ALEXANDRE SVANIDZE

(1884-1941)

ალექსანდრე „ალიოშა“ სვიმონის ძე სვანიძე (დ. 1 (14) ნოემბერი, 1884 — გ. 20 აგვისტო, 1941) — ქართველი ასირიოლოგი, აღმოსავლეთმცოდნე, ისტორიკოსი, ფინანსისტი, ეკონომისტი, საზოგადო და სახელმწიფო მოღვაწე. საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის გენერალური მდივნის, იოსებ სტალინის პირადი მეგობარი და მისი პირველი მეუღლის კატო სვანიძის ძმა.

ბიოგრაფია

I. დაბადების თარიღი, ადგილი, ოჯახი - მშობლები და დები

სოფ. ბაჯი, რაჭა

ალექსანდრე (ალიოშა) სვანიძე დაიბადა 1884 წლის 1 (14) ნოემბერს რაჭაში, ამბროლაურის მუნიციპალიტეტის სოფ. ბაჯში.

სოფ. ბაჯი, სვანიძეების სახლი, ალექსანდრე სვანიძის აბრა

მშობლები. ალექსანდრეს მამა გახლდათ წარმოშობით აზნაური - სვიმონ სვანიძე. დედა გახლდათ სეფორა დვალი.

დები. ალექსანდრეს სამი და ჰყავდა, ალექსანდრა (საშიკო), ეკატერინე (კატო) და მარიამი (მარიკო).

ალექსანდრა (საშიკო) სვანიძე (1879-8.10.1936, დასაფლავებულია ქ. თბილისში, კუკიის წმ. ნინოს სასაფლაოზე თავისი უმცროსი დის, კატო სვანიძის გვერდით) მეუღლესთან და დასთან ერთად ცხოვრობდა ფრეილინის ქ. N 3-ში (დღევანდელი სულხან-საბას ქუჩა. ფრეილინის ქუჩა N 2-ში მდებარეობდა წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, ხოლო N 5-ში იყო „ივერიის“ რედაქცია). 1902 წლიდან აქ მას კატოსთან ერთად ჰქონდა ქალთა ტანსაცმლის სამკერვალო. ალექსანდრას მეუღლე გახლდათ მიხეილ (მიხა) მათეს ძე მონასელიძე (22.08.1879-1959). მამამისი მღვდელი მათე ივანეს ძე მონასელიძე, სიონის ტაძრის დეკანოზი, 1916 წელს წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების წევრი გახლდათ.

ალექსანდრა (საშიკო) სვანიძე მიხეილ (მიხა) მონასელიძე

ეკატერინე (კატო, 2.04.1885-22.11.1907, დაკრძალულია კუკიის წმ. ნინოს სასაფლაოზე). იგი გახლდათ სტალინის პირველი ცოლი. სწორედ თბილისში, ფრეილინის N 3-ში გაიცნო სტალინმა თავისი მომავალი მეუღლე - კატო. 1907 წელს ეკატერინე მშობიარობის შემდეგ მალევე გარდაიცვალა მუცლის ტიფით. მას დარჩა ვაჟი - იაკობი, რომელიც კატოს გარდაცვალების შემდეგ იზრდებოდა სვანიძეების ოჯახში ბაჯში.

ეკატერინე (კატო) სვანიძე საშიკო და კატო სვანიძეები მეგობართან ერთად

1907 წ. კატოს დასაფლავება. სვანიძეები და სტალინი

ალექსანდრეს მესამე და იყო მარიამი (მარიკო, 1888-3.03.1942). იგი სწავლობდა თბილისში, წმინდა ნინოს ქალთა გიმნაზიაში (დღევანდელი 47-ე საჯარო სკოლა, ჩიტაძის ქ. N 9 (ყოფ. ერმოლოვის ქ. N 13), 1927-1934 წლებში მუშაობდა აბელ ენუქიძის (1877-1937) პირად მდივნად. მარიამს 1939 წელს საბჭოთა კავშირის უმაღლესი სამხედრო კოლეგიის მიერ მიესაჯა 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა, ხოლო 1942 წლის 3 მარტს იგი ალექსანდრეს (ალიოშას) მეუღლესთან მარია კორონასთან ერთად დახვრიტეს.

II. 1901 – 1917 წწ: თბილისის სასულიერო სემინარია - სოციალ-დემოკრატიული მუშათა პარტია - თბილისის 1 გიმნაზია - სწავლა გერმანიაში: ლაიფციგის და ჰალეს უნივერსიტეტები - წიგნი „ემპირიოკრიტიციზმი“ - წერილი საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების გამგეობას - მოხსენებები თბილისში ეთნოგრაფიულ საზოგადოებაში - სამეცნიერო სტატიები - დისერტაცია - ტყვეობა გერმანიაში - საქართველო: „წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების“ განჯის განყოფილების წევრობა - სამეცნიერო მოღვაწეობა

ალექსანდრე სვანიძე 1900-იანი წლები სვანიძეების ოჯახი სოფ. ბაჯში 1910-იანი წლები

ალექსანდრე სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, საიდანაც 1901 წელს 40 შეგირდთან ერთად დაითხოვეს (ამ დროს ალექსანდრე ცხოვრობდა ქ. თბილისში, ამაღლების ქუჩაზე). ამავე წელს მალაქია ტოროშელიძესთან ერთად ალექსანდრე სასწავლებლად გაემგზავრა გერმანიაში, საიდანაც 1902 წელს უკან დაბრუნდა.

ჰალეს უნივერსიტეტში სწავლის დაწყებამდე (1910 წ.) იგი სწავლობდა თბილისის 1 გიმნაზიაში, სადაც დაასრულა შვიდწლიანი კურსი. გერმანიიდან დაბრუნების შემდეგ, 1903 წელს, ალექსანდრე მუშაობდა ასოთამწყობად კონსტანტინე თავართქილაძის სტამბაში ქუთაისში. ამ პერიოდში იგი ჩაეწერა სოციალ-დემოკრატიულ მუშათა პარტიაში, სადაც მიიღო პარტიული ფსევდომინი - „ალიოშა“. ამ პერიოდში იგი კვლავ უნდა გამგზავრებულიყო გერმანიაში სასწავლებლად.

1913 წელი. ალექსანდრე სვანიძე დისშვილ იაკობ ჯუღაშვილთან ერთად

1904 წელს ალექსანდრე კვლავ გერმანიაში, ქ. ლაიფციგში გაემგზავრა, საიდანაც 1905 წელს რევოლუციის გამო კვლავ უნდა დაბრუნდა. ამ წელს იგი პარტიული დავალებით სიღნაღის მაზრაში გაგზავნეს. ამ პერიოდში იგი ა. ბაჯელის ფსევდონიმით თანამშრომლობდა ბოლშევიკურ გაზეთ „ჩვენს ცხოვრებასთან“. ალექსანდრე გამოდიოდა მენშევიკებისა და ბოლშევიკების მიერ გამართულ კრებებზე. იმავე წელს პროკლამაციების გავრცელებისას რამდენიმე ამხანაგთან ერთად ციხეში ჩასვეს, საიდანაც ოჯახის დახმარებით ერთი თვეში გაათავისუფლეს.

1906 წელს ალ. სვანიძე სწავლის მიზნით კვლავ იმყოფებოდა გერმანიაში, ქ. ჰალეში.

1907 წელს ალ. სვანიძე სწავლობდა ქ. ლაიფციგში. სწავლას თბილისიდან მისი ოჯახი უფინანსებდა.

1907 წლის 22 ნოემბერს გარდაიცვალა ალექსანდრეს და ეკატერინე (კატო) სვანიძე, ალექსანდრე დაკრძალვაზე იმყოფებოდა.

1908-1909 წლებში იგი მუშაობდა „ბოლშევიკურ ლიტერატურულ ბიუროში“.

1910 წლის ზაფხულში ალიოშა იგი ოჯახთან ერთად რაჭაში ისვენებდა.

1910 წლის 19 ოქტომბერს ალექსანდრე ჩაირიცხა ჰალეს უნივერსიტეტში, სადაც არჩეული ჰქონდა ფილოსოფიის, ისტორიისა და პოლიტ. ეკონომიის კურსები.

ალექსანდრე სვანიძის ჰალეს უნივერსიტეტის ჩაირცხვის ფურცელი

1911 წელს მისი ავტორობით თბილისში გამოვიდა წიგნი „ემპირიოკრიტიციზმი“, რომელშიც მან გააკრიტიკა ლენინის ცნობილი წიგნი „მატერიალიზმი და ემპირიოკრიტიციზმი“.

1912 წელს ალექსანდრე კვლავ გერმანიაშია და ეუფლება ისტორიას, ფილოსოფიასა და სოციალ. ეკონომიკას, რომელთაგან მთავარ სპეციალობად ფილოსოფია აქვს არჩეული.

1913 წლის იანვარში ალექსანდრე გერმანიიდან წერილს წერს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების გამგეობას. აქ მას ჩამოთვლილი აქვს ის უახლესი ასირიოლოგიურ-ძველაღმოსავლურ-კავკასიური სამეცნიერო ლიტერატურა, რომელიც უნდა გამოდგომდა ქართულ სამეცნიერო საზოგადოებას შემდგომი კვლევისთვის.

1913 წლის 5 და 15 მარტს ეთნოგრაფიულ საზოგადოებაში მან წაიკითხა 3 მოხსენება: „ძველი თქმულებანი ამაზონებზე და არგონავტებზე და მათი ისტორიული სარჩული“, „ასურული ლურსმული წარწერანი ქართველ ტომთა შესახებ და მათი განმარტება და „ქართული ისტორიის ერთი პრობლემის გამო“.

1914 წლის 5 აგვისტოს, პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე, გერმანიაში იგი დააპატიმრეს და 4 წლის მანძილზე სამხედრო ტყვედ იყო ჩარიცხული გერმანიაში.

ამავე წელს, როდესაც მაგდებურგში პოლიციის მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფებოდა, უარი უთხრა მიხაკო წერეთელს და „ქართულ კომიტეტს“ თანამშრომლობაზე და სხვა ქართველ სტუდენტებთან ერთად კონსტანტინოპოლში წასვლაზე, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ქართველების დახმარებით, იგი მაინც გაათავისუფლეს და საქართველოში დაბრუნდა.

1915 წლის ზაფხულისთვის მიხაკო წერეთელთან მეგობრობის მიუხედავად, მას ასევე უარი უნდა ეთქვა კომიტეტის გაზეთთან („კავკასია“) თანამშრომლობაზეც.

