა მეცნიერის ჭოჭმანით, — პირველი: შეგიძლია რობოტად მაქციო; მეორე — ადამიანად დამტოვო. გავარჩიოთ ორივე ვარიანტი. ვხდები რობოტი და შენს ცხოვრებაში არაფერი იცვლება. არაფერს ჰკარგავ, მაგრამ ვერც ვერაფერს იძენ — სიცოცხლეს ჩვეულებრივ, რიგით მეცნიერად დაასრულებ. ხომ ეგრეა? ეგრეა! მაგრამ, თუ გარისკავ და არ გამისუფთავებ გონებას, კაცად გაგხდი. ძალაუფლებას დავიბრუნებ და დიდ თანამდებობას გიბოძებ — მეცნიერებათა აკადემიის თავმჯდონარედაც შეიქნები, უფროს მესაიდუმლედაც და მის მოადგილედაც იმავდროულად. დაგნიშნავ ყველა სამეცნიერო სკოლის თავკაცად და მნათობად. ცოლად კი ჩემს ასულს გამოგაყოლებ.
- ასული რომ არ გყავთ?
- მერე რა? ვიშვილებ ვინმეს! გარისკე! არც ერთ ადამიანს არ მისცემია ასეთი ბრწყინვალე კარიერის გაკეთების შანსი.
- რას მერჩი? — აწუწუნდა ტურბულენტი, — რატომ მტანჯავ ასე? მთელი დღე და მოსწრება იმის განსჯაში ვარ, რომ სწორი არჩევანი გავაკეთო და ყოველთვის არასწორი გამომდის. ახლა კი, როცა ხელი ჩავიქნიე და ბედს შევურიგდი, შენ გამომეცხადე მაცდური ეშმაკივით! ღირსი არა ხარ, ღილაკს დავაჭირო და განვმუხტო შენი დამპალი ტვინი?!
- ჰოდა, დააჭირე, იდიოტო! — აყვირდა ვიტო — განმმუხტე! მიდი, ჰა! დიდხანს გიცადო კიდევ?!
როგორც ჩანს, მეცნიერი მიჩვეული იყო, რომ უყვიროდნენ. ჰოდა, უცებ დაშოშმინდა.
- ისე, თუ ადამიანად დაგტოვებთ, რობოტობანას თამაშს ვერ გადაურჩებით — გააფრთხილა მან რწმუნებული.
- დიდი საქმე! შენ მე არ მიცნობ, მე ფრიად ნიჭიერი გახლავარ — ყველაფერი მეხერხება. მთავარია, ის ჩემი ასლი დროულად შეუდგეს აზროვნებას...
თავი მერვე
- ბატონო რწმუნებულო, — უპატაკა შარდონი, — ეს ესაა მოვიღეთ პასუხი დიადი დიქტატორიებიდან თქვენს შეთავაზებაზე შეკრებასთან დაკავშირებით, სადაც უნდა გადაწყდეს პლანეტათა ხელახალი გადანაწილების საკითხი.
- და, რაო?
- კატეგორიული წინააღმდეგნი არიან. ამბობენ, რომ ეს პრობლემა გადაჭრილია და გადახედვას არ საჭიროებს. უჰუჰუნდიას მზე მიეკუთვნა და ასე იქნებაო სამარადისოდო.
- ეეეჰ! ნეტავი მეტი ბომბები მომცა! ეგ რწმუნებულები ეგეთ თავხედურ საუბარს ვერ გამიბედავდნენ.
- ბომბების მეტი რაა, თქვენო ტოლსწორობავ! სულ ახალმოდური და იმპორტული. გაყიდვაზეც თანახმა არიან.
- მაშ, რატომ არ ვყიდულობთ?
- აი, ეს ფინანსთა მინისტრი ფულს არ მაძლევს.
- რას ქვია, არ გაძლევს? — გაოცდა რწმუნებული, — შენა, მინისტრო, ამ ადამიანს რას ერჩი?
- არ გვაქვს ფინანსები, თქვენო ტოლსწორობავ, — მინისტრმა ხელი გულზე დაიდო — განა, ბომბებისნაირ სანუკვარ შენაძენზე ფულს დავიშურებდი, რომ იყოს? ერთი ცუგრიკიც არ ჩხავის ხაზინაში, მინისტრულ სინდისს გეფიცებით!
- მაგარი დარდუბალაა ჩვენს თავს — ფინანსთა სამინისტრო გვაქვს, ფინანსთა მინისტრი გვყავს, მისი მოადგილეებიც ერთი ტონა, ფინანსები კი — არა! რითია დაკავებული ეგ შენი სამინისტრო?
- სახელმწიფოს ვალების დათვლით. სამუშაო თავზე გადაგვდის.
- ჰოდა, ისესხეთ კიდევ რომელიმე დიქტატორიისგან საჭირო თანხა. — უკარნახა შარდონიმ.
- ვცადეთ. უარი გვითხრეს. კოლოსალიამ გამაოგნიისგან ისესხა, გრანდიოზიამ კი თავისი პლანეტის ნახევარი მიჰყიდა გიგანტონიას!
- აი, ხომ ხედავ?! ჩვენ მზის გაყიდვა შეგვიძლია — ურჩია რწმუნებულმა.
- და ვინ იყიდის მაგას, როცა ისედაც ყველასთვის ანათებს?
- მართალს ამბობს, — კვერი დაუკრა შარდონიმაც.
- როგორ მომაბეზრეთ თავი! — დაიღრიალა კიბერმა და მაგიდას მუშტი დასცხო, — ეს მართალს ამბობს, ის მართალს ამბობს! ელემენტარული ინიციატივის გამოჩენის უნარი არ გაგაჩნიათ! გამეცალეთ ყველანი, თავად მოვიფიქრებ რამეს!
და დიადი რწმუნებულის მოვალეობის შემსრულებელი ფიქრებს მიეცა.
წარბშეჭმუხნილი ბოლთას სცემდა თავის ვრცელ კაბინეტში. ფურცლავდა სქელტანიან წიგნებს.
ჩანაწერებს აკეთებდა ფურცელზე. შემდეგ ამ ფურცლებს ანაკუწებდა.
კვლავ ფიქრობდა და სცემდა ბოლთას.
და უეცრად კაბინეტში ნივთებმა თავსთავად იწყეს გადაადგილება. ხალიჩა იატაკს მოსწყდა, ჭერს აეკრა. ჭერში დაკიდებული ჭაღი იატაკიდან ამოვიდა ხესავით. დივანი ადგილიდან დაიძრა და თავისი პატრონივით ბოლთის ცემას მოყვა ერთი კუთხიდან მეორისკენ. როცა მათი გზები გადაიკვეთა ერთი ორი შეჯახებაც მოხდა, რის შემდეგაც დივანმა ჭკუა ისწავლა და შემდეგ ჯერზე გზის დათმობა იწყო.
- მესაიდუმლევ! — აღრიალდა კიბერი და შარდონიც უმალ მასთან გაჩნდა, — მესაიდუმლევ, გამოსავალი ვიპოვნე! გვექნება ფული! რომელი პატარა ქვეყანა გვესაზღვრება?
- მცირია, თქვენო ტოლსწორობავ! — მიუგო გაოცებულმა შარდონიმ.
- მცირია? ძალიან კარგი! ჩაიწერე: „ნოტა.” დაწერე? ახლა ახალი სტრიქონიდან გააგრძელე: „უჰუჰუნდიის დიადი რწმუნებული გამოხატავს რა თავის უღრმეს პატივისცემას მისი აღმეტებულება მცირიის პრეზიდენტისადმი, სთხოვს მას მხედველობაში მიიღოს შემდეგი გარემოებები:
იმის გათვალისწინებით, რომ მცირია მთელი წლის განმავლობაში ნათდება მზის სხივებით, რაც იმას ნიშნავს, რომ ეს სახელმწიფო ყველაზე ზერელე გამოთვლებითაც კი მზის ენერგიის სულ მცირე მილიარდ კილოვატ/საათ ენერგიას მოიხმარს წელიწადში;
და ამასაც თუ გავიხსენებთ, დიად დიქტატორიათა ისტორიული შეთანხმებას, რომლის თანახმადაც მზე და, შესამაბისად, მზის ენერგიაც უჰუჰუნდიის საკუთრებაა, უჰუჰჰუნდია ნოტითა ამით აცნობებს მცირიას, რომ ეს უკანასკნელი წლის განმავლობაში ზემოაღნიშული ენერგიით სარგებლობისათვის ვალდებულია გადაუხადოს უჰუჰუნდიას 1 მილიარდი დიქსი შემდეგი ტარიფის მიხედვით — 2 ცუგრიკი 1 კილოვატ/საათისათვის”. დაწერე? გეკითხები, დაწერე-მეთქი?
მაგრამ მესაიდუმლეს პასუხი არ გაუცია. გული წაუვიდა და იატაკზე გაადინა ზღართანი.
- ადექი! — დასჭყივლა კიბერმა და შარდონი უმალ მოეგო გონს, — განაგრძე წერა!
„ფული უნდა იქნას შეტანილი ბანკში ერთი თვის განმავლობაში. ყოველი დღის გადაცდენისთვის დაირიცხება ჯარიმა მთელი თანხის 0,1%-ის ოდენობით.”
- არ გადაიხდიან, თქვენო ტოლსწორობავ, — შეჰბედა მესაიდუმლევ, — ეს უპრეცედენტო ფაქტია მსოფლიო პოლიტიკაში.
- ისე გადაიხდიან, როგორც დაგიბარებია! ყველაფერი დეტალურად მაქვს გათვლილი. დაწერე: „თუკი მისი აღმატებულობა ბატონი პრეზიდენტი მცირიისა ნახევარი წლის განმავლობაში არ დაფარავს დავალიანებას, უჰუჰუნდია იძულებული იქნება დააყაროს მას თავისი ატომური ბომბების მოკრძალებული მარაგი. წერტილი. გკოცნით და გეხუტუნებით. მომიკითხეთ მეუღლე. ვიტო პუტონე.”
- ბოდვაა! ნამდვილი გიჟის ბოდვა! — გაზეთს აფრიალებდა და აღტაცებას ვერ მალავდა ნამდვილი ვიტო. — არცერთ ნორმალურ ადამიანს ვერ მოუვიდოდა თავში ასეთი იდიოტური პოლიტიკური ნაბიჯის გადადგმა.
- დიახ, აშკარაა, რომ კიბერის ტვინმა დატვირთვას ვერ გაუძლო. ლოგიკის ინდექსი მწყობრიდან გამოვიდა — დაუდასტურა ტურბულენტიმ.
- წარმომიდგენია, როგორ დასცინის მთელი ანომალია უჰუჰუნდიას. და, ძალიანაც კარგი! ყველა მიხვდება, რომ მე ასეთ სულელურ მიმართვას არ გავაკეთებდი. დაინახავენ, რომ რაღაც ვერაა რიგზე. მალე დავიბრუნებ ძალაუფლებას და შენც დაგიფასებ ღვაწლს როგორც წესი და რიგია!
- დიდი მადლობა, თქვენო ტოლსწორობავ. მაგრამ, ჯერ-ჯერობით უმორჩილესად გთხოვთ, ფრთხილად იყავით. ნუ დაივიწყებთ, რომ...
- მაგაზე ნუ ინაღვლებ. — უპასუხა ვიტომ და უმალ რობოტად გადაიქცა. სახეზე უგნური გამომეტყველება აღიბეჭდა და საპროცედუროდან გავიდა.
. . .