1915 წლის 31 მარტს ბერლინში მყოფმა საქართველოს განთავისუფლების კომიტეტის წევრმა მიხაკო წერეთელმა წერილი მისწერა გერმანიის იმპერიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ლეგაციის მდივანს და ახლო აღმოსავლეთის საქმეთა რეფერატს ოტო გიუნტერ ფონ ვეზენდონკს ქართველი სამხედრო ტყვეების შესახებ, სადაც ახსენებს ალექსანდრეს[1]. საქმე ეხებოდა ქართველ სამხედრო ტყვეთა შორის პროპაგანდის წარმოებასა და ბერლინში ქართული გაზეთის გამოცემის საქმეში თანამშრომლების მოძიებას, რის შესახებაც მიხაკო წერეთელი გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მოახსენებდა.

ალექსანდრე სვანიძე 1915 წელი

1916 წლის 16 მაისს მიხაკო წერეთელი და გიორგი კერესელიძე თხოვნით მიმართავენ უცნობ გერმანელ მოხელეს, ალექსანდრე სვანიძის გათავისუფლების შესახებ, რომელსაც უკვე სამოქალაქო ტყვედ მოიხსენიებენ.

1915 წელს ალექსანდრე სვანიძის კვალს საქართველოშიც ვხვდებით: ალექსანდრე ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების განჯის განყოფილების წევრად გვევლინება.

1917 წლის ოქტომბერში ალექსანდრე გაათავისუფლეს და გამოემგზავრა თბილისში, სადაც მხოლოდ 1918 წელს ჩამოვიდა.

ალექსანდრე სვანიძე 1916-17 წლები

III. 1918–1920 წწ.: სახალხო კომისართა საბჭოს წევრი - ყოველკვირეული ჟურნალი „ჯარი და ერი“-ს რედაქტორობა - მიმართვა უნივერსიტეტს ლექტორად აყვანის თაობაზე - თბილისის პირველი გიმნაზია: გერმანული ენის მასწავლებელი – სახელმწიფო მუზეუმის ბიბლიოთეკის გამგეობა - სამეცნიერო მოღვაწეობა

1918 წლის 14 ივნისს ალექსანდრე რუსეთის ფედერაციული საბჭოთა რესპუბლიკის პარტიის მივლინებით მიემგზავრება ვლადიკავკასში, როგორც სახალხო კომისართა საბჭოს წევრი. ამავე წელს თბილისში ალექსანდრე გამოსცემდა ყოველკვირეულ ჟურნალს „ჯარი და ერი“, იყო მისი რედაქტორი. რედაქცია მდებარეობდა სასახლის ქუჩის N5 ნომერში, „ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების“ გვერდით შენობაში. გამოვიდა ჟურნალის მხოლოდ 4 ნომერი.

1918 წლის ივლისში, ა. სვანიძემ, ე. თაყაიშვილის რჩევით, თხოვნით მიმართა ახლადდაარსებული უნივერსიტეტის რექტორს, ბ-ნ ივანე ჯავახიშვილს, უნივერსიტეტში აღმოსავლეთის ისტორიის ლექტორად აყვანის შესახებ. ქართული უნივერსიტეტის პროფესორთა საბჭომ 1918 წლის 17 ივლისის სხდომაზე N 5 საკითხად და 1918 წლის 13 სექტემბრის სხდომაზე N 6 საკითხად განიხილეს მისი საკითხი და გამოიტანეს განაჩენი, რომ ივანე ჯავახიშვილს უნდა განეხილა მისი შრომა. იმავე ოქმის თანახმად, N 19 საკითხად განიხილეს ალექსანდრეს უნივერსიტეტში ლექტორად აყვანის საკითხი და ლექტორად დატოვეს მიხაკო წერეთელი.

1918 წლის 17 სექტემბერს, ალექსანდრე სვანიძე საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის უმაღლესი და საშუალო სასწავლებლის გამგის ბრძანებით, დაინიშნა თბილისის ვაჟთა პირველ გიმნაზიაში გერმანული ენის მასწავლებლად ალექსანდრე მასწავლებლად მუშაობდა 1920 წლის ნოემბრის თვემდე.

1919 წლის სექტემბრიდან იგი მუზეუმში დანიშნეს ბიბლიოთეკის გამგის თანამდებობაზე.

1919 წლის 19 დეკემბერს ლ. მელიქსედ-ბეკისა და ნ. დ. რომანოვის შეთავაზებით ალექსანდრე სიმონის ძე სვანიძე, რომელიც საქართველოს მუზეუმის ბიბლიოთეკის გამგე იყო, წამოაყენეს მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოების კავკასიის განყოფილების წევრად.

IV. 1921 წ.: იაკობის მოსკოვში ჩაყვანა სტალინთან - ქორწინება - საქართველოს სახალხო განათლების კომისარი - ქუთაისის მოლაპარაკებები: შეხვედრა გრიგოლ ლორთქიფანიძესთან - ექვთიმე თაყაიშვილის წიგნთაცავის გადარჩენა - ჯარში წერა-კითხვის უცოდინარობის ლიკვიდაციის დეკრეტი - საქართველოს სოციალისტურ საბჭოთა რესპუბლიკის გარეშე-საქმეთა სახალხო კომისარი - ფინანსთა სახალხო კომისარი - ლორეს სომხებისთვის გადაცემის საკითხი - ყარსის ხელშეკრულების ორგანიზება - ყარსის კონკერენცია - დეკრეტი ბანკის დეპოზიტების შესახებ

1921 წელს ალექსანდრემ სიძის თხოვნით, კატოს და სტალინის ვაჟი იაკობი, რომელიც კატოს გარდაცვალების შემდგომ სვანიძეების ოჯახში იზრდებოდა რაჭაში, მოსკოვში ჩაუყვანა.

1921 წელს ალექსანდრე დაქორწინდა თბილისელ მარია ანისიმოვნა კორონაზე (1889-3.03.1942). მარია წარმოშობით ეკუთვნოდა ესპანეთიდან ჩამოსახლებულ მდიდარ ებრაულ ოჯახს, დაიბადა თბილისში. პეტერბურგში დაამთავრა ბესტუჟევის სახელობის ქალთა უმაღლესი კურსები, შემდგომ კი თბილისის კონსერვატორია. 1918 წელს გარდაეცვალა პირველი მეუღლე, რომლისგანაც ჰყავდა ვაჟი ანატოლი (19?? - 1941 წ.). 20-იან წლებში მღეროდა თბილისის ოპერაში, ქორწინების შემდეგ აღარ გამოსულა სცენაზე[2]. 30-იან წლებში მოსკოვში ცხოვრებისას, მან გაიარა ქალთა უმაღლესი კურსები ეკონომიკური განხრით.

ალექსანდრე სვანიძის მეუღლე მარია კორონა

1921 წლის 25 თებერვლის საქართველოს გასაბჭოებისას აუცილებელი გახდა საქართველოს რესპუბლიკის სახალხო კომისართა საბჭოს დროებითი საბჭოს შექმნა. 1921 წლის 2 მარტს სტალინი ორჯონიკიძეს ბაქოში დეპეშას უგზავნის, სადაც რეკომენდაციას უწევს ალექსანდრე სვანიძეს, შეიყვანონ ამ საბჭოში. 1921 წლის 6 მარტს საქართველოს სსრ რევკომმა დაამტკიცა (ბრძანება გამოიცა 8 მარტს) საქართველოს სსრ სახალხო კომისრების საბჭოს დროებითი შემადგენლობა, რომლის მიხედვითაც, ალ. სვანიძე დაინიშნა საქართველოს სახალხო განათლების კომისრის თანამდებობაზე (მისი არყოფნის პერიოდში ამ თანამდებობაზე მოვალეობის დროებითი შესრულება ეკისრებოდა ამხ. ორახელაშვილს. ალექსანდრე ამ თანამდებობაზე მუშაობას ორი კვირის შემდგომ შეუდგა.

1921 წლის 16 მარტს მოსკოვში დაიდო რუსეთ-ოსმალეთის ხელშეკრულება, რომლიც პირველი მუხლის მიხედვით, არტაანისა და ართვინის ოლქები რუსეთმა ოსმალეთს გადასცა, ხოლო მეორე მუხლის მიხედვით - ბათუმის ოლქი სიუზერენიტეტის უფლებით საბჭოთა საქართველოს დაუთმო ოსმალეთმა[3].

1921 წლის 12 მარტს ბათუმიდან გრიგოლ ლორთქიფანიძემ ტელეფონით დარეკა თბილისში რევოლუციური კომიტეტის სახელზე და აცნობა, რომ მათი მოთხოვნის პასუხად რევკომს აძლევდა წინადადებას, რათა 1) 14 მარტის 14 საათამდე ყველა ფრონტზე შეჩერებულიყო საომარი მოქმედება, რომ 2) ჯარების თავიანთ პოზიციაზე დარჩებოდნენ და 3) დაწყებულიყო მოლაპარაკება საქართველოს მთავრობასა და რევკომს შორის, რისთვისაც შეხვედრის ადგილს ქ. ქუთაისს მიუთითებდა. 1921 წლის 17 მარტს ორივე მხარე ქუთაისში ჩავიდა და საღამოს დაიწყო მოლაპარაკებები, სადაც ა. სვანიძეც მონაწილეობდა. მოლაპარაკებას 3 მონაწილე ჰყავდა. შედეგად ჩამოყალიბდა 17 პუნქტიანი შეთანხმება. შეთანხმების შემდგომ, გასაბჭოებული საქართველოს მთავრობა რუსეთის ჯარის დახმარებით შევიდა აჭარაში და დაიკავა ქვეყნის საზღვარი.

საქართველოს საბჭოთა სოციალიტურ რესპუბლიკის სახალხო განათლების კომისრის თანამდებობის აღსრულებას ალექსანდრე შეუდგა 1921 წლის 21 მარტს.

გასაბჭოების გამოცხადებისთანავე, გაჩაღებულიყო სახელმწიფოს ქონების უკანონო მითვისება და ყაჩაღობა. იტაცებდნენ კულტურულ-საგანმანათლებლო ნივთებსაც. ამის აღმოსაფხვრელად, საქართველოს სახალხო განათლების კომისრის თანამდებობაზე ყოფნისას ალექსანდრემ 1921 წლის 22 მარტს გამოსცა ბრძანება საკულტურო-საგანმანათლებლო საქმის სახალხო განათლების კომისარიატისთვის დაქვემდებარების შესახებ, რომლის მიხედვითაც განათლების კომისარიატს უნდა გაეკონტროლებინა მსგავსი არაკანონიერი ქმედებები.

ალექსანდრე სვანიძის 22 მარტის ბრძანებამ განათლების კომისარიატს უფლებამოსილება მიანიჭა, რომ დაეცვა ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი და ფასეული ნივთების ძარცვა, მათ შორის ექვთიმე თაყაიშვილის წიგნადი და კერძო არქივის გადარჩენა.