- ბატონო დიადო რწმუნებულებო, ჩვენ შევიკრიბეთ, რათა დაუყოვნებლივ გადავწყვიტოთ, თუ როგორი ვირეაგიროთ რწმუნებულ ვიტო პუტონეს სრულიად უპეცედენტო და გაუგებარ ნაბიჯზე — ამ სიტყვებით გახსნა რწმუნებულთა თათბირი სპიკერმა — იმედი მაქვს, აზრთა გაცვლა გულწრფელ, თბილ და მეგობრულ გარემოში ჩაივლის.
თანხმობის ნიშნად ყველა თავის კანტურს მოჰყვა, თავად კოლოსალიის ცეტმა რწმუნებულმა — მიეცი I-მაც კი სახეზე რაღაც ღიმილის მაგვარი აღიბეჭდა.
მნიშვნელოვან პრობლემებზე დისკუსიისათვის დიად დიქტატორიათა თავკაცებს არ სჭირდებოდათ პლანეტის სხვადასხვა კიდეებიდან სადღაც ერთ ადგილას შეყრა — თათბირი ტელე-ხიდის რეჟიმში მიმდინარეობდა და ყოველი მათგანი მონიტორის წინ სავარძელში მოკალათებულიყო.
- ვისა აქვს წინადადება?
- მე! — დაიღრიალა მიეცი I-მა. — ომს ვუცხადება უჰუჰუნდიას, დაუყოვნებლივ!
- ნება მიბოძეთ, მეც გამოვთქვა ჩემი მოსაზრება, — ჩაერთო საუბარში გამაოგნიის დახვეწილი გარეგნობის რწმუნებული, — სრულიად გეთანხმებით, რომ უჰუჰუნდიის მიერ მცირიისათვის წაყენებული სარჩელი მართლაც რომ უპრეცედენტოა და ანალოგი არ მოეძებნება არც ერთი ხალხის ისტორიაში. მაგრამ უპრეცედენტობა ავტომატურად არ გულისხმობს მის იურიდიულ დაუსაბუთებულობას და უკანონობას. შესაძლოა, მზის უჰუჰუნდიის მფლობელობაში გადაცემა ცოტაოდენ ნაჩქარევი ნაბიჯიც იყო. შესაძლოა. მაგრამ ნაჩქარევად მიღების გამო გადაწყვეტილება უკანონოდ ვერ ჩაითვლება. იქედან გამომდინარე, რომ მზე უპირობოდ უჰუჰუნდიის კუთვნილებაა. ასე არაა?
- ასეა.
- ამას ხომ ვეთანხმებით ყველანი?
- დიახ.
- ახლა წარმოიდგინეთ, რომ გყავთ ძროხა...
რწმუნებულები აქოთქოთდნენ:
- ძროხა?!
- რა შუაშია აქ ძროხა?!
- რას გულისხმობთ ტერმინში „ძროხა?!”
- ვიმეორებ: წარმოიდგინეთ-მეთქი, — განაგრძო გამაოგნიის რწმუნებულმა, — დავუშვათ, გყავთ ჩვეულებრივი ძროხა, რომელიც იწველება. არის თუ არა მისი რძე თქვენი საკუთრება?
- რასაკვირველია!
- უნდა გიხადონ თუ არა თქვენ ამ რძის მომხმარებლებმა საფასური?
- აბა რა!
- სულ ეგ არის. მზის ენერგიაც ისევე ეკუთვნის მზის პატრონს, როგორც რძე — ძროხისას.
- ეჰეეე....
- და თუ ასეა, რძისთვის რატომ უნდა გადავიხადოთ ფული და მზის ენერგიისთვის — არა? სადაა ლოგიკა? სადაა კანონი? დღეს ვიღაც უარს განაცხადებს მზის ენერგიის საფასური გადახდაზე, ხვალ — რძისაზე, ზეგ — ნებისმიერ პროდუქტისა თუ საქონლისაზე. ამას შესაძლოა მოჰყვეს ზემოხსენებული საქონლის მწარმოებელი ფაბრიკა-ქარხნების უფასოდ მითვისება. აი, სადამდე მიგვიყვანს კანონის დარღვების პრეცედენტები. კანონი კანონია და იგი მუდამ უნდა იყოს დაცული!
- უყურეთ ერთი, რა ეშმაკი ყოფილა პუტონე, ეგ მოსასპობი ეგა! — ჩამოაყალიბა საერთო მოსაზრება გრანდიოზიის რწმუნებულმა.
- დამეთანხმეთ, მართლაც რომ გენიოსი უნდა იყო, თავში რომ მოგივიდეს მზის გადასახადის დაწესების იდეა.
- ჰოოო, ვიტო პუტონე ვერ დაგვიფასებია სათანადოდ...
- ყოვლთვის ვიცოდი, რომ დიდი გაქნილი ვინმე იყო, მაგრამ ასეთი...
- რაც მთავარია, მოთხოვნა სრულიად კანონიერია. მოუწევს მცირიას ჯიბეზე ხელის გაკვრა.
- და ხვალ ჩვენ რომ დაგვიწესოს გადასახადი?
- არ დაგვიწესებს. იგი მშვენივრად ხედავს განსხვავებას ჩვენსა და მცირიას შორის. მიუხედავად ამის, ჩვენ დაუყოვნებლივ უნდა მივიღოთ მისგან ოფიციალური დოკუმენტი, რომელიც დაადასტურებს დიადი დიქტატორიებისათვის მზის ენერგიით უფასო სარგებლობის უფლებას.
_ აი, ეს სწორი მოსაზრებაა. ვიტო პუტონე ასეთ დეკრეტს უეჭველად გამოსცემს. მაგის ჭკუა-გონება ნამდვილად ეყოფა — აკი, შეძლო ჩვენი გაცუცურაკება და მშრალზე დასმა.
მეორე დღეს მთელმა ანომალიამ შეიტყო, რომ რწმუნებულებმა უჰუჰუნდიის პრეტენზიები კანონიერად აღიარეს და მცირიას მოსთხოვეს კანონს დამორჩილება, რამეთუ დაუმორჩილებლობა იწვევს ანარქიასა და ქაოსს.
თუმცა, მცირიაში გამოჩნდა ერთი სამართლის მაძიებელი იურისტი, რომელმაც დინების წინააღმდეგ ცურვა სცადა: „არ ვდავობ იმაზე, — წერდა იგი გაზეთში „ხმა უდაბნოში” — რომ კანონისგან, როგორიც არ უნდა იყოს იგი, ოდნავი გადახვევაც კი დაუშვებელია. მაგრამ ისიც ცნობილია — არა მზე ბრუნავს ანომალიის გარეშე, არამედ პირიქით — ანომალია მზის გარშემო და მთლიანად მასზეა დამოკიდებული. აქედან გამომდინარე, პლანეტის ნებისმიერი სახელმწიფოს მზის მფლობელად გამოცხადება იურიდიული თვალსაზრისით სრული უკანონობაა. შეუძლებელია ვასალი იყოს სიუზერენის ბატონი. და რახან ასეა, უჰუჰუნდიას არა აქვს უფლება, მოითხოვოს იმის გადასახადი, რისი პატრონიც არაა. კანონი კანონია.”
ამის პასუხად წერილი მიიღო პუტონესგან, რომელიც იუწყებოდა, რომ მან — სამართლის მაძიებელმა ორთვიანი შვებულება გაატარა სამხრეთის კურორტზე, სამხრეთისვე მცხუნვარე მზის ქვეშ და მოიხმარა 100 000 კილოვატ/საათი მზის ენერგია და თუ იგი არ შეწყვეტს ერუდიციის დემონსტრირებას, საკუთარი ჯიბიდან მოუწევს მზის ამორტიზაციის თანხის გადახდა ბოლო ცუგრიკის ჩათვლით.
და თუ მისთვის მაინც ასეთი მნიშვნელოვანია თავისი განათლებულობით ტკბობა, უმჯობესია გადასახლდეს უჰუჰუნდიაში, სადაც მისი ნიჭიერება სათანადოდ დაფასდება — უფასო ბინისა და პრინციპულობისთვის დანამატის სახით.
ასე და ამგვარად, იურისტი-სამართლის მაძიებელი უბრალოდ იურისტად იქცა, ანუ, თუ ბოლომდე გულახდილნი ვიქნებით, დიადი რწმუნებულის პირად იურისტ-კონსულტანტად.
თავი მეცხრე
ვერ ვიტყოდით, რომ ნამდვილი ვიტოს მმართველობის ხანაში მის დაახლოებულთა ცხოვრება მშვიდ და ხანგრძლივ ხასიათს ატარებდა. ვერც იმის მტკიცებას მოვყვებით, თითქოს ისინი უღრუბლო მომავლის იმედით ცოცხლობდნენ.
მაგრამ ამჯერად პუტონესთან მუშაობის განვლილი წლები შარდონის სანატორიუმში გატარებულ დასვენებად ეჩვენებოდა, რამეთუ ცრუ ვიტოს ქმედებების გაანალიზება, და მით უმეტეს, განსჭვრეტა შეუძლებელი გახლდათ.
აი, მაგალითად: ერთხელ რწმუნებულს ფრიად მნიშვნელოვანი დელეგაცია ეწვია.
- თქვენო ტოლსწორობავ, — უპატაკა შარდონიმ, — ნება მიბოძეთ წარმოგიდგინოთ მეფე-მაგნატთა კავშირის დელეგაცია: ეს ნავთობის მეფეა, ეს ფოლადისა, ის კი — ჩამოფასებული საქონლისა.
- ფრიად სასიამოვნოა, — ჩაიბურდღუნა კიბერმა.
- ბატონო რწმუნებულო, — წარმოთქვა ნავთობის მეფემ, — ჩვენი კავშირის სახელით მსურს მოგილოცოთ — მცირია შეუდგა უჰუჰუნდიის ფედერალურ ბანკში მზის ენერგიის საფასურის ჩარიცხვას. მეფე-მაგნატები აღფრთოვანებულნი ვართ თქვენი თამამი და გენიალური იდეით. საკუთრება საკუთრებაა, და, დაე მცირიამ იხადოს!
ნაცვლად იმისა, რომ გახარებოდა, კიბერმა ამოიოხრა, ხელები გაასავსავა და კაბინეტში ბოდიალს მოჰყვა. შემდეგ სავარძელში ჩაემხო, თავზე ხელები შემოიჭდო და აქეთ-იქით ქანაობას მოჰყვა.
- ბატონო რწმუნებულო, რა გჭირთ? — შეჰბედა ფოლადის მეფემ.
- ეეეჰ, მეფენო! სინდისი მქენჯნის, — უპასუხა კიბერმა — არაა ლამაზი ჩემი საქციელი, მეტსაც ვიტყვი — ფრიად უსამართლოცაა. გასაგებია?
- თქვენო ტოლსწორობავ, ჩვენ დილემის წინაშე ვართ. ერთის მხრივ, არ შეგვიძლია დავეჭვდეთ თქვენი სიტყვების აბსოლუტურ სამართლიანობაში, მეორის მხრივ კი ვერ ვიჯერებთ, რომ თქვენ უსამართლოდ შეგეძლოთ მოქცეულიყავით.
- მე კი გეუბნებით — უსამართლო ვარ-თქო! — ჯიუტად განაგრძობდა კიბერი . — და ნუ მედავებით! მცირიას უსამართლოდ მოვექეცი. რატომ უნდა იხადოს მზის საფასური?
- იმიტომ, რომ...
- ნუ მაწყვეტინებთ! დიახ, რატომ უნდა იხადოს მან მზის საფასური და სხვებმა — არა? დაე, ყველამ იხადოს!
- მაგრამ, ბატონო რწმუნებულო, თქვენ თავად მიანიჭეთ დიად დიქტატორიებს მზით უფასოდ სარგებლობის უფლება — ჩაურთო შარდონიმ.