განათლების კომისრის თანამდებობაზე ყოფნისას, საქართველოს საბჭოთა რესპუბლიკის რევოლუციონური კომიტეტმა მისი მონაწილეობით 1921 წლის 31 მარტს გამოსცა დეკრეტი ჯარის ნაწილებში წერა-კითხვის უცოდინარობის ლიკვიდაციის შესახებ.

1921 წლის 10 აპრილს იგი გათავისუფლდა საქართველოს განათლების სახალხო კომისარის თანამდებობიდან და დაინიშნა საქართველოს სოციალისტურ საბჭოთა რესპუბლიკის გარეშე-საქმეთა სახალხო კომისრად. ბრძანება გამოიცა 20 აპრილს.

1921 წლის 11 ივნისს ალექსანდრე სვანიძე დაინიშნა საქართველოს ფინანსთა სახალხო კომისრად.

1921 წლის 7 ივლისს დაესწრო კავბიუროს სხდომას, სადაც განიხილეს ლორეს სომხეთისთვის გადაცემის საკითხი.

1921 წლის 13 ოქტომბერს ალექსანდრემ, რომელიც (ყარსის ხელშეკრულების მიხედვით) ითავსებს საქართველოს ფინანსთა და საგარეო საქმეთა კომისრის საქმიანობას, მონაწილეობა მიიღო ყარსის ხელშეკრულების მიღებაში, იყო მისი ხელმომწერი.

V. 1922 წ.: ალექსანდრე სვანიძის ღვაწლი რუსეთის მუზეუმებიდან ქართულ სიძველეთა დაბრუნებაში - საქართველოში სავალუტო ოპერაციების დარეგულირება - აფხაზეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის საკითხები - საქართველოს მშიერი მოსახლეობის დახმარების კომიტეტი - ქართული ფულის დაცვა - ფინანსთა კომისრობიდან გადაყენება - სტატიები

1922 წლის დასაწყისში საქართველოს მთავრობამ დააყენა საკითხი რუსეთის მუზეუმებსა და საცავებში არსებული ქართულ სიძველეთა სამშობლოში დაბრუნების საკითხი. 1922 წლის 20 ივნისს შეიქმნა საგანგებო კომისია რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის, განათლების კომისარიატისა, ექსპერტთა და ქართველ მეცნიერთა შემადგენლობით. ამ საქმის მხარდამჭრად კრემლში ალიოშა სვანიძე აღმოჩნდა, რომელმაც ეს საკითხი ენუქიძესთან და სტალინთან ერთად 1922 წლის 9 ოქტომბერს რუსეთის ცენტრალურ აღმასრულებელ კომიტეტს პრეზიდიუმის სხდომაზე საკითხის დამატებით განხილვის შედეგად საქართველოსთვის სასარგებლოდ გადაწყვიტა.

1922 წლის 9 თებერვალს ალექსანდრემ ხელი მოაწერა დადგენილებას საქართველოს საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკაში სავალუტო ოპერაციების დარეგულირების შესახებ.

1922 წლის 15 თებერვალს იგი დაინიშნა საბჭოთა საქართველოს მშიერი მოსახლეობის დახმარების კომიტეტის წევრად.

1922 წლის 3 მარტს საქართველოს საბჭოების პირველმა ყრილობამ აირჩია საქართველოს ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტი 95 წევრის შემადგენლობით, სადაც ალექსანდრეც შეიყვანეს.

1922 წლის სექტემბრის დასაწყისში იგი გადააყენეს ფინანსთა კომისრის თანამდებობიდან, ხოლო 5 ნოემბერს ალექსანდრე უკვე რუსეთშია.

1922 წლის 27 დეკემბერს სვანიძე აირჩიეს ამიერკავკასიის სახალხო კომისარიატის ფინანსების კოლეგიის წევრად.

VI. 1923 წ.: სსრკ ფინანსთა სახალხო კომისარიატის წევრობა - ოქროს სახელმწიფო სარეზერვო ფონდის შექმნის საკითხი - ზემო ავჭალის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობისთვის თანხის გამოყოფის საკითხი - საბჭოთა კავშირის ფინანსების მოწესრიგება - ფულის ბეჭდვის შეზღუდვის საკითხი - შემნახველი სალაროებიდან მცირე თანხების გაცემის საკითხი - ირანში საბჭოთა ბანკის გახსნა: „რუსპერბანკის“ (თეირანი) მმართველობის თავმჯდომარეობა - ამბაკო ჭელიძე

1923 წლიდან იგი სსრკ ფინანსების სახალხო კომისარიატის წევრია. 5 იანვარს ფინანსთა სახალხო კომიტეტმა გამართა სხდომა, სადაც ესწრებოდა ალექსანდრე და სადაც განიხილეს სახელმწიფო ბანკისა და ფულის ნიშნების საკითხები. ამ სხდომიდან 10 დღეში, კომისიამ კვლავ შეიკრიბა 1923 წლის 15 იანვარს, რათა განეხილათ ოქროს სახელმწიფო სარეზერვო ფონდის შექმნის საკითხი.

1923 წლის 16 იანვარს მოსკოვში, შრომისა და თავდაცვის საბჭომ „სახელმწიფო მნიშვნელობის საქმის“ სტატუსი მიანიჭა თბილისში, მტკვარზე, ზემო ავჭალაში, ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობას, რისთვისაც ამიერკავკასიის სოციალისტური ფედერაციულ საბჭოთა რესპუბლიკების ნარკომს დაევალა 200 000 ოქროს რუბლის გამოყოფა. მაგრამ ეს საკითხი დროებით შეჩერდა ა. სვანიძის განცხადების გამო, ვინაიდან იგი აპროტესტებდა ამ ჰიდროელექტროსადგურისთვის ამიერკავკასიის რესპუბლიკებისთვის 1 მილიონი ოქროს რუბლის გამოყოფას.

19 თებერვალს, სვანიძე შეიყვანეს კომისიაში, რომელსაც უნდა მოეწესრიგებინა სახელმწიფო ბუღალტერია სახელმწიფოს ყველა სტრუქტურაში, პირველ რიგში კი, მრეწველობასა და ტრანსპორტში, რაც ახლადშექმნილი საბჭოთა კავშირისთვის, სასიცოცხლო მნიშვნელობას წარმოადგენდა.

1923 წლის 26 თებერვალს შედგა ფინანსთა სახალხო კომიტეტის სხდომა, სადაც მონაწილეობდა სვანიძე ამ კრებაზე განიხილეს ფულის გამოშვების შეზღუდვის საკითხი.

1923 წლის 13 მარტს სოკოლნიკოვი „სრულიად საიდუმლოდ“ წერს სვანიძეს შემნახველი სალაროების შესახებ.

1923 წლის ივლისის დასაწყისში სვანიძეს ირანში საბჭოთა ბანკის გახსნის ორგანიზატორად და „რუსპერბანკის“ (თეირანი) მმართველობის თავმჯდომარედ ვხვდებით, სადაც მან წაიყვანა თავისი ყრმობის მეგობარი ამბაკო ჭელიძე (1878-25.12.1940), ცნობილი ირანისტი, ფერეიდნელი ქართველების შემსწავლელი მეცნიერი.

VII. 1924 წ. - ალექსანდრეს გამოწვევა ირანიდან - ბერლინში ქართველ ემიგრანტებთან მოლაპარაკება: შეხვედრა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის ყოფილ ელჩთან ვლადიმერ ახმეტელთან - ჭიათურის მარგანეცის საკითხი

1924 წლის 24 იანვარს პოლიტბიურომ მიიღო სვანიძის ირანიდან გამოწვევის დადგენილება.

ამ წელს ორი მნიშვნელოვანი საკითხი იდგა საბჭოთა ხელისუფლების წინაშე - ეს იყო ჭიათურის მარგანეცისა და საბჭოთა კავშირის ინგლისთან ეკონომიკური ურთიერთობების მოგვარების გამო, საქართველოს ემიგრანტებთან მოლაპარაკებების დაწყების საკითხი. საბჭოთა ხელისუფლებას ჭიათურის მარგანეცის ექსპორტზე გატანასთან ერთად, ინგლისიდან სესხის აღება სურდა, რაშიც, როგორც ჩანს, სწორედ ჭიათურის მარგანეცს სთავაზობდა ინგლისს. ევროპას ეკონომიკური კრიზისი ედგა და საბჭოთა კავშირთან სავაჭრო ხელშეკრულების დადებაზე არ იყო უარზე. განსაკუთრებით აინტერესებდათ კავკასიიდან ნავთობისა და სხვა ნედლეულის იმპორტი, რაშიც საქართველოს ემიგრაციული მთავრობისგან ხელის შეშლა არც ინგლისს და არც საბჭოთა კავშირს არ აწყობდა. ამ დროს კი - ემიგრაციული მთავრობა ცდილობდა გამოეყენებინა ეს მომენტი, ემოქმედათ ევროპულ სახელმწიფოებზე და საერთაშორისო ძალებით აღედგინათ საქართველოს დამოუკიდებლობა. 1924 წლის ზაფხულში, რუსეთის საბჭოთა ხელისუფლებამ სვანიძე გააგზავნა ბერლინში, ქართველ ემიგრანტებთან მოსალაპარაკებლად, სადაც შეხვდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის ყოფილ ელჩს, ვლადიმერ ახმეტელს. ამის მიზეზი ის იყო, რომ საბჭოთა ხელისუფლება ინგლისთან სავაჭრო ხელშეკრულების დადებისთვის და მათგან კრედიტის მიღებისათვის ემზადებოდა და საქართველოს ემიგრანტული ხელისუფლების ანტისაბჭოთა აგიტაცია ამაში ხელს უშლიდა.

1920 წელს დამოუკიდებელ საქართველოში ჩამოყალიბდა მანგანუმის მადნის საექსპორტო საზოგადოება „ჩემო“, რომელსაც გაერთიანებული ჰყავდა რამდენიმე სააქციო საზოგადოება. 1924 წლის 28 აგვისტოს პოლიტბიურომ მიიღო გადაწყვეტილება, ჭიათურის მარგანეცის რეალიზაციისთვის უცხოეთში დაეარსებინა საზოგადოება და გადაწყდა, „დოიჩე ბანკთან“ ხელშეკრულების დადება. სახალხო კომისართა კომიტეტს დაევალა ამ მოლაპარაკებების გაგრძელება და უმოკლეს ვადაში ხელშეკრულების პოლიტბიუროსთვის პროექტის წარმოდგენა დასამტკიცებლად. 1925 წლის 12 ივნისის გადაწყვეტილებით, საბჭოთა ხელისუფლებამ ხელშეკრულება ამერიკელ ბანკირ ჰარიმანთან დადო.