- ჰოდა, ისგებლონ მერე. დანარჩენმა ქვეყნებმა კი იხადონ, მცირიას გული რომ არ დასწყდეს. არავის მივცემ უფლებს, მცირია დაჩაგროს. მისი ბრალია არაა, თუ ასეთი პაწუკაა!
- და რამხელა გადასახადი დავუწესოთ ყოველ ქვეყანას?
- კანონის მკაცრი დაცვით. ვბრძანებ, დამონტაჟდეს ყოველ პატარა სახელმწიფოში მზის ენერგიის მრიცხველი. რამდენსაც მოიხმარენ, იმდენსვე გადაიხდიან! მრიცხველები ასწავლიან მათ, როგორ მომჭირნედაა საჭირო ჩვენი მშობლიური მზის ენერგიის ხარჯვა და არა ფლანგვა, როგორც მოეხუშტურებათ!
. . .
გაბუღულ ლუდხანაში საოცარი სიწყნარე სუფევდა. კანონმორჩილი მოქალაქენი ისეთი გატაცებით უსმენდნენ ძვირფასი რწმუნებულის გამოსვლას, რომ ლუდიც კი დავიწყებოდათ.
უზარმაზარ ეკრანზე კიბერი ცოფებს ყრიდა.
- თუკი რომელიმე სახელმწიფო უარს განაცხადებს მრიცხველის დაყენებაზე, — ყვიროდა იგი, — მზის ენერგიის მოხმარების საფასური დაითვლება მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით და მჭიდროდ დასახლებულ ქვეყნებს გაცილებით ძვირი დაუჯდებათ! ეგ მაგათი პირადი საქმეა. ჩვენ სხვა ქვეყნების შინაურ საქმეებში არ ვერევით. უჰუჰუნდიას მხოლოდ იმის მიღება სურს, რაც ეკუთვნის. და არ ვიყო მე ვიტო პუტონე, თუ არ მიიღებს! მე ვაიძულებ ყველას, გაუფრთხილდნენ მზეს და ეკონომიურად ხარჯონ ჩვენი მზის ენერგიას. დაე, ხშირად მოიწყონ თავისთან ღრუბლიან-წვიმიანი ამინდები გამოდარების გარეშე. დაე, დაიგრძელონ ღამეები და დაიმოკლონ დღეები — ნაკლების გადახდა მოუწევთ! ზოგი სახელმწიფო ამტკიცებს, რომ ეს არაა მათზე დამოკიდებული. სისულელეა! ხომ ისწავლეს ჩრდილოეთის ქვეყნებმა ისეთი ღამეების ორგანიზება, ნახევარი წელიწადი რომ გრძელდება. ჰოდა, სხვებმაც ინებონ კეთილი და ისწავლონ! სწავლა გვიან არასოდეს არაა. ცოდნა — ნათელია, არცოდნა — წყვდიადი. გმადლობთ ყურადღებისათვის!
ვიტო პუტონე გაქრა და ეკრანზე დიქტორი გამოჩნდა.
- თქვენ მოისმინეთ ჩვენი დიადი რწუნებულის მორიგი ისტორიული გამოსვლა, — საზეიმო კილოთი გამოაცხადა მან, — ბრავო, პუტონე!
- ბრავო, ბრავისიმო! — ერთხმად უპასუხეს ზეზე წამომხტარმა მოქალაქეებმა. ათი წუთი იმეორეს ეს ფრაზა და ბოლოს თავიანთ ლუდის კათხებს მიუბრუნდნენ.
- მაინც რა საინტერესოა, პროფესორო, — უთხრა ერთმა მათგანმა თავის თანამეინახეს, — როგორმა ლოგიკურმა ჯაჭვმა მიიყვანა პუტონე ასეთ, ერთი შეხედვით დაუჯერებელ და ამასთან, მარტივ გადაწყვეტილებამდე, როგორიცაა მზის გადასახადი?
- გენიოსია. — მოკლედ მიუგო პროფესორმა.
- და რა უცნაურია, რომ მანამდე არავის მოგვსვლია თავში ასეთი იდეა.
- ხომ გითხარით, გენიოსია-მეთქი, — გაუმეორა პროფესორმა, — და ნუ ეძიებთ, კოლეგავ, სხვა ახსნას. გამოგიტყდებით, ზოგჯერ, ადრე, სულის სიღრმეში, საკუთარ თავს ნებას ვრთავდი, კრიტიკული თვალით შემეხედა ვიტოს ზოგიერთი ნაბიჯისათვის. ახლა კი დავრწმუნდი — მან იცის, რასაც აკეთებს. დიახ, იცის. და თუ ჩვენ ყოველთვის ვერ ვახერხებთ მისი ქმედებების შინაგანი ლოგიკის ამოცნობას, მხოლოდ იმის გამო, რომ იგი გენიოსია, ჩვენ კი ჩვეულებრივი მოკვდავნი.
- დიახ, ბატონებო, ბედმა გვიწყალობა უჰუჰუნდიაში დაბადება! — ყვიროდნენ მეზობელ მაგიდასთან, — მზისთვის გადასახადი არ გვეხება — ეგ ერთი! ჟღალები ამოწყვიტეს — ეს ორი! საუკეთესო რწმუნებული ჩვენია — ეს სამი! და საერთოდ, საუკეთესოები ვართ — ესეც ოთხი!
- აბა, მკითხე, რისთვის ვცემ პატივს ვიტოს! — ხმამაღლა წამოაყრანტალა მთვრალმა მამაკაცმა.- მკითხე!
- რისთვის სცემ პატივს?
- რისთვის და ყველაფრისთვის! აი, ასე!
- არა, თქვენ ის გამაგებინეთ, რატომ იხდის ყველა მზისათვის და დიქტატორიები — არა? რითი სჯობიან ისინი სხვებს?
- ნუ ნაღვლობ, მაგათი ჯერიც დადგება. ვიტომ თავისი საქმე იცის. მზე ჩვენია, ვიტო კი მზის მბრძანებელი. გასაგებია? — თქვა ერთმა მუტრურკმა, ფეხზე წამოდგა და დაიღრიალა:
- ჰეი, თქვენ! ყველას გეუბნებით! შევსვათ ვიტო პუტონეს — მზის მბრძანებლის სადღეგრძელო! ვინც არ დალიოს, მე იმისი!...
მზის მბრძანებელი! აი, ასე, ლუდისა და თამბაქოს ოხშივარში აღმოცენდა ეს ბრიყვული და ფრიად სახიფათო ტერმინი — მზის მბრძანებელი.
მას შემდეგ, რაც ვიტო დიადი რწმუნებული გახდა, მას უამრავი მაამებელი წოდება მოარგეს. ერთმა მკვლევარმა ორტომიანი ნაშრომიც კი გამოსცა: „ვიტო პუტონესთან დაკავშირებულ ეპითეტთა ლექსიკონი” (რისთვისაც, სხვათა შორის, ქვეყნის მთავარი ფონეტისტის წოდებაც დაიმსახურა, რაც ავტომატურად გულისხმობდა ორთოგრაფიული შეცდომების დაშვების უფლებასაც). ამ ლექსიკონში ისეთ ზედსართავებსაც აღმოაჩენდით, რომლებთან შედარებით „მზისსადარი” ან „მზისსახოვანი” ფრიად მოკრძალებულად გამოიყურებოდნენ.
მაგრამ დღემდე არცერთი მეუფისათვის არ უწოდებიათ მზის მბრძანებელი. არსებობდნენ მზის იმპერიები, იყვნენ მეფე-მზენი და არასოდეს — მზის მბრძანებელნი.
ხშირი ხმარებისას მრავალი ტერმინი აზრს კარგავს, ან პირიქით — იძენს. სწორედ ასე მოხდა ჩვენს შემთვევაშიც. მზის მბრძანებელმა სულ სხვა დატვირთვა მიიღო — პირდაპირი.
შორეულ პლანეტაზე მიზეზი და შედეგი ხშირად ერეოდათ ერთმანეთში.
და უჰუჰუს ქუჩებში დაიწყო ჩაფსკვნილი ვაჟბატონების დემონსტრაციები: დილიდან საღამომდე დააბოტებდნენ, მარშებს მღეროდნენ და მოუწოდებდნენ ყველას მზისთაყვანისმცემელთა კავშირში (მზიკა) გაერთიანებისკენ, მზის მბრძანებლის საპატივცემად მაშხალებიან მსვლელობებს აწყობდნენ და მღეროდნენ:
ჩვენი მამაა პუტონე,
დაუშრეტელი გენია,
დიდი მნათობიც მას ჰმონებს,
მზე-სხვიმთამფენი — ჩვენია.
უჰუ ჰუუ, უჰუჰუუ!
ძრწოდეს სრულიად მსოფლიო!
განათდეს ბნელი — წყეული!
დიდება ვიტოს, მშობლიურს!
იმარჯვებს ერი რჩეული!
უჰუ ჰუუ, უჰუჰუუ!
თავი მეათე
ხოლო მისი მდგომარეობა, ვისაც მზის მბრძანებელს უხმობდნენ, დღითი-დღე მძიმდებოდა. მოძრაობის კოორდინაცია საფუძვლიანად აერია — სიარულისას მარჯვენა ხელი განუწყვეტლივ ბრუნავდა პროპელერივით და რაც უფრო უმატებდა ნაბიჯს პროპელერის ბრუნვის სიხშირეც მატულობდა.
საუბრისას აღმოცენდა ე.წ. გაფუჭებული ფირფიტის ეფექტიც — შეეძლო დაუსრულებლად ემეორებინა ერთი და იგივე სიტყვა ან ფრაზა.
უმეტესად ნაღვლიანი იყო, მაგრამ ახასიათებდა სრულიად უმიზეზო და მოულოდნელი რისხვის შემოტევებიც.
თანდაყოლი ტექნიკური და ორიგინალისგან გადმოცემული მორალური დეფექტების შედუღაბებას აშკარად უკვალოდ არ ჩაუვლია.
- რას გეტყვი, მესაიდუმლევ, იცი? — თქვა ერთხელ კიბერმა მელანქოლიის შემოტევისას, — ყველაფერი მომბეზრდა! რატომ გამხვიე ამ შარში?
- მაპატიეთ, მაგრამ არ მესმის, რას გულისხმობთ, თქვენო ტოლსწორობავ, — ფრთხილად ჩაურთო შარდონემ.
- შესანიშნავად გესმის. რატომ მასწავლე მთავრობის დამხობა, შე ინტრიგანო? არ მინდა ორიგინალობა! მე კვლავ ასლიმი... ლავ ასლი მი, — კიბერმა მკერდზე დაიბრაგუნა მუშტი, კვლავ ასლი მინდა გავხდე.
- მაგრამ, ბატონო რწმუნებულო...
- მე შენი რწმუნებული არ ვარ. ასლი ვარ! ასლი და მეტი არაფერი. სადაა ჩემი ორიგინალი? შენს გამო გაქრა! ახლავე დამიბრუნე უკან!
- ეგ ხომ შეუძლებელია! როგორ უნდა მოვახერხო მისი დაბრუნება?
- ეგ ჩემი საქმე არაა — როგორც გინდა ისე!
- თქვენო ტოლსწორობავ, რაში გჭირდებათ ვიღაც ორიგინალი? თქვენ ხომ ნამდვილი ვიტო პუტონე ხართ — მზის მბრძანებელი, დიადი რწმუნებული, — ალერსიანი ტონით სცადა კიბერის დაყოლიება მესაიდუმლემ, — უბრძნესი ბრძენთა შორის, უდიადესი დიადთა შორის, ტოლსწორი ტოლსწორთა შორის.