VIII. 1925 – 1928 წწ.: გერმანია - საბჭოთა კავშირისა და გერმანიის ეკონომიკური ურთიერთობები - საფრანგეთთან მოლაპარაკების დელეგაციის წევრი - რომანოვების ნუმიზმატიკური განძის ამბავი - შვილის შეძენა - პლატინის რეალიზაციის ამბავი - სსრკ სახალხო კომისარიატის მუშათა და გლეხთა ინსპექციის კოლეგიის წევრობა

1925 წლის დასაწყისში ალექსანდრეს გერმანიაში აგზავნიან. მას ნება დაერთო საგარეო ვაჭრობის ხარჯების დასაფარავად გაეტანა ქვეყნიდან 30 მილიონი რუბლის ღირებულების ოქრო და ასევე, იგი შეიყვანეს სამკაციან საბჭოში (კრესტინსკი, ბრეგე, სვანიძე), რომელსაც საბოლოოდ უნდა მოეგვარებინა გერმანიაში საგარეო ვაჭრობის მიმდინარე გადახდებთან დაკავშირებული საკითხები. ხსენებულ სამეულს ექვემდებარებოდა გერმანიაში სსრკ-ის ყველა სავაჭრო, ბიზნეს და საკრედიტო ორგანიზაცია.

1927 წლის 16 მარტს პოლიტბიურომ საფრანგეთთან მოლაპარაკების დელეგაციის წევრად ნარკომის ფინანსური განყოფილებიდან დაადგინა ა. სვანიძე.

1927 წლის 10 ივლისს კრესტინსკი „სრულიად საიდუმლოდ“ აცნობებს ჩიჩერინს გერმანიაში საბჭოთა კავშირის მძიმე ფინანსური მდგომარეობის შესახებ წერილში ახსენებს სვანიძესაც. საბჭოთა კავშირს „დოიჩე ბანკის“ დიდი სესხი ჰქონდა აღებული და ვერ ისტუმრებდა. ალექსანდრე სვანიძის იდეის მიხედვით გადაწყდა სესხის გადასაფარად სხვა ქვეყანაში, კერძოდ კი, შვეიცარიაში აეღოთ და ამისთვის გარანტიად საბჭოთა კავშირს პლატინა და ალმასი უნდა ჩაედო იქაურ ბანკში.

1927 წელს ალექსანდრე გახლდათ დიდი თავადის - გიორგი მიხეილის ძე რომანოვის (1863-1919) ნუმიზმატიკურ კოლექციის სერბეთიდან საბჭოთა კავშირში დაბუნების რუსეთისთვის დაბრუნების ინიციატორი.

1928 წლის თებერვალში სვანიძე მონაწილეობდა კომისიის მუშაობაში, რომელიც იკვლევდა „ეირობანკის“ (პარიზში საბჭოთა ბანკის) საკითხს.

1927 წლის 15 ოქტომბერს, ბერლინში დაიბადა ალექსანდრეს ვაჟი, ივანე (ჯონ რიდი, გარდაიცვალა 03.08.1987 წელს).

ჯონ-რიდ სვანიძე (1927-1987), ალექსანდრე სვანიძის ვაჟი

1928 წლის 16 იანვარს პოლიტბიურომ დააყენა პლატინის რეალიზაციის საკითხი და მისი განხილვა დაავალა ა. სვანიძეს.

1928 წლის 8 თებერვალს დადგინდა ამ საკითხებზე ბერლინში გერმანიასთან მოლაპარაკების დელეგაცია, რომელშიც შედიოდა ა. სვანიძე. სწორედ იგი იყო 1928-1929 წლებში - სააქციო საზოგადოება „ექსპორტმარგანეცის“ მმართველობის წარმომადგენელი.

1928 წლის 28 თებერვალს ალექსანდრე სვანიძეს ნიშნავენ სსრკ სახალხო კომისარიატის მუშათა და გლეხთა ინსპექციის კოლეგიის წევრად.

1928 წლის მარტში ალექსანდრე რ.კ.ი.ს კოლეგიაში მოსკოვში გადადის სამუშაოდ.

IX. 1929-1932 წწ.: მოსკოვი: გერმანელებისგან ჭიათურის მარგანეცის გამოსყიდვის მოლაპარაკება - მოსკოვი: „ინტურისტი“ - კვლავ ბერლინი: სსრკ ვაჭრობის და მრეწველობის წარმომადგენელი - ლონდონი - ლონდონის ეკონომიკის სკოლა - მონღოლეთი

1929 წელს ალექსანდრე მოსკოვში მოღვაწეობს. მთავრობის 7 მარტის სხდომაზე ლიტვინოვმა, სვანიძემ და არალოვმა მოხსენება გააკეთეს ჭიათურის მანგანუმის ტრესტისა და გერმანელებს შორის მოლაპარაკების შესახებ გერმანელების მფლობელობაში არსებული ქონების გამოსყიდვის შესახებ.

1929 წლის 4 აპრილს, მოსკოვში დაარსდა „სრულიად რუსეთის სააქციო საზოგადოება ინტურისტი“. მისი პირველი ხელმძღვანელი გახლდათ სსრკ საგარეო და საშინაო ვაჭრობის სახალხო კომისარიატის წევრი ალექსანდრე სვანიძე. „ინტურისტი“-ს დამფუძნებლები იყვნენ სსრკ საგარეო და შიდა ვაჭრობის სახალხო კომისარიატი, „სოვტორგფლოტი“, სსრკ რკინიგზის სახალხო კომისარიატი და სხვა ორგანიზაციები. კომპანიის საწესდებო კაპიტალი შეადგენდა ხუთ მილიონ რუბლს. „ინტურისტს“ დაევალა საბჭოთა კავშირში უცხოელი ტურისტების მოზიდვა და მომსახურება, შეხვედრების ორგანიზება და უცხოელი სპეციალისტებისა და მათი ოჯახის წევრების თანხლება სახელმწიფო უწყებების მეშვეობით, ასევე სხვადასხვა კონგრესებისა და კონფერენციების წევრების.

1929 წლის 15 დეკემბერს ალექსანდრეს ნიშნავენ „საბჭოთა კავშირის ვაჭრობისა და მრეწველობის“ წარმომადგენლის მოადგილედ ბერლინში.

1930 წლიდან ალექსანდრე კვლავ ბერლინში მოღვაწეობს. გერმანული გაზეთი „გრაფინგერ ცაითუნგი“ (Grafinger Zeitung) და მისი იმდღევანდელი მიუნხენური ასლი „ფურსთენბერგბრუქერ ცაითუნგ“ (Fuerstenfeldbrucker Zeitung) 1930 წლის 24 სექტემბერს იუწყებოდა გერმანიაში არჩევნების და გერმანელი კომუნისტების შესახებ, რომლებიც დაფინანსებას საბჭოთა კავშირიდან იღებდნენ, რათა გერმანიაში ბოლშევიკური რევოლუცია მოეწყოთ. გერმანელმა კომუნისტებმა რუსეთიდან დაფინანსების სახით 1930 წლის 1 ივლისიდან 15 აგვისტომდე თითქმის 2 მილიონი მარკა მიიღეს, სხვებს შორის კი ნახსნებია ასევე სვანიძე, რომლის მეშვეობითაც ჰერმან რემელემ, რპდ-ს ცენტრალური კომიტეტის წევრმა, საბჭოთა სავაჭრო წარმომადგენლობის სალაროდან საარჩევნო ფონდს 20 ივლისს 650 000 მარკა მიიღო.

1931 წლის 15 იანვარს, სსრკ სახელმწიფო ბანკის წინადადებით, ა. სვანიძე დაინიშნა სახელმწიფო ბანკის წარმომადგენლად ლონდონში და გახდა სსრკ სახელმწიფო ბანკის მმართველი გუნდისა და ექსპერტთა კომისიის წევრი. ალექსანდრეს ლონდონში უნდა დაემთავრებინა ლონდონის ეკონომიკის სკოლა.

1931 წლის 16 ივნისს იგი შედიოდა დელეგაციაში, რომელიც 1931 წლის 15 ივლისს ბერლინში უნდა შეხვედროდა ციმბირის ოქროს მაღაროების საკითებთან დაკავშირებით „ლენა-გოლდფილდის“ წარმომადგენლებს.

1932 წლის 10 იანვარს ალექსანდრეს ირჩევენ საგარეო ვაჭრობის ბანკის აქციონერების სპეციალურ კრებაზე მმართველობის თავმჯდომარედ.

1932 წლის 8 მარტს სვანიძე ელიავასთან და სხვებთან ერთად დაინიშნა მონღოლეთის შესახებ დადგენილების მიმღები კომისიის წევრად.

1932 წლის 5 ივლისს, სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე ა. სვანიძე დაინიშნა ამიერკავკასიის სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკებში სასაქონლო ფონდების კომიტეტის უფლებამოსილ პირად.

1932 წლის 9 ოქტომბერს პოლიტბიურომ განიხილა პარტიის კავკასიის მხრის საკითხები, რის შემდეგაც მიიღეს შემდეგი დადგენილებები: მამია ორახელაშვილი საკუთარი განცხადების საფუძველზე გათავისუფლდეს ამიერკავკასიის მხარის კომიტეტის პირველი მდივნის მოვალეობიდან და ეს თანამდებობა შეითავსოს ლ. ბერიამ, რომელიც ამავე დროს დარჩება საქართველოს ცკ-ს პირველ მდივნად; ამიერკავკასიის სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილედ დაინიშნოს ა. სვანიძე. ალექსანდრემ უარი განაცხადა ამ თანამდებობაზე. ამის გამო, 1932 წლის 30 ოქტომბერს, პოლიტბიურომ გააუქმა პოლიტბიუროს 09.10.1932 წლის დადგენილება სვანიძესთან დაკავშირებით და იგი ძველ თანამდებობაზე დატოვეს.

1932 წლის 13 ნოემბრის პოლიტბიუროს დადგენილებით, ელიავას, სვანიძეს და სხვებს დაევალათ მომდევნო დღეებში გამგზავრებულიყვნენ მონღოლეთში 1933 წელს სარეალიზაციო საქონლის მონღოლეთში შეტანის გეგმის შესამუშავებლად.

X. 1933– 1934: მოსკოვი - „არსენა მარაბდელი“-ს წინასიტყვაობა - ძველი მსოფლიოს ისტორიის სახელმძღვანელო - შოთა რუსთაველი და „ვეფხისტყაოსანი“ - „წყნარი ოკეანის ურთიერთობის ინსტიტუტი“ - ბანკი - მონღოლეთი - ჩინეთი - კინოჩვენებები სტალინთან

ალექსანდრე სვანიძემ 1933 წელს ხელი შეუწყო თბილისის უნივერსიტეტთან რუსთაველის ინსტიტუტის დაარსებას, რომელიც შემდგომ პერიოდში შოთა რუსთაველის სახელობის ლიტერატურის ინსტიტუტად გადაკეთდა.

1933 წელს სახელმწიფო გამომცემლობის დავალებით გამოვიდა ძველი ისტორიის სკოლის სახელმძღვანელო აკადემიკოს ნიკოლაი ნიკოლსკის ავტორობით, რომელიც ყველა საბჭოთა რესპუბლიკის ენაზე ითარგმნა. სახელმძღვანელო ხელისუფლებამ დაიწუნა. გადაწყდა ახალი სახელმძღვანელოს დაწერა.

1933 წლის 11-13 ნოემბერს ალექსანდრე ოჯახთან ერთად სოფ. კოლჩუგაში აგარაკზე ისვენებს.

1934 წლის დასაწყისში ალექსანდრე კვლავ მოსკოვშია. 1934 წლის 29 მარტს პოლიტბიუროს დადგენილებით, გადაწყდა ისტორიის სამოქალაქო სახელმძღვანელოების შედგენა, სადაც ძველი მსოფლიოს ისტორიის ნაწილის დაწერა დაევალათ კოვალოვს (ხელმძღვანელი), აკადემიკოს ნიკოლსკის, ალექსანდრე სვანიძეს და მიშულინს. მართლაც, სსრკ სახალხო კომისართა საბჭომ და ცენტრალური კომიტეტმა 1934 წლის 15 მაისს უშუალოდ სტალინის და მითითებით მიიღო დადგენილება „სსრ კავშირის სკოლებში სამოქალაქო ისტორიის სწავლების შესახებ“.

1934 წლის 25 აპრილს ა. სვანიძე დაინიშნა პოლიტბიუროს კომისიის წევრად მონღოლეთის საქმეებში. ამავე წლის 8 ივნისს იგი დანიშნეს სინცზიანში (ჩინეთი) დელეგაციის ხელმძღვანელად.

1934 წლის 15 ივლისს ალექსანდრე „სრულიად საიდუმლო“ წესით დაამტკიცეს სსრკ წყნარი ოკეანის ეროვნული ინსტიტუტის (რომელიც უნდა დაარსებულიყო) მმართველთა შემადგენლობაში „ვნეშტორგბანკიდან“.

1934 წლის 25 დეკემბერს შედგა კარტერისა და საბჭოთა დელეგაციის სხდომა, სადაც განიხილეს ჩინეთთან, იაპონიასთან და შორეულ აღმოსავლეთთან ურთიერთობების საკითხები.

1934 წლის 27 ივლისს სტალინმა, მოლოტოვმა და ვოროშილოვმა მისწერეს წერილი ჩინელ მმართველს ჩინეთის პროვინცია სინცზიანში საბჭოთა პოლიტიკის გატარების პროვინციის მმართველმა სთხოვა საბჭოთა კავშირს, კომუნიზმის დამყარებაში დახმარებოდა თავის რეგიონში, რაზეც უარი მიიღო. მიზეზად დასახელდა ჩინეთის ჩამორჩენილობა. 1934 წლის 30 ივლისს სვანიძეს მოუწია ჩინეთში კერძოდ კი, სინცზიანის პროვინციაში გამგზავრება. ალექსანდრემ სსრკ მთავრობის დავალებით, 2 უცხოური მანქანა სინცზიანის მთავრობას გადასცა საჩუქრად.

1934 წლის 6 ოქტომბერს შედგა მოლაპარაკება „დალბანკის“ გაყიდვისა და „მოსნარბანკის“ მიერ „დალბანკის შანხაის განყოფილების“ ყიდვის შესახებ.

1934 წლის 20 ნოემბერს ალექსანდრე მოსკოვში დაბრუნდა. მან სტალინს ჩინეთიდან საჩუქრად ჩამოუტანა ვეფხვის ტყავი, სავარაუდოდ, „ვეფხისტყაოსნის“ გავლენით.

1934 წლის 23 ნოემბერს იგი ნახსენებია რეჟისორის ბ. შაუმიაცკის ჩანაწერებში სტალინთან ერთად კინოჩვენებისას. ეს გახლდათ კინოჩვენებები, სადაც სტალინი აძლევდა თანხმობას ფილმის გაშვებაზე. ალექსანდრეს მიერ რეკომენდირებული ფილმი „სამი მეგობარი“ (რეჟ. ს. ა. ლიმოშენკო) გამოვიდა 1935 წლის 13 თებერვალს.

1934 წლის 28 ნოემბერს მოკლეს ს. კიროვი, 5 დეკემბერს ე.წ. „სვეტებიან დარბაზში“ გაიმართა კიროვის ოფიციალური პანაშვიდი, ხოლოდ 6 დეკემბერს იგი დაკრძალეს, სადაც იმყოფებოდა ალექსანდრეც.

1934 წლის 21 დეკემბერს სტალინმა თავისი 55-ე დაბადებისდღე აღნიშნა „ვიწრო წრეში“ თავის აგარაკზე, სადაც იყო ალექსანდრეც მეუღლესთან ერთად. 21-23 დეკემბერი ალექსანდრემ სტალინთან ერთად გაატარა.

XI. 1935-1936: ერთა ლიგა - ივანე ჯავახიშვილთან მიმოწერა - „ძველი აღმოსავლეთის ისტორიის“ სახელმძღვანელო

1935 წლის. 18 იანვარს ალექსანდრე შეიყვანეს სსრკ კომისიაში, რომელიც დაინიშნა ერთა ლიგაში ფინანსურ კომიტეტის წევრად. ამ დროს იგი უცხოეთთან ვაჭრობის ბანკის თავმჯდომარეა.

1935 წლის 21 მარტს იგი სტალინთანაა მიღებაზე, სადაც 2 საათზე მეტ ხანს დაჰყო. 1935 წლის 9 აპრილს მას ნიშნავენ სახელმწიფო ბანკის თავმჯდომარის მოადგილედ.

1935 წლის 28 აპრილს ალექსანდრე გაემგზავრა ჟენევაში, სადაც 6-11 მაისს მონაწილეობა მიიღო ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 58-ე სესიაში. ჟენევიდან იგი 16 ივნისს დაბრუნდა.

1935 წლის 17 ივნისს იგი სტუმრად იყო სტალინთან, რომელსაც მივლინებიდან საჩუქრები ჩამოუტანა. ხოლო 23-ში სვანიძეები გაემგზავრენ სტალინის აგარაკზე ზუბალოვოში. 22-23 ივნისს კვლავ ესტუმრენ სტალინს აგარაკზე.

1935 წლის 21 ივლისს ალექსანდრე სვანიძემ მონაწილეობა მიიღო საბჭოთა კავშირისა და ამერიკის მოლაპარაკებებში ფინანსურ საკითხებზე და მათი განვითარების მომავალ პერსპექტივებზე.

1935 წლის 29 აგვისტოდან 6 სექტემბრამდე ალექსანდრემ მონაწილეობა მიიღო ჟენევაში ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 59-ე სესიაში.

ამის შემდგომ, შემდგომაზე იწყება ალიოშას კვლავ დაინტერესება უძველესი ისტორიით. იგი უკავშირდება ივანე ჯავახიშვილს და თხოვს, დაიწყოს ორგანიზება ქართველი მეცნიერებისა, რომ მათ დაევალოთ ძველი აღმოსავლური ენების და ისტორიის შესწავლა საქართველოს ისტორიის უკეთ აღსაქმელად. ცნობილია ა. სვანიძის ოთხი წერილი ბ-ნ ივანე ჯავახიშვილს.

1935 წელს სვანიძეს უკვე დასრულებული ჰქონდა ნაშრომი – Материалы по истории Алародийских племён, რომელიც ბ-ნ ივანე გაუგზავნა წასაკითხად და იგი უნივერსიტეტის გამომცემლობამ გამოსცა 1937 წელს რუსულ ენაზე, თუმცა, ტირაჟი სვანიძის დაპატიმრების გამო, სრულიად განადგურდა.

1935 წელს სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის საქართველოს ფილიალი შეიქმნა. არსებული კავკასიისმცოდნეობის ინსტიტუტი გადავიდა ამ ახლადშექმნილი ფილიალის შემადგენლობაში და გარდაიქმნა ენის, ისტორიის და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტად (ენიმკი), რომლის მუდმივ სწავლულ კონსულტანტად, როგორც ჩანს, სწორედ ა. სვანიძის ზემოთმოტანილი მიმოწერის საფუძველზე, 1936 წლის 28 იანვრიდან დაინიშნა ივანე ჯავახიშვილი.

1936 წლის 11 იანვარს ალექსანდრეს, როგორც სახელმწიფო ბანკის თავმჯდომარის მოადგილეს გაეგზავნა სტალინისთვის გაგზავნილი წერილის ასლი (გრიფით - „სრულიად საიდუმლოდ“) ამერიკაში სამრეწველო ობიექტების შესყიდვის თაობაზე.

1936 წლის 27 იანვარს ცენტრალურმა კომიტეტმა და სსრკ სახალხო კომისართა საბჭომ მიიღო დადგენილება ისტორიის სახელმძღვანელოების გადახედვის, გაუმჯობესებისა და განსაკუთრებულ შემთხვევაში, დაწერილის გადაკეთებითვის, რისთვისაც შეიქმნა კომისია ჟდანოვის თავმჯდომარეობით და სადაც შედიოდა ა. სვანიძე.

1936 წლის 7 თებერვალს ალექსანდრე სტალინთან მიღებაზეა.

1936 წლის 3 მარტს სტალინის ხელმოწერით გამოვიდა მთავრობის დადგენილება დაწყებითი კლასების ისტორიის საუკეთესო სახელმძღვანელოს დაწერის მიზნით კონკურსის ჩასატარებლად, რომელიც ფულად ჯილდოს პირდებოდა გამარჯვებულს.

1936 წლის 21 მარტს ალექსანდრეს ათავისუფლებენ საგარეო ვაჭრობის ბანკის მმართველობის თავმჯდომარეობიდან და ნიშნავენ სსრკ სახელმწიფო ბანკის თავმჯდომარის მოადგილედ.

1936 წლის 29 აპრილიდან 6 მაისამდე, ალექსანდრემ მონაწილეობა მიიღო ჟენევაში ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 61-ე სესიაში. ამ სესიაზე, 30 აპრილს, იგი წარდგა სიტყვით ფინანსური კომიტეტის წინაშე.