- არ ვარ მე ტოლსწორი! — ჯიუტობდა კიბერი, ვიტოც არ ვარ და მითუმეტეს პუტონე. არც ადამიანი ვარ საერთოდ!
- ეს ხომ არავინ უწყის!
- ჰოდა გაიგებს ყველა! დაე იცოდნენ! მე ასე მინდა! — და მარჯვენა ხელის ტრიალით კარებთან მიიჭრა, გამოაღო და აყვირდა: დაახლოვებულნო, აქ მოდით ყველანი!
- დაახლოვებულნი რწმუნებულთან! დაახლოვებულნი რწმუნებულთან! — დაირხა ხმა დერეფნებში. რამდენიმე წამში კაბინეტისკენ უკვე საკმაო რაოდენობის ადამიანი მორბოდა და რაც ყველაზე საგულისხმოა, თითოეული მათგანის მარჯვენა ხელი პროპელერივით ბრუნავდა.
აი, აქსელბანტებით დახუნძლული ოფიცერიც გამოვიდა ოთახიდან და კაბინეტისკენ გაიქცა. უეცრად იგრძნო, რომ ყველა მას მისჩერებოდა, თანაც ისეთი გაოცებული და უკმაყოფილო გამომეტყველება აღბეჭდოდათ სახეზე, თითქოს უდიდესი უტაქტობის შემსწრენი გამხდარიყვნენ. ოფიცერმა იგრძნო, რომ მთლად ისე ვერ იქცეოდა, როგორც იყო საჭირო. დაავიწყებოდა, მის ხელს რომ უნდა ეპროპელერა. ჰოდა, სასწრაფოდ გამოასწორა თავის შეცდომა.
- ისმინოს ყველამ! — აყვირდა კიბერი, როცა კაბინეტი ხალხით გამოიტენა, — ისმინეთ და აუწყეთ ყველას: მე არ ვარ ადა... მე მე არ ვარ ადა... გულზე მუშტი დაიბრაგუნა — მე არ ვარ ადამიანი! თქვენი მმართველი არაადამიანია! არაკაცი!
ყველა სდუმდა.
- არაკაცი! — ღრიალებდა კიბერი და მისი ხმა მთელ რეზიდენციას აზანზარებდა.
. . .
მაღალ გალავანშემოვლებულ პლაცზე რობოტთა გეგმიური წვრთნა მიმდინარეობდა. მათი შემხედვარე, იფიქრებდით, მანეკენებიაო, ვიტრინებიდან რომ გამოიქცნენ და ერთად შეიყარნენ რაღაც გაურკვეველი სამანეკენო საქმეების მოსაგვარებლად.
თუნცა, ნურას უკაცრავად — რობოტთან შედარებით სტერეოტიპულ მანეკენსაც კი მეტი ინდივიდუალიზმი ახასიათებდა.
რობოტებს ერთნაირს ხდიდა არა სტანდარტული ლურჯი ფორმები, სტანდარტულ მოძრაობები და სახის სტანდარტული გამოთაყვანებული გამომეტყველებები. იყო კიდევ რაღაც მიზეზი, რის გამოც მათ ერთმანეთისგან ვერ გამოარჩევდით. იქნებ გრძნობათა, ან ალბათ უფრო, მოგონებათა არქონა. ეტყობა ადამიანი მუდამჟამ უნდა გრძნობდეს და აცნობიერებდეს, რომ იგი ადამიანია! რაც არ უნდა ჩაუნერგო — რომ იგი ზეკაცია, ან თუნდაც გზის მტვერი, მაინც ადამიანად უნდა დარჩეს.
დღეს რობოტებს შრომას ასწავლიდნენ. პროცესი გულისხმობდა შემდეგ ქმედებებს: პლაცის მოპირდაპირე ბოლოებში ორი კასრი იდგა. თითოეული რობოტი ვედროს ავსებდა ერთ-ერთი კასრიდან, მიჰქონდა ფრთხილად მეორე კასრისკენ და მასში სცლიდა ვედროს. შემდეგ იმავე კასრში ჰყოფდა ვედროს და წყალი უკან მიჰქონდა პირველ კასრში ჩასაღვრელად. და ა.შ. სამუშაო უწყვეტ რეჟიმში მიმდინარეობდა და რობოტებიც უწყვეტ წრიულ ჯაჭვად მოძრაობდნენ საათის ისრის მიმართულებით.
- რობოტო 17-15, საპროცედუროში! — გაისმა ბრძანება რეპროდუქტორიდან — ვიმეორებ, 17-15, საპროცედუროში!
წრეს გამოეყო ერთ-ერთი, სხვებისაგან არაფრით გამორჩეული ეგზემპლარი. იგი ვედროთი ხელში, მოზომილი ნაბიჯითა გაემართა შენობისაკენ.
- რობოტი 17-15 გამოცხადდა — მონოტონურად უპატაკა ოთახში შესულმა და კარიც მიკეტა.
- გამარჯობა, ბატონო რწმუნებულო, — შეეგება ტურბულენტი.
აქ ვიტო პუტონემ თავს უფლება მისცა, რომ ადამიანს დამგვანებოდა.
- რისთვის გამომიძახე? — უკმაყოფილოდ ჩაიბურტყუნა მან — კონსპირაციას არ იცავ!
— თქვენო ტოლსწორობავ! შესანიშნავი ახალი ამბავი უნდა გაუწყოთ! კიბერმა თავისი პირით აღიარა — ადამიანი არ ვარო!
- დაუჯერებელია! თავისი პირით?!
- დიახ, დიახ, გამოტყდა! ყველას თანდასწრებით. ყველა გაზეთიც ამას წერს!
- ახლა კი მორჩა და გათავდა! შარდონი თავს ვერანაირად დაიძვრენს!
. . .
დიდი ხნის წინათ, თავისი მმართველობის დასაწყისში ვიტომ საკუთარი გამონათქვამებში გაღმავებისა და მათი განმარტების კომიტეტი ჩამოაყალიბა. ამ საკრებულოს მოქმედება მარგალიტის მაძიებელთა შრომას მოგაგონებდათ — ვინ უფრო ღრმა ჩაყვინთავდა და მეტ საგანძურს ამოიტანდა ზედაპირზე.
აღნიშვნის ღირსია ისიც, რომ კომიტეტის წევრებმა შესაშურად დახვეწეს ჩაღმავება-განმარტების ხელოვნება — ისეთ მოკლე გამონათქვამებშიც კი, როგორიცა „ჰოო...” ან „ე.ი.” სულ იოლად მოიძიებდნენ მწყობრ ფილოსოფიურ კონცეფციებს.
და ახლა შარდონიმ დაუყოვნებლივ დაიბარა ეს უნიკალური კომიტეტი.
- გადაუდებელი ამოცანაა თქვენს წინაშე, ბატონებო, მიმართა მათ მესაიდუმლემ, — დაუყოვნებლივაა გასარკვევი, რა ფარული აზრი ჩადო მზის მბრძანებელმა ფორმულირებაში „მე არ ვარ ადამიანი”. ვინაა დღეს მორიგე ფილოსოფოსი?
- მე, ბატონო ჩემო, — ამაყად მიუგო ჭაღარა მეცნიერმა, — ჩემის აზრით, აქ საფიქრალი არაფერია. ასეთი გენიალური გამონათვამი პროგნოზირებადიც იყო. ჯერ კიდევ ძველი ბრძენკაცები ამტკიცებდნენ: ყველაფერი მოძრაობს, ყველაფერი იცვლება. ეს ჭეშმარიტებაა. ადამიანი კი, როგორც იყო ათასი წლის წინ, ისევე რჩება ადამიანად, რაც აშკარა წინააღ.... შკარა წინააღ... (გაფუჭებული ფირფიტის ეფექტი მოდაში შემოვიდა, ხელის ბრუნვის არ იყოს) აშკარა წინააღმდეგობაშია ზემოაღნიშნულ პოსტულატთან. ეგ არის და ეგ!
- რა ეგ?! თუ შეიძლება, უფრო გარკვევით მოგვახსენეთ. თქვენ არ ხართ ვიტო პუტონე — თქვენი განმარტებები უკიდურესად მარტივი და გასაგები უნდა იყოს.
- მომიტევეთ! მე იმას ვგულისხმობდი, რომ კაცობრიობაც ვითარდება, არაკაცი კი, ანუ არაადამიანი, შემდეგი, უფრო მაღალი საფეხურია. პროგრესი. ამრიგად, ადამიანის არაადამიანად გარდაქმნის პროცესი ადასტურებს იმ ჭეშმარიტებას, რომ ყველაფერი მიედინება და ყველაფერი იცვლება.
- რა თქმა უნდა, „არაადამიანი” მშვენივრად ჟღერს. მაგრამ ურიგო არ იქნებოდა, რომელიმე თქვენგანს უფრო ღრმად ჩაეყვინთა რწმუნებულის ფარულ აზრებში. ბატონო მორიგე ოპტიმისტო, თქვენ რას მოგვახსენებდით?
- მშვენიერია, ბატონებო! ყველაფერი მშვენივრადაა!
- ეგ მეც ვიცი! კონკრეტული მაგალითები მოგვიყვანეთ.
- ახლავე, ბატონო! რამდენჯერ მოგვისმენია ასეთი სამწუხარო თეზისი: ადამიანი ადამიანის მტერია. მეც, გამოუსწორებელ ოპტიმისტსაც კი მეგონა, რომ ასე იქნებოდა სამარადისოდ. მაგრამ არა! ჩაუფიქრდით სიტყვებს: „მე არაადამიანი ვარ”. როგორი გამაოგნებელი დასკვნა შეგვი.... ნებელი დასკვნა შეგვი... ნებელი დასკვნა შეგვი....
- ბატონებო! — უხეშად გააწყვეტინა შარდონემ, — კატეგორიულად მივითხოვ, დღეს თავი შევიკავოთ ამ... ხტომებისგან. დრო არ ითმენს.
- ბატონი ბრძანდებით. ვაგრძელებ ჩემს აზრს. როგორი გამაოგნებელი დასკვნა შეგვიძლია გამოვიტანოთ ამ სიტყვებისგან? თუ ადამიანი ადამიანს მტერია, მაშინ არაადამიანი არაადამიანის რა გამოდის? არამტერი! ხედავთ? განა ეს არ განაპირობებს შესანიშნავ ცვლილებებს ურთიერთობებში?
- მეტყველებს, აბა რა! — მიუგო იმით გახარებულმა მესაიდუმლემ, რომ კომიტეტმა მშვენიერი გამოსავალი მოძებნა თითქოსდა გამოუვალი სიტუაციიდან — ყოჩაღ, ოპტიმისტო, ნამდვილი ჭკუის კოლოფი ხარ! ახლა კი გამოვიჩინოთ ობიექტურობა და მორიგე პესიმისტის მოსაზებაც მოვისმინოთ. დავიჯერო, ახლაც გაშინებთ რამე?
- დიახ, ბატონებო! — ნაღვლიანად დაუდასტურა პესიმისტმა, — ვშიშობ, მთელ პლანეტაზე ვერ მოიძებნება თუნდაც ერთი ადამიანი, რომელიც ჩვენი გენიალური მზის მბრძანებლის სადარი უფლებითა და თავდაჯერებით უწოდებს თავს „არაადამიანს”.
- ესეც მართალია, — დაეთანხმა შარდონი, — კარგი, საკითხი მგონი ამოვწურეთ, გმადლობთ ბატონებო.
შემდეგ ტელეფონის ყურმილს დასწვდა:
- ალო! შემაერთეთ სტიქიურ მსვლელობათა ორგანიზების მთავარ სამმართველოსთან. ბატონო თავმჯდომარევ, ყველაფერი მომზადებული გაქვთ? შეგიძლიათ დაიწყოთ...
და რეზიდენციის მიმდებარე ქუჩაზე „ბრავო, პუტონეს” განუწყვეტელი შეძახილებით დაიძრა ვიტოს პორტრეტებითა და პლაკატებით შეიარაღებულ უჰუჰუნდიელთა ფართო ნაკადი. ზოგ ტრანსპარანტზე ტრადიციული ლოზუნგების გარდა გამოჩნდა ასეთებიც — „დიდება არაადამიანს!” „გაუმარჯოს პირველ არაკაცს!” „დაე, ვიყოთ არაკაცები!” „ჯანდაბაში ყველაფერი ადამიანური”!
როცა მსვლელობამ გზაჯვარედინს მიაღწია, მარჯვნივ გაუხვია, რეზიდენციას უკნიდან შემოურა და ისევ მის წინა ფასადთან გამოვიდა. რამდენადაც წრეწირს ბოლო არ გააჩნია, ეს მსვლელობა შესაძლოა უსასრულოდაც გაგრძელებულიყო.
- ხედავთ, თქვენო ტოლსწორობავ? — ეუბნებოდა შარდონი კიბერს — ხედავთ, როგორ უხარიათ ქვეშევრდომებს თქვენი არაადამიანობა? ასეთი მათ კიდევ უფრო მეტად უყვარხართ, თუმცა მეტი სიყვარული თითქოს შეუძლებელიც იყო.
- ჰოო? — პირქუშად ჩაეკითხა კიბერი. — და შენ თუ იცი, რა გამომიცხადა დღეს ფინტიკოზამ?
- რა, თქვენო ტოლსწორობავ?
- მან მითხრა: „არაადამიანი — ეს კარგად მოგიფიქრებია. როგორც ჩანს, ნამდვილ ადამიანად იქეციო”.
- ოჰ, ეს ქალები! — გაეღიმა მესაიდუმლეს.
ასეთი მძიმე მდგომარეობიდან გამომძვრალი სიხარულს აშკარად ვერ მალავდა.
დემონსტრანტები კი დააბიჯებდნენ და დააბიჯებდნენ. პლაკატებზე ასეთი შინაარსის ლოზუნგები სჭარბობდნენ: „ვიყოთ არაადამიანები”, „შეუერთდით არაკაცთა ლიგას!”, „მზე — არაკაცებს!” „წიგნები — ცეცხლში!” და „ჯანდაბაში ყველაფერი ადამიანური!”
დღისითვე შეუგნენ ბიბილიოთეკების რბევას, საღამოს კი უკვე აბრიალდნენ წიგნების ჭიაკოკონები. მზისთაყვანისმცემელი ყმაწვილები, არაადამიანობის უპირველესი კანდიდატები, მხიარულად დაკუნტრუშებდნენ ცეცხლის გარშემო და სულ ახალ და ახალ წიგნებს უკეთებდნენ კოცონს. ადამიანები ცეკვავდნენ მათ გარშემო და იმ კოცონების გამოყენებით, რომლებმაც თავის დროს ხალხი გამოქვაბულიდან გამოიყვანა, მათ უკან შებრუნებას ლამობდნენ.
თავი მეთერთმეტე
მზის ბრძანებელი რობოტთა აღლუმს იბარებდა. რატომ განიზრახა მან ამ დაწესებულების მონახულება, ვერავინ ხვდებოდა. შესაძლოა, ნამდვილ არაადამიანებთან მოისურვა ყოფნა. ჰოდა, იჯდა ტრიბუნაზე და პლაცს უმზერდა.
კიბერის მარჯვნივ ფინტიკოზა მოკალათებულიყო, მარცხნივ — შარდონი, უკან ჰუმანიტოლოგთა თავმჯდომარე, რომელიც სრულ მზადყოფნაში გახლდათ საჭირო განმარტებების გასაცემად.
რობოტები ორკესტრის აკომპანიმენტის ქვეშ მარშირებდნენ.
რწმუნებული და მისი ამალა მათი ნაბიჯების ტაქტში უკრავდნენ ტაშს. თუმცა კიბერს კოორდინაცია უკვე იმდენად ჰქონდა დარღვეულ, რომ უფრო ხშირად შარდონეს ახვედრებდა თავის მარჯვენას, ვიდრე საკუთარ მარცხენას. ამას ყველა ხედავდა, მაგრამ არავინ იმჩნევდა.
- აი, რა შეიძლება დამზადდეს ჩვეულებრივი ჟღალთმიანებისგან! — წარმოთქვა კმაყოფილმა კიბერმა. — ნამდვილი ჯარისკაცებია!
- გმადლობთ, თქვენო ტოლსწორობავ! ჩვენ გვეამაყება თქვენი ქათინაური, — უპასუხა ათრთოლებულმა თავმჯდომარემ, — ეს რობოტები, თქვენი უზუსტესი ფორმულირებით, ნამდვილი ჯარისკაცები არიან! განა მათ კიბერები შეედრებიან?
- არა! — მოუჭრა რწმუნებულმა. არ შეიძლება რობოტების კიბერებთან შედარება!
- სრულად გეთანხმებით — არ შეიძლება რობოტების კიბერებთან შედარება.
- მე შენ გეუბნები — არ შეიძლება რობოტების კიბერებთან შედარება-მეთქი!
თამჯდომარე დაიბნა. შარდონი, რომელიც მშვენივრად მიხვდა, რა ეხამუშა კიბერს, სწრაფად ჩაერია საუბარში:
- გვითხარით, თავმჯდომარევ, თქვენს რობოტებს კიდევ რა შეუძლიათ?
- ჰო, ჰო! — მხარი აუბა გაღიზიანებულმა რწმუნებულმაც, მახსოვს მეუბნებოდი — რობოტები თქვენი გულისთვის ცეცხლშიც გავლენ, წყალშიც და სპილენძის მილებშიცო. საინტერესო იქნებოდა ამ ყველაფრის საკუთარი თვალით ნახვა. ეგრე არაა, ფინტიკოზა?
- რა თქმა უნდა, თქვენო ტოლსწორობავ! — მიუგო თავბჯდომარემ და სასწრაფოდ გასცა ბრძანება: რობოტებო, სდექ! დაანთეთ კოცონები! გაავსეთ თხრილები წყლით!
აჩხრიალდა წყალი, ცეცხლიც აგუზგუზდა, რობოტები კი „სმენაზე” იდგნენ და გულგრილად მისჩერებოდნენ მზადების პროცესს. ასეთივე გულგრილობის შენარჩუნებას ცდილობდა რობოტი 17-15-იც, თუმცა იგრძო, როგორ დაუდგა ყალყზე თმა, მიუხედავად იმისა, რომ მელოტი გახლდათ.
- ორ ჯგუფად გაიყა-ვით! — გაისმა ბრძანება. — დიადი ვიტო პუტონეს სადიდებლად, პირველი ჯგუფი — ცეცხლში, მეორე წყალში! ნაბიჯით-იარ!
რობოტები ყოყმანის გარეშე გაემართნენ დასახული მიზნებისაკენ. ყოველგვარი შიშისა და სიცოცხლის წყურვილის გარეშე იხრჩობოდნენ თხრილებში, იწვოდნენ ცეცხლში. მათთვის ყველაფერი სულერთი იყო. ისიც კი, დიადი რწმუნებულისთვის იღუპებოდნენ, თუ შაშა კოლასთვის.
მხოლოდ ერთ მათგანს არ სურდა ვიტო პუტონესთვის არც დახრჩობა და არც დაფერფლვა. თავად ვიტო პუტონეს.
მისდა სამწუხაოდ, ამ სიტუაციაში ბრძანებას დამორჩილებაც და არ დამორჩილებას სიკვდილს ნიშნავდა.
თავის ყოფილ მესაიდუმლის, ბამბაოზის კეფას მიშტერებული მიჰყვებოდა მას უკან და აცნობიერებდა — ხსნა არ არსებობდა.
აი, ბამბაოზი თხრილში გადაეშვა და ბუყბუყ-ბუყბუყით დისციპლინირებულად დაეშვა ფსკერისაკენ! მორჩა ყველაფერი!
ვიტომ თვალები დახუჭა. მაყურებელთა შორის მდგარი ტურბულენტიც შეტრიალდა.
კიდევ წამიც და..
- და სადაა სპილენძის მილები? — გაისმა კიბერის ხმა.
- რა გულისხმობთ სპილენძის მილებში? — ვერ მიხვდა თავნჯდომარე.
- შენ არა თქვი, ცეცხლში წყალში და სპილენძის მილებში გაივლიანო? რაღაც ვერ ვხედავ მილებს. ახალტურებ?
- მაპატიეთ, თქვენო ტოლსწორობავ! დამავიწყდა. რობოტებო, სდექ! — აკანკალებული ხმით წამოიყვირა თავმჯდომარემ. — აბა, სპილენძის მილებისკენ, ნაბიჯით იარ!
ამ ბრძანებამ პუტონეს სიცოცხლე იხსნა.
იმის შიშით, ემანდ უფროსობამ არ გადაიფიქროსო, ვიტო კისრისტეხით გაექანა, ყველა რობოტს გადაუსწრო და მილში ამოჰყო თავი.
ნამდვილი საოცრება იყო ამ მილში შეტევაც, მისი ბოლომდე გავლაც და მეორე ბოლოდან გამოძრომაც. მაგრამ იგი მიხოხავდა და მიხოხავდა. ყველა ხედავდა, როგორ იბერებოდა და იწელებოდა მილი მძლავრი დაწოლის შედეგად.
როცა სამშვიდობოზე გამოაღწია, შემოესმა:
- აი, არწივიც ამას ჰქვია! — შევარდენი! მიყვარს მუყაითობის გამოვლენა. ეს ეგზემპლარი მე მომწონს.
- მეც! — შეეხმიანა ფინტიკოზაც, — ვიტუნი, მოდი ეს რობოტი ჩვენს „ქოხში” წავიღოთ! ისეთი სასაცილოა!
- მიგვაქვს! — დაეთახმა კიბერი. — გაახვიეთ!
ასე და ამგვარად დაბრუნდა ვიტო თავის რეზიდენციაში. მართალია, ისე ვერა, როგორც გეგმავდა და თანამდებობაც განსხვავებული ჰქონდა, მაგრამ მაინც შინ იყო, თავის საკუთარ „ქოხში”.
ამჯერად მისი მოვალეობა რწმუნებულის მუდმივი თანხლება და ტრადიციული საოჯახო საუზმისას მომსახურება გახლდათ.
რობოტ 17-15-ს ახალი სახელი დაერქვა — „ჰეი”. (`ჰეი, ყავა მოიტანე! ჰეი, სუფრა აალაგე!”). რამდენადაც ჰეი უბრალო რობოტი იყო, უბრალო ნივთი, მისი თანდასწრებით არაფერზე საუბარს არ ერიდებოდნენ.
პუტონეს არყოფნის პერიოდში რეზიდენციაში ბევრი რამ შეიცვალა, მაგრამ ყველაზე მეტად ვიტოს აოცებდა მეტამორფოზა, ფინტიკოზამ რომ განიცადა. ოდესღაც მრისხანე ქალბატონს ისევე ეშინოდა თვითმარქვიასი, როგორც ადრე ნამდვილ ქმარს მისი. უზურპატორი კი ისე ესაუბრებოდა ქალს, თითქოს იგი ვიღაც მინისტრი ყოფილიყო ან დეპარტამენტის თავმჯდომარე.