1936 წლის 11 მაისს სვანიძე, კანდელაკი და ბარიშნიკოვი „სრულიად საიდუმლოდ“ აგზავნიან წერილს ბერლინში, პოლონელებისგან თანხის მიღების შესახებ ვექსელების გასასტუმრებლად.

1936 წლის 13 ივნისს ალექსანდრე კვლავ მიღებაზეა სტალინთან

1936 წლის 14 ივლისს ალექსანდრეს ნ. ბერეზინთან ერთად ნიშნავენ სსრკ სახელმწიფო ბანკის მმართველობის თავმჯდომარის მოადგილედ.

1933 წელს პარიზში გამოქვეყნდა „ვეფხისტყაოსნის“ კ. ბალმონტისეული თარგმანი. პოეტი ემიგრაციაში იმყოფებოდა და მისი გამოცემა საბჭოთა კავშირში არ იგეგმებოდა. ვინაიდან ბალმონტის გარდა „ვეფხისტყაოსანი“ არავის ეთარგმნა რუსულად და ეს იყო პირველი თარგმანი, ამ ნაწარმოების საყოველთაოდ პოპულარიზაციისთვის, ალექსანდრემ მიზნად დაისახა მისი საბჭოთა კავშირში გამოცემა. მართლაც, იგი 1936 წელს გამოსცეს მოსკოვში, მისი რედაქტორი ალ. სვანიძე გახლდათ და საკმაოდ ვრცელი წინასიტყვაობაც სწორედ ალექსანდრემ დაუწერა.

1935 წლის 14-19 სექტემბერს ალექსანდრემ მონაწილეობა მიიღო ჟენევაში ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 62-ე სესიაში.

1936 წლის 25 ნოემბერს ალექსანდრემ მოსკოვში მიიღო მონაწილეობა საბჭოთა კავშირის რიგგარეშე კონგრესში.

1936 წელს ალექსანდრემ, რომელიც პირადად იცნობდა და მეგობრობდა ევროპელ ასირიოლოგებთან, მოიწვია ლემან-ჰაუპტი საქართველოში, რომელმაც საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში იმუშავა რამდენიმე თვის მანძილზე და უნივერსიტეტში წაიკითხა ლექციების კურსი ქალდეოლოგიაში.

1936 წელს, სსრკ ეროვნული განათლების სახალხო კომისრის ბუბნოვის და ა. სვანიძის მოწვევით, საბჭოთა კავშირს ესტუმრა ცნობილი ხეთოლოგი, პროფესორი ბერდრჟიხ ჰროზნი. მან 1936-37 წლებში, სსრკ სხვადასხვა ქალაქში - მოსკოვში (17, 20, 11.1936; 20.11.1937), ლენინგრადში (21.23.11.1937), ბაქოში (30.11.1937), თბილისში (2,4.12.1937), ერევანსა (7,8.12.1937) და კიევში (14,15.12.1937) წაიკითხა ლექციები ხეთების შესახებ. ამის შემდეგ, პროფ. ჰროზნი მიიწვიეს თბილისის უნივერსიტეტში მთელი სემესტრით, ხეთური ენის, და განსაკუთრებით, ხათური და ხურიტული ენების სასწავლებლად (ეს ვერ მოხერხდა, სავარაუდოდ, ა. სვანიძის დაპატიმრების გამო). შემდგომ, როდესაც 1937 წელს ჟურნალ „ვესტნიკ დრევნეი ისტორიი“-ს პირველი ნომერი გამოვიდა, ალექსანდრემ ჰროზნის სტატია და ასევე მისი მოგზაურობის შესახებ მოგონებები თარგმნა და დაბეჭდა „არხივ ორიენტალნი“-დან[4].

1936 წლის 4-10 დეკემბერს ალექსანდრემ მონაწილეობა მიიღო ჟენევაში ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 63-ე სესიაში. თუმცა, ჟენევაში იგი მხოლოდ 6 დეკემბერს გაემგზავრა პარიზიდნ, ვინაიდან პარიზში მთავრობამ მიიწვია და ამის შესახებ გაზეთშიც გამოქვეყნდა ცნობა.

1936 წლის 21 დეკემბერს ალექსანდრე კვლავ სტალინის დაბადების დღეზეა, მასთან იზეიმა ასევე 1937 წლის ახალი წლის დადგომაც.

ალექსანდრე სვანიძე

XII. 1937-1941: - პრაღის აკადემია - „ვეფხისტყაოსანი“ - ვესტნიკ დრევნეი ისტორიი“ - დაპატიმრება - გადასახლება - დახვრეტა

1937 წლის 10 იანვარს ალექსანდრემ მოსხენებითი ბარათი წარმოადგინა ამერიკული ბანკის მეშვეობით ოქროს გაყიდვის შესახებ.

1937 წლის 21-27 იანვარს ალექსანდრემ მონაწილეობა მიიღო ერთა ლიგის 96-ე საბჭოს სხდომაში, როგორც ფინანსური კომიტეტის წევრმა.

1937 წლის 27 იანვარს, პრაღაში შედგა პრაღის აღმოსავლეთის ინსტიტუტის განყოფილების სხდომა, სადაც ბ. ჰროზნიმ გააკეთა მოხსენება, რომ სსრკ სახალხო განათლების კომისრის მ. ა. ბუბნოვისა და მოსკოვის სახელმწიფო ბანკის თავმჯდომარის მოადგილის, პროფ. ა. სვანიძის მიწვევით, მან 1936 წელს წაიკითხა 12 ლექცია საბჭოთა რესპუბლიკების უნივერსიტეტებში ხეთების ხალხის, ენისა და ხეთური იეროგლიფების შესახებ. იმავე ჟურნალში, მითითებულია, რომ 1937 წლის 1 მარტს, პრაღის აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის სხდომაზე, პროფ. ა. სვანიძე, პროფესორებთან ა. შანიძესთან, ვ. სტრუვესთან, ი. მეშჩაინოვთან, კ. ორაგველიძესთან (მაშინდელი თსუ რექტორი) და სხვებთან ერთად, აირჩიეს პრაღის აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტის სამეცნიერო წევრ-კორესპონდენტად.

1937 წლის 7 აპრილს ალექსანდრემ და მისმა თანამშრომლებმა სახელმწიფო ბანკის სახელით პოლიტბიუროს წინაშე გააკეთეს მოხსენება სახელმწიფო ბანკის მუშაობის გაჯანსაღების თაობაზე.

1937 წლის 15 აპრილს იგი გრიფით „სრულიად საიდუმლოდ“ მოხსენებით ბარათს წერს უცხოური ბანკების მეშვეობით ოქროს გაყიდვის თაობაზე.

1937 წლის 26-30 აპრილს მას მონაწილეობა უნდა მიეღო ჟენევაში ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის 64-ე სესიაში, მაგრამ ვერ დაესწრო.

1937 წლის 29 მაისს 16:55 – 17:10 იგი კვლავ სტალინთან მიღებაზეა.

1937 წლის 1 ივნისს ალექსანდრე მოსკოვში ახალ ბინაში გადადის.

1937 წლის 2 ივლისს პოლიტბიურომ განიხილა სვანიძის წერილი პოლეტაევის შესახებ.

1937 წლის 15 ივლისს მის აგარაკზე ხანძარია.

1937 წლის 25 ივლისსა და 13 ოქტომბერს ალექსანდრე მონაწილეობს სსრკ სახელმწიფო ბანკის განსაკუთრებულ თათბირებში.

1937 წლის 31 ოქტომბერს ალექსანდრე წერილს აგზავნის ერთა ლიგაში, რომ „დაკისრებული ვალდებულებების გამო“ ვერ ახერხებს ჟენევაში ჩასვლას და ფინანსური კომიტეტის სხდომაში მონაწილეობის მიღებას.

1937 წლის 1 დეკემბერს ალექსანდრე სვანიძე გაათავლისუფლეს სსრკ სახელმწიფო ბანკის მმართველობის თავმჯდომარის მოადგილის თანამდებობიდან.

1937 წლის ნოემბერში იგი აღარ არის ერთა ლიგის ფინანსური კომიტეტის წევრი და მის ნაცვლად ირჩევენ შვეიცარელ მ. ბლაუს.

1936 წელს ალექსანდრემ დააარსა ჟურნალი „ვესტნიკ დრევნეი ისტორიი“, რომლის 1 ნომერი გამოვიდა 1937 წელს, იგი იყო მისი პირველი რედაქტორიც და პირველი სტატიების ავტორიც. ჟურნალის დაარსების იდეა ალექსანდრეს ეკუთვნოდა. ი. მეგრელიძე იხსენებს, როგორ გამოიძახა იგი 1936 წელს სპეციალურად ლენინგრადიდან (პეტერბურგიდან) მოსკოვში და მას ჟურნალის დაარსების იდეა გააცნო. ა. სვანიძის აზრით, უნდა დაარსებულიყო ძველი აღმოსავლეთის შესახებ პერიოდული ჟურნალი, სადაც საბჭოთა მეცნიერებთან ერთად ითანამშრომლებდნენ უცხოელი მეცნიერებიც. ი. მეგრელიძეს იგი ლენინგრადელი აღმოსავლეთმცოდნეების (მეშჩანინოვის, სტრუვეს, ორბელის, კრაჩკოვსკის და სხვების) ჩართვას სთხოვდა ამ გამოცემის ორგანიზებაში[5]. ჟურნალის მთავარი კონცეფცია მდგომარეობდა საბჭოთა ხალხების წინაპრების ისტორიისა და კულტურის, ასევე მათ კავშირების ძიებას მეზობელ ცივილიზაციებთან. ჟურნალის პირველი ტომი გამოვიდა 1937 წლის ნოემბერში. ჟურნალის შესავალი „Наши Задачи“ ა. სვანიძემ დაწერა: და ასევე, მასში შევიდა მისი სტატია: Названия древневосточных Богов в грузинских песнях, ВДИ 1 (1937), 87-93, და რეცენზია მეშჩანინოვის წიგნზე: И.И. Мещанинов, Язык ванской клинописи, ВДИ 1 (1937), 155-156.

1937 წლის 13 თებერვალს პოლიტბიურომ მიიღო გადაწყვეტილება, სავალუტო რეზერვებიდან გამოეყო 4000 დოლარი საბჭოთა სპეციალიზირებული ძველი ისტორიის სამეცნიერო ჟურნალის გამოცემისათვის[6]. ჟურნალის პირველი ნომერი დასაბეჭდად გადაეცა 1937 წლის 2 სექტემბერს, 1937 წლის 2 ოქტომბერს მის ბეჭდვას ხელი მოაწერა რედაქტორმა ა. სვანიძემ. იგი იბეჭდებოდა „სოცეკგიზ“-ის გამომცემლობაში, რომლის რედაქცია მდებარეობდა ცცრკ ცოვნარკომის შენობაში წითელ მოედანზე[7].