ვიტო ერთ რამეს ხვდებოდა: რახან მეუღლის მიმართ ორიგინალისგან გადაცემული შიშიც კი ატროფირდა, კიბერში რაღაც სერიოზულად დაზიანებულიყო და მისგან ყველაფერი იყო მოსალოდნელი.
ამ გარემოებას ფრთხილი შარდონიც ითვალისწინებდა. აი, რატომ გაბედა ერთხელ ფრიად სარისკო საუბრის წამოწყება:
- ოჰ, ბატონო რწმუნებულო, ძალიან სერიოზულად მაწუხებს თქვენი ჯანმრთელობის საკითხი! იმდენი საქმე გაქვთ აკიდებული! აი, თუნდაც დღეს: აპირებთ მზისთაყვანისმცემელთა აღლუმზე დასწრებას, ახალგაზრდა არაკაცთა ყრილობაზე სიტყვით გამოსვლას, საზღვარგარეთელ არაადამიანთა სამი დელეგაციის მიღებას და ბოლოს ისტორიული მოხსენების გაკეთებას წვეულებაზე, რომელსაც მართავთ საკუთარი თავის პატივსაცემად. ამას დავუმატოთ ყოველდღიური ინტრიგები, პოლიტიკური თამაშები და სხვა ქვეყანათა შინაურ საქმეებში ჩარევა. სულ არ უფრთხილდებით თავს, თქვენო ტოლსწორობავ!
- და ვისი ბრალია, მერე? შენი! შენ გამხვიე ამ შარში!
- კარგი, რახან დამნაშავე ვარ, მზადა ვარ დავისაჯო ამისათვის. დამნიშნეთ რწმუნებულს მოვალეობის შემსრულებლად, მთელი თქვენი საქმიანობის სიმძიმე ჩემს მხრებზე გადმოვა და ახიც იქნება ჩემზე!
- ამას თუ ხედავ? — თქვა მზის მბრძანებელმა და ბრანწი ცხვირთან დაუტრიალა, — უყურეთ ამ ვირეშმაკას!
- ნუთუ არ მენდობით?
- შენი ნდობა როგორ შეიძლება?
- მაშინ, მიჯობს მოვკვდე! — პათოსით შესძახა მესაიდუმლევ.
- მაგაში შემიძლია დაგეხმარო! ჰეი! — მიმართა იქვე მდგარ რობოტს, — გვარდია გამოიძახე!
- არაა საჭირო, თქვენო ტოლწორობავ! — სხაპასხუპით ალაპარაკდა შარდონი — ცოტას ვიფიქრებ კიდევ. ხომ გაგიგონიათ; შვიდჯერ გაზომე, ერთხელ მოჭერიო.
- ჰოდა, ზომე და იყავი. აი, მოჭრაზე რომ მივა საქმე, ეგ საქმე მე მომანდე.
- დიდად გმადლობთ, მაგრამ მაინც მაინტერესებს, რატომ არ მენდობით?
- იმიტომ, რომ იმიტომ, — ფილოსოფიურად აუხსნა კიბერმა. შემდეგ რობოტზე მიუთითა და დაამატა: — აი, ამისი კი მჯერა. ეს ჩვენი არაკაცია. ჰეი, შენი ნდობა შეიძლება?
- რობოტი 17-15 თქვენს განკარგულებაში — მიიღო მონოტონური პასუხი.
- ყოჩაღ! დაე, მან ასრულოს რწმუნებულის მოვალეობები.
რობოტი კედელს მიეყრდნო, რომ ფეხები არ მოკვეთოდა.
- როგორ თუ მან?! — აყვირდა შარდონი, — ეგ ხომ რობოტია! მაგას რა შეუძლია!
- ყველაფერი შემიძლია, — მიახალა რობოტმა, შემდეგ თავი მოთოკა და მონოტონურად დაუმატა — რასაც მიბრძანებთ.
- ჰოდა, გიბრძანებ! დაე, ჰეი ჩემი ასლი გახდეს. ვიტოს ხომ ჰყავდა? რით ვარ მე უარესი?
- მაგრამ, ჰეი სრულიად არ გგავთ თქვენ.
- მერე დამამსგავსეთ. რისთვის გვყავს გრიმიორები? რახან შენი გადამკიდე ორიგინალი დავკარგე, კეთილი ინებე და ასლი მაინც დამიმზადე. ვთქვი და დავამთავრე.
მესაიდუმლემ იგრძნო, რომ კიბერის რისხვა მისი სიცოცხლი-სათვის სახიფათო ზღვარს უახლოვდეოდა და სასწრაფოდ დათანხმდა.
საიდუმლო ობიქტში სამუშაო დუღდა. ჰეი სარკის წინ დაესვათ. შარდონი თავად ასრულებდა გრიმიორის მოვალეობას — ცდილობდა რობოტი როგორმე ვიტოსთვის მიემსავსებინა. თავისდა გასაკვირად გამოსდიოდა კიდეც.
ჯერ პარიკი ჩამოაცვა თავზე, შემდეგ ულვაშ-წვერიც მიაწება და მსგავსება აშარა გახდა.
- ჯანდაბა! — გაოცდა შარდონი, — აბა, ეს მუნდირი ჩაიცვი!
რობოტმა რწმუნებულის მუნდირი რომ მოირგო, შარდონის ელდა ეცა. თითქოს მოეჩვენა კიდეც, რომ ჰეიმ სარკეში ჩახედვისას რაღაც ძალიან ნაცნობ ყაიდაზე ჩაიხითხითა.
- რობოტი 17-15 ელის თქვენს განკარგულებებს — მკვეთრად გამოთქვა ჰეიმ და მისმა უფერულმა ინტონაციამ მესაიდუმლე დაამშვიდა.
„ნერვების ამბავია, — გაიფიქრა მან, — ცოტათი უნდა მოვთოკო!”
ძველ პარკში ახლაც ბნელოდა და კაცის ჭაჭანება არ იყო.
მუხის ფუღუროდან ვიტო გამოძვრა და ჭოტივით დასჭყივლა. პასუხად ბუჩქებიდან ყეფა გაისმა. ვიტო სასწრაფოდ გაეშურა იქით. გარკვეული ხანი შეთქმულებს ბუჩქებში ბორიალი მოუწიათ, რადგან ყეფა პერიოდულად ყოველი მხრიდან მოისმოდა — აბა, რა იცოდნენ მაწანწალა ძაღლებმა, ყმუილით ვიღაცის პაროლს თუ ბაძავდნენ, მაგრამ ბოლოს და ბოლოს ვიტომ და ტურბულენტიმ ერთმანეთი მაინც იპოვნეს.
- ახლა, მე და შენ რეზიდენციაში შევაღწევთ და საქმეს ბოლომდე მივიყვანთ!
- ახლა? უკვე? მაგრამ, თქვენო ტოლსორობავ, მე არაფერი გამეგება სატახტო გადატრიალებებისა...
- ჰოდა, ისწავლე. ისიც გაითვალისწინე — ჩვენ არავითარ გადატრიალებას არ ვაწყობთ. უბრალოდ, სამართლიანობას აღვადგენთ.
- შუაღამისას? გვიანი რომაა?
- სამართლიანობის აღდგენა არასოდესაა გვიან. ზოგჯერ, რაც გვიანაა — მით უკეთესი. წავედით. გათენებამდე საიდუმლო გასასვლელში დარჩები. დილას კი, როცა მე ფინტიკოზასთან ერთად სასაუზმოდ წავალ და უზურპატორი ობიექტში მარტო დარჩება, აი, მაშინ დადგება შენი მოქმედების ჟამი...
ზოგიერთ მოვლენას ახასიათებს არცთუ სასიამოვნო მიდრეკილება განმეორებისადმი. კონფუცის თუ დავუჯერებთ (რომელისაც, ჩვენ, რა თქმა უნდა, არ გვჯერა), ასეთ განმეორებებს საკმაოდ ხშირადა აქვთ ადგილი.
ობიეტ (ა+ბ)2 ამჯერად არა ვიტო კიბერს, არამედ კიბერი ვიტოს აძლევდა რჩევებს.
- საუზმისას თავდაჯერებულად უნდა მოიქცე. მეტი ჭამე და ნაკლები ილაპარაკე და საერთოდ ნუ ინერ... თოდ ნუ ინერ...
- უკაცრავად, — მოუბოდიშა შარდონიმ კიბერს და ზურგზე მუშტი დაჰკრა.
- საერთოდ ნუ ინერვიულებ. — დაასრულა ფრაზა კიბერმა.
- რობოტი 17-15 არ ნერვიულობს.
- დაივიწყე, რობოტი რომ ხარ, — შეაწყვეტინა შარდონიმ, — შენ ვიტო პუტონე ხარ, მზის მბრძანებელი. კარგად დაიმახსოვრე!
- დავიმახსოვრე — ვიტო პუტონე, მზის მბრძანებელი.
- ჰოდა, წადი, მბრძანებელო — უბრძანა კიბერმა, — თორემ ჩაი გაცივდება. შენ კი, შარდონი, ყოველი შემთხვევისათვის, მასთან იყავი.
და აი, ნამდვილი ვიტო პუტონე, ცრუ პუტონეს ბრძანებით რომ ვიტოს როლს თამაშობდა, ნელა მიაბიჯებდა საიდუმლო დერეფანში.
მისი ეშმაკური ჩანაფიქრი მალე კეთილად აღსრულდებოდა. მხოლოდ ერთი რამ აშფოთებდა რწმუნებულს — ფინტიკოზას დანახვაზე ძველ შიშებს არ გაეღვიძათ და ამით თავი არ გაეცა.
„მე ფინტიკოზასი არ მეშინია! — ცდილობდა ჩაეგონებინა საკუთარი თავისათვის — არ მეშინია მე ფინტიკოზასი!”
და რახან საუკეთესო თავდაცვა შეტევაა, გადაწყვიტა სწორედ ასეთი სტრატეგიისათვის მიემართა.
- დილა მშვიდობისა, — პირქუშად ჩაიბურდღუნა მან, როცა სასადილოში შივიდა, — ჰეი სადაა?
- არ ვიცი, — უპასუხა დამფრთხალმა ფინტიკოზამ.
- არასოდეს არაფერი არ იცი! დიასახლისი კი გქვია! ან ეს ჩემი ფაფა რატომ არ მოაქვთ ამდენ ხანს?!
- რომელი ფაფა? — გაუკვირდა მეუღლეს.
- გასაგებია რომელიც — მანანისა ქიშმიშით.
- მაგრამ, განა შენ თვითონ არ...
- რა მე თვითონ? რა? რა? ისევ მე ვარ ყველაფერში დამნაშავე?! — აღრიალდა ვიტო.
- რა მაგარია! — ჩაიხითხითა მონიტორთან მჯდარმა კიბერმა — კინოში გეგონება თავი!
ისე გაიტაცა სანახაობამ, რომ ვერ შეამჩნია, როგორ გამოჩოჩდა მის უკან მდგარი მაცივარი, როგორ გამოძვრა საიდუმლო კარიდან ნიღბიანი ადამიანი და ფეხაკრეფით გაემართა მისკენ.
გზაში ეს კაცი მავთულს გამოედო და მაგიდის ლამპა იატაკს დაენარცხა. დამფრთალი მომხდური დივანის უკან ჩაიმალა. მაგრამ კიბერს უკან არც მოუხედავს.
- არ შეგიძლიათ, ნაკლებად იხმაუროთ? — თქვა მან, — ხომ ხედავთ, რომ დაკავებული ვარ.