ჟურნალის სრული ტირაჟი არც იყო სტამბიდან გამოსული, რომ ალექსანდრე დააპატიმრეს (23.12.1937). ტირაჟი აიკრძალა და.

ალექსანდრე სვანიძე მიუძვის დიდი წვლილი - რუსთაველის იუბილის ორგანიზება, მისი თარგმანების დაკვეთა და ა.შ.

იოსებ მეგრელიძე, რომელიც უშუალო მომსწრე გახლდათ ამ ამბებისა, იგონებს, რომ რუსთაველის საიუბილეო კომიტეტი 1935 წელს შეიქმნა, ხოლო საქმიანობა 1936 წელს დაიწყო. მისი თავმჯდომარე თვითონ ალექსანდრე სვანიძე იყო, მოადგილე - აკადემიკოსი ი. ორბელი, ხოლო მდივანი - იოსებ მეგრელიძე. იუბილესთვის ნაწილის გამოქვეყნება მოესწრო, რაც ვერ, ალექსანდრეს გეგმით, იუბილეს შემდეგ უნდა გამოქვეყნებულიყო. რუსთაველის იუბილისადმი მიძღვნილი სესია გაიხსნა 1937 წლის 24 დეკემბერს, ალექსანდრეს დაჭერის მეორე დღეს. იუბილე 30 დეკემბრამდე გაგრძელდა, საიუბილეოდ ალექსანდრეს მიერ მოგროვილი მასალა ხელმისაწვდომი აღარ იყო მისი დაჭერის გამო.

1937 წ. 23 დეკემბერს ალექსანდრე მეუღლესთან ერთად დააპატიმრეს. იგი გაასამართლა სსრკ უმაღლესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიამ, დანაშაულისთვის – „სამშობლოს ღალატი, მავნებლობა, ტერორიზმი და კონტრრევოლუციური მოღვაწეობისთვის (მოსამართლე – ვორონინი, შვარცმანის ჯგუფი)“.

ალექსანდრეს ვაჟი ჯონრიდ (ივანე) სვანიძე მიიყვანეს „ლიუბლიანკაზე“, მამის წინააღმდეგ ჩვენების მისაცემად. იგი იზრდებოდა ძიძის, ლიდია ტროფიმოვნას ოჯახში.

1939 წლის 29 დეკემბერს სსრკ ნკვდ-ს სპეციალური კრების დადგენილებით ალექსანდრეს მეუღლეს მარია კორონა-სვანიძეს მიესაჯა რვა წლით თავისუფლების აღკვეთა „ქმრის ანტისაბჭოთა საქმიანობის დამალვისთვის, ანტისაბჭოთა საუბრების წარმოებისთვის, სსრკ-ს სადამსჯელო პოლიტიკის დაგმობისთვის. იგი გამოხატავდა ტერორისტულ ზრახვებს კომუნისტური პარტიის და საბჭოთა ხელისუფლების ერთ-ერთი ლიდერის წინააღმდეგ“. ალექსანდრეს დასთან, მარიკო სვანიძესთან ერთად იგი გადაასახლეს ყაზახეთში, დოლინსკოეში.

1940 წ. 4 დეკემბერს, სსრკ უმაღლესი სასამართლოს სამხედრო კოლეგიამ ალექსანდრე სვანიძეს მიუსაჯა უმაღლესი სასჯელი, ბრალდებით, რომ 1922 წელს მას კავშირი ჰქონდა სოკოლნიკოვთან და იყო „აქტიური მონაწილე საქართველოს ნაციონალ-უკლონისტური დაჯგუფების, 1929 წელს თითქოს იგი გაწევრიანდა „მემარჯვენეთა ანტისაბჭოთა ორგანიზაციაში" და ეწეოდა დივერსიულ საქმიანობას", 1932 წელს კი – ანტისაბჭოთა კავშირი გააბა სოკოლნიკოვთან, რომელსაც თანხმობა მისცა ანტისაბჭოთა მოქმდებებებში მონაწილეობაზე. ძიების მასალებში წერია ასევე, რომ ბრალდებულმა იცოდა ბერიას მოკვლის მზადების შესახებ.

1940 წლის 1 დეკემბრიდან 1941 წლის 23 დეკემბრამდე იგი იმყოფებოდა სიკვდილმისჯილთა კამერაში.

1941 წლის 23 იანვარს, სსრკ უმაღლესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილის, ვ. ვ. ურლიხის პროტესტის შედეგად, - სსრკ უმაღლესმა სასამართლომ უმაღლესი სასჯელი - შეუცვალა 15 წლით თავისუფლების აღკვეთით. ალექსანდრე გადაასახლეს გააგზავნეს კომი ასსრ-ში ბანაკში (უხტა, ბეტლოლიანა). 58-1-ა, პ. 7, -11.

1941 წლის 20 აგვისტოს, იმავე სსრკ უმაღლესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილის - ვ. ვ. ურლიხის პროტესტის შედეგად, ძალაში დატოვეს 1940 წლის 4 დეკემბრის განაჩენი (დახვრეტა). იმავე დღეს, ლ. ბერიას განკარგულებით, განაჩენი აღსრულდა. ალექსანდრე დახვრიტეს გადასახლებაში, კომი ასსრ, უხტასთან. არსებობს რამდენიმე ვარაუდი, რომ იგი დაეხვრიტათ ქ. ორიოლის ცნობილ დახვრეტის დროს (ამ ფაქტს ასევე უწოდებენ „მედვედსკი რასტრელ“-საც). არსებობს სხვა ვარაუდიც, რომ იგი გარდაიცვალა 1942 წლის 14 ნოემბერს გადასახლებაში[8].

1942 წლის 3 მარტს სსრკ ნკვდ-ს სპეციალურმა კრებამ გასცა მარიას დახვრეტის ბრძანება, რაც იმავე დღეს შევიდა ძალაში. მასთან ერთად დახვრიტეს ალექსანდრეს უმცროსი და მარიამ (მარიკო) სვანიძე.

დაახლ. 1943 წელს ალექსანდრეს ვაჟი - ჯონრიდი (ივანე) მოათავსეს ციხის ფსიქიურ საავადმყოფოში. 1948 წლის 4 აგვისტოს იგი გადაასახლეს ყაზახეთში, სადაც იმყოფებოდა 1956 წლამდე. გადასახლებიდან დაბრუნების შემდგომ, 1957-59 წლებში ცოლად ჰყავდა სტალინის ქალიშვილი სვეტლანა ალილუევა. დაიცვა საკანდიდატო (1964) და სადოქტორო (1978) დისერტაციები და ასწავლიდა მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. ივანე სვანიძეს ეკუთვნის შემდეგი სამეცნიერო ნაშრომები აფრიკის ისტორიის შესახებ:

трана шестидесяти дискриминационных законов // Современный Восток. 1958.11. С. 22-23.

Аграрная политика колонизаторов в Юж. Африке//ПрВ. 1960.№ 1. С. 109-117.

Сельское хозяйство Северной Родезии. М., 1963.

Проблемы развития сельского хозяйсва Африки. М., 1969.

Сельско–хозяйственные рабочие в странах Азии и Африки. М., 1969 (отв. ред., совм. с Г. Г. Котовским).

Сельское хозяйство тропической Африки. М., 1972.

Южная Родезия. М., 1977 (совм. с Т. С. Джанджгава).

Лесото. Свазиленд. М., 1978.

Problems of Raising the Productivity of Agriculture in Africa. M., 1967.

მარია კორონა 19 ნოემბერს 1955 წლის რეაბილიტირებულ იქნა. ხოლო მარიკო სვანიძე კვლავ ელოდება რეაბილიტაციას.

1956 წლის 6 იანვარს, სამხედრო პროკურორმა ვ. ჟაბინმა წერილობით მიმართა ა. მიქოიანს ა. სვანიძის რეაბილიტაციის შესახებ[9]. სსრკ უმაღლესი სამხედრო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, სსრკ პროკურატურის პროტესტის მიხედვით, საქმე დახურულია დანაშაულის არქონის გამო. 1956 წლის 19 იანვარს, სსრკ უმაღლესი სასამართლოს პლენუმმა დაადგინა ალექსანდრე სვანიძის რეაბილიტაცია.

ნ. ხრუშჩოვმა მარტიულ ყრილობაზე ე.წ. „პიროვნების კულტის“ მსხვერპლთა შესახებ საუბრისას მაგალითად მოიყვანა ალექსანდრე სვანიძე, რომელიც „სრულიად უდანაშაულო“ და „უწინარეს ყოვლისა, პატიოსანი ადამიანი იყო“.

ალექსანდრე სვანიძის ბიბლიოგრაფია:

ა. წიგნები მისი ავტორობით:

ემპირიოკრიტიციზმი, 1911.

აღმოსავლეთის ისტორია, სპარსეთი, თბილისი 1922.

О рационализации промышленности , [Тифлис] : Заккнига, 1929.

ვეფხისტყაოსნის ისტორიულ-გეორგაფიული სარჩული, სახელგამი 1934.

Ковалев С.И., Мишулин А.В., Никольский Н.М., Сванидзе А.С. История Древнего мира. Учебник для неполной средней и средней школы. Часть 1. Москва, 1935.

Историко-географические основы поэмы Шота Руставели "Барсовой кожи" / А.С. Тифлис: Госиздат, 1936.

Материалы по истории Алародийских племён, Тбилиси 1937.

Ковалев С.И., Мишулин А.В., Никольский Н.М., Сванидзе А.С. История Дневнего мира. Учебник для неполной средней и средней школы. Ч. 1. (Макет). Москва, 1937.

ბ. სტატიები მისი ავტორობით:

ქართული ტომები უძველეს დროიდან ქსენოფონტის ხანამდე (ეთნიკური ტერმინების შესახებ), „განათლება“, სამეცნიერო-პედაგოგიური და სალიტერატურო ჟურნალი, 1912, VII, 528-535; VIII, 571-882.

ქართველი ტომები, ქსენოფონტის ცნობები (ეთნიკური ტერმინების შესახებ), „განათლება“, სამეცნიერო-პედაგოგიური და სალიტერატურო ჟურნალი, 1912, IX, 649-653.

შენიშვნები საქართველოს პრეისტორიის შესახებ, „განათლება“ 1913, N 2, 99-106.

ასურული წარწერები ქართული ტომების შესახებ, „განათლება“, სამეცნიერო-პედაგოგიური და სალიტერატურო ჟურნალი, 1913, VII, 529-531; IX, 664-660-3; X, 730-735.