- მაპატიეთ, — ჩაიბურტყუნა უცნობმა. შემდეგ გამბედაობა მოიკრიბა, კიბერს მიეპარა და რაღაც მძიმე საგანი უთავაზა თავში.
კიბერისათვის სამუდამოდ უცნობი დარჩა, როგორ დასრულდა ის საუზმე.
ხოლო დასრულდა იგი მისთვის საკმაოდ მოულოდნელი შედეგით.
- ვიტუნი, დამშვიდდი! შენ ხომ თავად აკრძალე ფაფა... — გაუბედავად შეახსენა ფინტიკოზამ.
- თავად მე? ვინ გითხრა ეგ?
- შარდონიმ.
- აჰ, ეგრე? მესაიდუმლევ!
- აქა ვარ! — უპასუხა შარდონიმ და ვიტოს წინ გაჩნდა.
- გამოიძახე გვარდია. გვარდია, ისმინეთ ჩემი განკარგულება: თვითნებური ქმედებების გამო ყველაზე დაახლოებული შარდონი ჩამოქვეითდეს ყველაზე დაშორებულის რანგში! აბა, სწრაფად ციხისაკენ ნაბიჯით-იარ!
გვარდიის ოფიცრებმა ყოფილ მესაიდუმლეს ხელი სტაცეს და ოთახიდან გაათრიეს, მზის მბრძანებელი კი ცოლს მიუტრიალდა:
- შენ კი დაგელაპარაკები, როგორც საჭიროა! — მაგიდიდან ბროლის ლარნაკი აიღო და იატაკზე დაანარცხა — სულ გახვედი თავს! სახლში არაფრის გამკეთებელი შენ არა ხარ! — შემდეგ ოთახიდან გავარდა და კარებიც მაგრად გაიჯახუნა.
ოჰ, ეს ანომალია! მხოლოდ აქ თუა შესაძლებელი, რაღაც უბადრუკი მანანის ფაფა სატახტო გადატრიალებების მიზეზი გახდეს.
ვერავინ განსჭვრეტდა, რომ ლარნაკის მსხვრევისა და კარის ჯახუნის ხმა უჰუჰუნდიის ისტორიაში ახალი ეპოქის მაუწყებელი შეიქნებოდა.
თავი მეთორმეტე
- როგორც იქნა, როგორც იქნა! — ხელებს იფშვეტდა ბედნიერი პუტონე და კაბინეტში ბოლთას სცემდა. — ჩემი წინასწარმეტყველება აღსრულდა, ძვირფასო ტურბულენტი, ჩვენ გავიმარჯვეთ. დაწერე: „ბრწყინვალე და ყველასთვის უცნობი გამოგონებისათვის ვნიშნავ ტურბულენტის ყველაზე დაახლოებულ მესაიდუმლედ.” ხელმოწერა: „დიადი რწმუნებული, მზის მბრძანებელი და ა.შ. და ა.შ.”
- მადლობელი ვარ, თქვენო ტოლსწორობავ!
- რა სამადლობელია! ეჰ, ტურბულენტი, როგორც იქნა სამართალმა იზეიმა! ახლა კი, დროა, იმაზე ვიზრუნოთ, რომ ეს ვერავინ შეამჩნიოს.
- რატომ, თქვენო ტოლსწორობავ? ძალაუფლება ხომ ისევ თქვენს ხელშია?
- ჩემს ხელშია, მაგრამ არავინ უნდა გაიგოს, რომ სხვისაში იყო. ჩემს მაგივრად უჰუჰუნდიას არანორმალური კიბერი მართავდა და ვერავინ ვერაფერი შეამჩნია. განა შემიძლია ასეთი რამ ვაღიარო?
- მართალს ბრძანებთ.
- აბა რა! ეს ჩემი ქვეშევრდომები ბავშვებს ჰგვანან. გაიგებენ, რომ პოსტზე დროებით მე არ ვიყავი და ეჭვი გაუჩნდებათ, იქნებ ახლაც არ არისო. ხვდები?
- და რა ვაკეთოთ?
- უნდა დავიცვათ ხელისუფლების მემკვიდრეობითობა.მოვიქცეთ ისე, როგორც იქცეოდა ჩვენი წინამორბედი — და ვიტო ოთახში სირბილს მოჰყვა, თანაც მისმა მარჯვენამ პროპელერივით იწყო ბრუნვა. — გამომდის?
- მშვენივრად!
- ეს მხოლოდ გარეგნული მსგავსებაა. ახლა მოვიფიქროთ როგორ მივა... ქროთ როგორ მივა... ქროთ როგორ მივა... ღწიოთ შინაგან იდენტურობას. რაღაც ძალიან გიჟური ახალი იდეა გვჭირდება.
- თავი ღმერთად გამოაცხადეთ.
- ძველია.
- მაშინ დაადანაშაულეთ რომელიმე სახელმწიფო აგრესიის მიზნით მზის დაბნელების მცდელობაში.
- მდარეა. უფრო მასშტაბური სიგიჟე მჭირდება — მზის გადასახადის და მრიცხველების დაყენების დონისა. სხვათა შორის, მრიცხველები კი დავდგით, მაგრამ ფულს თუ იხდის ვინმე? ფინანსთა მინისტრი აქ გამოცხადდეს სასწრაფოდ! — გასცა ვიტომ განკარგულება.
ორიოდ წამში კაბინეტში მინისტრი შემოვარდა ხელის ტრიალით.
- ბრავო, პუტონე!
- ბრავო, ბრავისიმო! როგორ მიმდინარეობს მზის გადასახადის შემოდინება?
- აკურატულად, თქვენო ტოლსწორობავ.
- ზუსტად ჩვენებათა მიხედვით?
- უზუსტესად. მხოლოდ სირლანდიაში მოხდა უსიამოვნო ამბავი — ვიღაც ხულიგნებმა ორი მრიცხველი დაამსხვიეს.
- დაამსხვრიესო? — გახალისდა ვიტო.
- დიახ!
- და ვერ შემატყობინე დროზე? — აქ რწმუნებული გაოგნებულ მინისტრს გადაეხვია და შუბლზე ეამბორა. — თავდაცვის მინისტრი ჩემთან! სასწრაფოდ!
ახლადნახმობი მინისტრი ისეთი სისწრაფით შემოიჭრა ოთახში, რომ დროზე დაამუხრუჭება ვერ მოახერხა და ინერციით ერთი დამატებითი წრის დარტყმა მოუწია.
- რას სჩადიხარ, თუ იცი? — ეტაკა პუტონე.
- არ ვიცი.
- ჩვენი მტრები მრიცხველებს ანადგურებენ და არმია უმოქმედოდაა? გიბრძანებ მათი საიმედო და დაუყოვნებელი დაცვის ორგანიზებას.
- მაგრამ, თქვენო ტოლსწორობავ, მრიცხველები უცხო ქვეყნებშია.
- მით უმეტეს! შეიყვანე ჯარები მაგ ქვეყნებში. თითო მრიცხველისთვის თითო პოლკი საკმარისი იქნება.
- სად გვყავს მაგდენი პოლკი?
- მობილიზაცია გამოაცხადე! ყველა უჰუჰუნდიელი — ჯარში! გასწი, შეასრულე ბრძანება!
მინისტრები კაბინეტიდან გავარდნენ.
- ხედავ? — მიუბრუნდა კმაყოფილი ვიტო ტურბულენტის, — აი, სწორედ ის გიჟური იდეა, რომელსაც ვეძიებდით. ვგავდი მე გიჟს?
- პირწაარდნილი გიჟი იყავით, თქვენო ტოლსწორობავ.
- მაიცა, ჯერ სადა ხარ!
ათასობით უჰუჰუნდიელს მოეყარა თავი რეზიდენციის წინ. აივანზე დიადი რწმუნებული იდგა და ყვიროდა:
- არავის მივცემთ უფლებას, ჩვენი გადამხდელების სისხლითა და ოფლით დამონტაჟებული მრიცხველები ანადგუროს!
- არ მივცემთ! — ღრიალებდა ბრბო.
- როგორც ჩანს, ზოგიერთი სახელმწიფოს მთავრობას არ შესწევს უნარი, დაიცვას ჩვენი საკუთრება საკუთარ ტერიტორიაზე, ამიტომაც თავადვე გვაიძულებენ შევაგზავნოთ იქ ჩვენი ჯარისკაცები. ასე არ არის?
- ასეა! — კვერს უკრავდა ბრბო.
- ყველა უჰუჰუნდიელი — ჯარში! უჰუჰუნდიაში არ არიან არაჯარისკაცები! ასეთებს არაფერი ესაქმებათ ჩვენს ქვეყანაში!
- ბრავო, პუტონე! — ყვიროდნენ უჰუჰუნდიელები — ასი ათასი წლის დღეგრძელობა მზისსადარს!
ამ მოვლენებთან დაკავშირებით აუცილებელი გახდა უმაღლეს დონეზე ტელეშეხვედრის ორგანიზება.
- ბატონო, რწმუნებულებო, — წარმოსთქვა სპიკერმა, დღის წესრიგში დაყენებული საკითხის იმდენად მნიშვნელოვანი და გადაუდებელია, რომ შემომაქვს წინადადება — ყველაფერს საკუთარი სახელი დაერქვას.
- სწორია! — ერთხმად დაეთანმნენ რწმუნებულები, — რად გვინდა ზედმეტი მიკიბ-მოკიბვები და ნაირ-ნაირი ინტელექტუალური ბოდვები?
- წინადადება მიღებულია. ახლა კი დავილაპარაკოთ ადამიანურად.
- რა ჯანდაბად დაითრია პუტონე, სკინტალია? — აყვირდა კოლოსალიის ნერვიული რწმუნებული, — მის დაპყრობას ჯერ კიდევ შარშან ვაპირებდი!
- სირლანდია ყოველთვის გიგანტონიას ესაზღვრებოდა. ამიტომაც მისი ოკუპაციის უფლებაც სწორედ გიგანტონიას აქვს და არა უჰუჰუნდიას!
- ყველას მოსწონს ასეთი საქმეები.
- რა ქვია ახლა ამას? პირდაპირ პირიდან გვაცლიან ლუკმას! წამით ვერ გაგიხედია განზე!
- ყველაფერი მე, სხვას კი ვირის თავ-ფეხი! დამპალი ეგოისტი!
- რა თავხედობაა!
- გვეყო მაგასთან ლაქუცი. მოდი, ჩამოვაგდოთ ბომბი უჰუჰუნდიაში და ომი გავაჩაღოთ.
- მე კი მგონია, ორი ბომბის ჩაყრა აჯობებს და ამის შემდეგ სამშვიდობო მოლაპარაკების დაწყება.
- არა სჯობია პირდაპირ სამი და მერე არაფერი?
- ბატონებო, ბატონებო! ნუ გავიწყდებათ — უჰუჰუნდიასაც აქვს ბომბები, მართალია მოძველებული, სააგიეროდ — ბევრი...
- ეგეც მართალია. და რას გვთავაზობთ?
- რას და, გავუგზავნოთ მაგ ვიგინდარას ულტიმატუმი მკაცრი საყვედურითა და უკანასკნელი გაფრთხილებით. ან დაუყოვნებლივ გვითმობს დაპყრობილ ქვეყნებს...
- ... ან ჩვენ მათ თავად დავიპყრობთ.
ვიტო პუტონემ ჯერ-ჯერობით არაფერი უწყოდა მოახლოვებული უსიამოვნებების შესახებ და მშვენიერ ხასიათზე გახლდათ.
- მოვლენები ისე ვითარდება, უკეთესს ვერ ინატრებ! — არწმუნებდა თავის მესაიდუმლეს, — ჩვენი ჯარებიც გადაადგილდებიან და დიქტატურუკებიც სდუმან. ხომ გითხარი, ტურბულენტი, ყველაფერი რიგზე იქნება-თქო?
- მითხარით, სამჯერ მითხარით, თქვენო ტოლსწორობავ. ოთხჯერაც.
- ხომ ხედავ? შენ კი ლამის იყო განმმუხტე.
- მაგრამ მე...
- ვიცი, ვიცი! წადი დაჯილდოების დეპარტამენტში და დაიჯილდოვე საკუთარი თავი რითიც გაგიხარდება. საბუთების გაფორმება მოგვიანებითაც მოესწრება.
- ბრავო, პუტონე!
მარტოდმარტო დარჩენილი ვიტო ფიქრებს მიეცა:
„ჰმ... რატომ ეშინია ყველა რწმუნებულს ჩემი? ჰა? კიბერს მზის მბრძანებელს უწოდებდნენ. მაგრამ მას არ შეეძლო ყოფილიყო მზის მბრძანებელი, რამეთუ „იგი” არ იყო „მე”. და მე რატომ არ ვარ მზის მბრძანებელი? იმიტომ რომ, „მე” არ ვარ „იგი”. არა, რაღაც ავურიე. დავიწყოთ თავიდან. კიბერი იყო მზის მბრძანებელი, მაგრამ არ იყო მზის მბრძანებელი. აბა, ვინ იყო? ის, ვინც არ ყოფილა? ისევ რაღაც შემეშალა. კიდევ ვცადოთ, ვიაზროვნოთ აუჩქარებლად, მშვიდად და ლოგიკურად...”
ამასობაში უჰუჰუნდიაში ტოტალური მილიტარიზაციის პროცესი მიმდინარეობდა. ქუჩებში მზისთაყვანისმცემელთა კავშირის ბატალიონი მარშირებდა სიმღერის თანხლებით:
ჩვენი მამაა პუტონე,
დაუშრეტელი გენია,
დიდი მნათობიც მას ჰმონებს,
მზე-სხვიმთამფენი — ჩვენია.
უჰუ ჰუუ, უჰუჰუუ!
როცა მათ ჩაიარეს, მოედნის მეორე მხრიდან შემოალაჯა ახალმა კოლონამ. ეს რაზმი მთლად შთამბეჭდავად ვერ გამოიყურებოდა, რამეთუ მხოლოდ მოხუცებისგან შედგებოდა. თითოეული მათგანი ხელჯოხს ეყრდნობოდა და ძლივს მოფახულობდა. თუმცა არცერთი მწყობრს არ ურევდა და ჯოხებსაც რიტმულად იქნევდა.
ძრწოდეს სრულიად მსოფლიო!
განათდეს ბნელი — წყეული!
დიდება ვიტოს, მშობლიურს!
იმარჯვებს ერი რჩეული!
უჰუ ჰუუ, უჰუჰუუ!
შემხვედრი მიმართულებთ კიდევ ერთი ასეული ამოძრავდა — მეძუძური დედები ეტლებს მოაგორებდნენ, რაც მსვლელობას მოტორიზებული რაზმის იერს ანიჭებდა. როცა წინაპრები შთამომავლებს მიუახლოვდნენ, ერთმანეთს სამხედრო მისალმებები უძღვნეს — პაპებმა ჯოხები აღმართეს მაღლა, ხოლო შვილიშვილები ეტლებში წამოჯდნენ და თითები ქუდებთან მიიდეს.
დიდება ვიტოს, მშობლიურს!
იმარჯვებს ერი რჩეული!
უჰუ ჰუუ, უჰუჰუუ!
თავად ვიტო ამ დროს კაბინეტში ბოლთას სცემდა. მოსაღამოვებულიყო და საკმაოდ ბნელოდა, მაგრამ შუქის ჩასართავად ვერ იცლიდა, იმდენად იყო ჩაკარგული საკუთარი განსჯის ლაბირინთებში.
- ე.ი. კიბერი მბრძანებელი არაა, რამეთუ „იგი” არაა „მე”. მეც არ ვარ მბრძანებელი, რადგანაც მე კიბერი არ ვარ. იქნებ კიბერი ვარ? ან იქნებ კიბერია — „მე”? ან ორივენი „მე” ვართ?
და უცებ პუტონე საკუთარი ორეული დაინახა, ხელების ქნევით მისკენ რომ მოემართებოდა.
- რაო? — დაფრთხა ვიტო, — ისევ მოხვედი? არა, არა-მეთქი.
რწმუნებულმა სავარძელს დაავლო ხელი და ორეულისკენ გაექანა. სარკე დაიმსხვრა და ვიტომაც შვებით ამოისუნთქა.
- ახლა კი გასაგებია ყოველივე, არავითარი ასლი არ არსებობს. და არც არსებულა ოდესმე. ყოველთვის ვიყავი მხოლოდ მე და აქედან გამომდინარე — მზის მბრძანებელიც! ერთადერთი, ნამდვილი, სრულფასოვანი და განუმეორებელი!
ოთახში თავდაცვის მინისტრმა შემოირბინა.
- თქვენო ტოლსწორობავ! ბატონო რწმუნებულო! დიქტატო-რიებმა საგანგებო ულტიმატუმი გამოგვიგზავნეს. ჩვენთვის ომის გამოცხადებას აპირებენ!
- თავხედნი! იციან კი, ვინ ვარ მე?! მე მაგათ!...
- ან ისინი ჩვენ, თქვენო ტოლსწორობავ! — გაუბედავად მიუგო მინისტრმა, რომელიც აშკარად უკეთ იყო ინფორმირებული უჰუჰუნდიის ძლევამოსილების შესახებ, — გვიჯობს, მაგ ბანდიტებისგან თავი შორს დავიჭიროთ!
- ხმა, კრინტი! მომგვარეთ მეცნიერების მთავარსარდალი!
დისციპლინირებული მთავარსარდალი უმალ კაბინეტში გაჩნდა.
- მიპასუხე, მეცნიერო, — წარმოსთქვა ვიტომ, — ცნობილია თუ არა თანამედროვე მეცნიერებისათვის, რომ მზეს მბრძანებელი ჰყავს?
- ეს ხომ აქსიომაა, თქვენო ტოლსწორობავ.
- შენ თუ გჯერა, რომ მზე პირადად მე მემორჩილება?
- უეჭველად, — დაუდასტურა მეცნიერმა თვალის დაუხამ-ხამებლად.
- კარგი, წადი!
მთავარსარდალმა ქუსლი ქუსლზე მაბაკუნა და გავიდა.
- საგანგებო შეკრებას ვაცხადებ! — ბრძანა მზის მბრძანებელმა.
არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ყველაზე დაახლოებულებისა და მინისტრების გარდა, რწმუნებულს ემსახურებოდნენ მეორე, მესამე, მეოთხე და სულ უკანასკნელი, ანუ მეხუთე რანგის დაახლოებულნიც. ეს უკანასკნელნი შორეული ნათესავების ანალოგიური უფლებებითა და პრივილეგიებით სარგებლობდნენ.
ბრძანების თანახად მთელმა ამ საზოადოებამ დიდი დარბაზში მოიყარა თავი, სადაც ვიტო თავისი ერთ-ერთი ისტორიული სიტყვით გამოვიდა.
- ეგრეთ წოდებულ დიად დიქტატორიებსა და მათ შეურაცხად რწმუნებულებს, ეტყობა, დაავიწყდათ, ვისთანა აქვთ საქმე და ჩემს წინააღმდეგ დაირაზმნენ. რა თქმა უნდა, შემეძლო დღესვე გამენადგრურებინა ისინი, მაგრამ მე მათთან ომს არ ვაპირებ.
დაახლოებულებმა შვებით ამოისუნთქეს, თუმცა მათი სიხარული ხანმოკლე აღმოჩნდა.
- მე ყველაფერი ავწონ-დავწონე — საზეიმო კილოთი განაგრძობდა პუტონე, — და გადავწყვიტე მზეს ვუბრძანო — შეწყვიტოს ნათება! ვინმეს აქ ეჭვი ეპარება, რომ მზე შეასარულებს ჩემს განკარგულებას?
რა თქმა უნდა, ეჭვი არავის გამუთქვამს.
- მომყევით! — დასჭექა დიადმა რწმუნებულმა, დარბაზიდან გასხლტა და სასახლის კიბეებზე იწყო არბენა.
დაახლოებულნი მორჩილად, მაგრამ ოხვრა-ხვნეშით და ოფლის ღვრით მიჰყვნენ მას კვალში.
აიარეს მეხუთე სართული... მეშვიდე... მეათე.
რწმუნებული კი მიჰქროდა და მიჰქროდა. ქვეშევრდომებს გული ამოვარდნაზე ჰქონდათ, ზოგი საკმაოდ ასაკოვანიც გახლდათ და მათთვის ეს რბოლა შესაძლოა სიკვდილის მიზეზადაც ქცეულიყო, მაგრამ რწმუნებულის შიში სრულიად თრგუნავდა სიკვდილის შიშს.
ბოლოს და ბოლოს პუტონე სახურავზე აღმოჩნდა. მან ფართოდ დაჭყიტა თვალები და პირდაპირ მზეს მიაშტერდა.
კარგად იცოდა, რა ძალასაც ფლობდა — საკმარისი იყო რისხვით შეეხედა ვინმესთვის — მსხვერპლი უმალ დალევდა სულს.
ჰოდა, უმზერდა მზეს და მზერაში თავის სრულ ნებელობას აქსოვდა.
- მზეო! — მშვიდად მაგრამ თავდაჯერებით წარმოსთქვა ვიტო პუტონემ, — ისმინე შენი მეუფის ბრძანება და შეწყვიტე ნათება! ჩაქრი!
და აქ რაღაც სრულიად დაუჯერებელი, საზარელი რამ მოხდა — მზე დაემორჩილა ბრძანებას და ჩაქრა.
თავად მბრძანებელი ისეთმა შიშმა მოიცვა, რომ დაიღრიალა და საკუთარი „ქოხის” სახურავზე უგონოდ დაეცა.
როცა მოასულიერეს, დარწმუნდა, რომ მთელი სამყარო ისეთ უკუნეთს, ისეთ გაუვალ წკვარამს მოეცვა, რომელიც მხოლოდ მზის ჩაქრობისასაა შესაძლებელი.
- სად ვარ? — იკითხა რწმუნებულმა.
- თქვესავე „ქოხში”, თქვენო ტოლსწორობავ. — მიუგეს დაახლოვებულებმა.
- და რატომ ბნელა ასე? მზე დამემორჩილა და ჩაქვრა, ხომ?
- დიახ! — ექოსავით გაისმა პასუხი.
- და კაცობრიობა იღუპება, ხომ?
- დიახ, — გაუმეორეს დაახლოებულებმა, რომლებიც კარგა ხნის გადაჩვეულნი იყვნენ სიტყვა „არა”-ს ხმარებას.
თავისი ნამოქმედარით გაამაყებულმა დიადმა რწმუნებულმა თვალები დახუჭა და ჩაიხითხითა.
ვიტო პუტონე ორ დღეში გარდაიცვალა და ვერავინ გაბედა მისთვის ეუწყებინა, რომ იგი უბრალოდ დაბრმავდა და მზე მხოლოდ მას დაუბნელდა.
ძალიან საინტერესო ავტორია, არ ვიცოდი, გაიდაის ფილმების სცენარისტი თუ იყო, გმადლობთ
ReplyDeleteიქნებ მისი სხვა მოთხრობებიც თარგმნოთ, დიდი მადლობა
ReplyDelete