ქართული ღმერთები ა¡ნინა და ნინა (სიტყვების ეტიმოლოგია), „განათლება“, სამეცნიერო-პედაგოგიური და სალიტერატურო ჟურნალი, 1914, III, 205-207.

საქართველოს სტრატეგიული მნიშვნელობა, „რესპუბლიკის ჯარი“, 1919, N 10, 9-11.

ვეფხისტყაოსნის ისტორიული მხარე (ორიოდე შენიშვნა), „შვიდი მნათობი“, 1919, N 2, 196-214.

ზღვაოსნობის საკითხი ჩვენში, „საქართველოს ეკონომისტი“ (ორკვირეული ჟურნალი) 1919, N 7-8, 1 მარტი, 16-19; 1919, N 9, 15-31 მარტი, 10-16.

ამქრები ძველ საქართველოში, „ერობა“ 1920, N 10, 19-26.

ფულის საკითხის გარშემო, „ერობა“ 1920, N 13-14, 42-52.

Tschiatury-Manganerz-Vorkommen und ihre Rolle in der Versorgung der gesamten Welt-Stahlindustrie. In: NR N.F. 6, 5/6 (1929) 15-17.

https://books.google.ge/books?id=bR_Oh1coMz0C&pg=PA52&lpg=PA52&dq=Halle+deutschland+swanidse&source=bl&ots=DE-BF3yu-u&sig=ACfU3U0UAGOJ3zIX0bM1pcF15s9Z4ud9bg&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiW4bHysMnkAhWEzKQKHbrMDtUQ6AEwFXoECAoQAQ#v=onepage&q=Halle%20deutschland%20swanidse&f

Голос трудовой Абхазии 16.02.1922-17.02.22

ფინანსური პოლიტიკა საქართველოში, გაზ. „კომუნისტის დროშა“, 1922, N 1, 25-33.

ფულის ტრიალის შესახებ, „კომუნისტი“, 1922, 18 მაისი, N 111.

ამხ. კამოს ხსოვნას, „კომუნისტი“, 1922, 18 ივლისი, N 162

ევროპის ეკონომიკური მდგომარეობა, „კომუნისტი“, 1922, 12 სექტემბერი, 2-3; გაგრძელება: 1922, 13 სექტემბერი, 2-3

წითელი ქართლის შესახებ, გაზ. „კომუნისტი“, 1925, 28 იანვარი, N 22.

ჭიათურის მარგანეცის ექსპორტის პერსპექტივები, „კომუნისტი“, 1928, 23 ნოემბერი, N 271

საბჭოთა კავშირის მარგანეცის ექსპორტის პერსპექტივები, „კომუნისტი“, 1928, 30 დეკემბერი, N 303

უცხოეთის პრესა ჭიათურის მარგანეცის შესახებ, „კომუნისტი“ 1929, 23 აპრილი, N 91

https://www.abebooks.com/Volkswirtschaft-Union-Sozialistischen-Sowjet-Republiken-Jahrgang-Handelsvertretung/31152115190/bd

წყალდიდობის შედეგები, გაზ. „კომუნისტი“, 1931, 25 ივლისი, N 170, 4.

ფინანსური კრახი გერმანიაში, „კომუნისტი“, 1931, 5 დეკემბერი, N 278, 2-3.

შესავალი ალაროდიელ ტომთა ისტორიისა, თსუ შრომები, III, 1936, 271-309.

Руставели и его поэма, Новый Мир, 9, 1936, 252-272.

ხეთებისა და მათი ქართველ ტომებთან ნათესაობის საკითხისათვის, „მნათობი“, 1937, N 4, 125-136.

Наши Задачи, ВДИ 1937, 5-13

Названия древневосточных Богов в грузинских песнях, ВДИ 1937, 87-93.

გ. წიგნები და სტატიები მისი რედაქტორობით:

რედაქტორი ყოველკვირეული ჟურნალისა „ჯარი და ერი“, გამოდიოდა 1918-წელს, რედაქცია მდებარეობდა სასახლის ქ. N 5-ში.

Вестник древней истории / Ответственный редактор (1937 N 1)

დ. წიგნების წინასიტყვაობის ავტორი:

Джавахишвили М. (1936), Арсен из Марабды, М. წინასიტყვაობა ა. სვანიძისა.

Песнь об Арсене, Пер. с груз. А. Чачикова, ც предисл. А. Сванидзе, Тбилиси, "Заря Востока", 1937. 1937 წლის შემოდგომაზე, როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ, სვანიძე დააპატიმრეს. ამის შემდეგ, 1938 და 1941 წელს მოსკოვში ორჯერ გამოიცა „არსენას ლექსი“, რომელსაც რედაქტორი და წინასიტყვაობის ავტორი შეუცვალეს: 1. Песнь об Арсене, Пер. с грузин. Александра Чачикова; Предисл. Виктор Гольцев; Ил. Тамары Абакелия, Москва : Гослитиздат, 1938; 2. Песнь об Арсене, Пер. с груз. А. Чачикова; Ред. и авт. предисл. В. Гольцев; Ил. Тамары Абакелия, Москва 1941.

რუსულ ენაზე გამოიცა ბალმონტის ნათარგმნი ვეფხისტყაოსანი, რომელსაც ზიჩის

ილუსტრაციები ახლავს. ამ წიგნის შესავლის ავტორია ა. სვანიძე. Шота Руставели (1936), Витязь в Тигровой Шкуре, грузинская поема, пер. с Грузинского К. Д. Бальмонта, ACADEMIA, Москва.

ე. კრიტიკა და რეცენზიები:

Очерк истории Армении в связи с общим ходом событий в передней Азиию Период I., Древняя История. Лекций о прю Г.А. Харатяна (1-360 გვ., „განათლება“ 1913 N 4, 319-320.

И.И. Мещанинов, Язык ванской клинописи, ВДИ, 1937,155-156.

პირადი წერილები - ალექსანდრე სვანიძე - ამბაკო ჭელიძეს[10]

ალექსანდრე სვანიძის ფსევდონიმები:

ა. ბაჯელი - სვანიძე ალექსანდრე

ამ ფსევდონიმს იგი იყენებდა 1907-1915 წლებში, დასტურდება გაზეთებში „დრო“ (1907) და „ახალი კვალი“ (1915-1916).

ა.ს. - სვანიძე ალექსანდრე (ალიოშა) სიმონის ძე

ამ ფსევდონიმით სვანიძეს გამოცემული აქვს წიგნი - ვეფხისტყაოსნის ისტორიულ-გეოგრაფიული სარჩული, სახელგამი (1934).

ალექსანდრე სვანიძეს საცხოვრებელი მისამართები:

თბილისში:

- სულხან-საბა ორბელიანის 3 (ყოფ. ფრეილინის ქ.)

ჰალეში:

- Goethestrasse 20^IIe

- Volksmannstrasse 11 p.

ბერლინში: -

ლონდონში:

- London N 4, 17 Oakfeld Road

ჟენევაში:

- Hotel Richemond, Rue Adhémar-Fabri 8-10

მოსკოვში:

- ул. Ильина 21

- ул. Грановского № 3, 5 дом советов, кв. 83.

- სერაფიმოვიჩის ქუჩა 2, ბ. 219. (ეს იყო ის ცნობილი „სამთავრობო სახლი“ (ე.წ. „სახლი სანაპიროზე“), რომელიც აშენდა 30-იან წლებში და სადაც ცხოვრობდა მაშინდელი პარტიული ელიტა, მათ შორის თვითონ ბერიაც).

- ул. Неглинная 12 - სახელმწიფო ბანკის მისამართი, 1935-37 წწ. ალექსანდრეს სამსახური.

- ул. Петровка 3 - სსრკ საგარეო ვაჭრობის ბანკის მისამართი, ალექსანდრეს სამსახური.

კისლოვოდსკში:

Кисловодск “Oрлиное гнездо” ул. Перовской N 39.

ლიტერატურა ალექსანდრე სვანიძის შესახებ:

ბაქრაძე ლ., (2009), გერმანულ-ქართული ურთიერთობები პირველი მსოფლიო ომის დროს (ქართული ეროვნული კომიტეტის საქმიანობა 1914-1918 წწ.), თბ.

გიორგაძე გრ. (1981), ძველაღმოსავლური ისტორიულ-ფილოლოგიური პრობლემების შესწავლა საქართველოში 1921-1980 წლებში, საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის მაცნე N 1, 117-127.

დონდუა ვ. (1968), ივანე ჯავახიშვილის 34 კერძო წერილი, „მნათობი“ N 9: 134-163.

ვადაჭკორია შ. (2019), ქუთაისის 1921 წლის 17-18 მარტის საზავო მოლაპარაკება, თბ.

ვარდოსანიძე ს., გურული ვ., ხარაძე კ., ჯიქია ლ., კვარაცხელია მ. (2015) საქართველოს სახელმწიფო საზღვრის ისტორია (1917-1957) გამოკვლევა. კოკუმენტები და მასალები, თბ.

თალაკვაძე ნ. (2013), მოქალაქე-მღვდლის დღიურიდან, თბ.

თოიძე ლ. (1999), საქართველოს პოლიტიკური ისტორია (1921-1923 წლები), თბ.

ივანე ჯავახიშვილის პირადი არქივის აღწერილობა, (1976) თბ.

ლომაშვილი, ფ. (2016) წინ – ჯავახიშვილისაკენ: ქართული ცივილიზაცია 3000 წლისაა: ტ. 1. თბ. 299-345.

მამულია გ., ასტამაძე გ. (2019), საქართველოს განთავისუფლების კომიტეტი 1914-1918 - დოკუმენტები და მასალები, თბ.

მეგრელიძე ი. (1962), აღმოსავლეთმცოდნე და რუსთველოლოგი (ალ. სვანიძის გარდაცვალების 20 წლისთავის გამო), „მნათობი“ N 8, 163-168.

მეგრელიძე ი. (1970), ალექსანდრე სვანიძე, რუსთველოლოგები, თბილისი, 264-272.

მეგრელიძე ი., (1985) სვანიძე ალ. (1881-1942. 14.11). ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, 311.

რევოლუციური მოძრაობის მოღვაწენი საქართველოში (ბიოგრაფიების კრებული), (1961), 495-496.

სილაქაძე დ., (2018), ჯარი და ერი, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921), ენციკლოპედია-ლექსიკონი, თბ.

სუხოტინი ი., (1991), სტალინის ვაჟი (იაკობ ჯუღაშვილის ცხოვრება და მოღვაწეობა, თბ.

ტფილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, პროფესორთა საბჭოს ოქმები, 1917-1926 (2006), თბ.

ფარჯანაძე ვ. (1961), ალ. სვანიძე, „კომუნარი“, ამბროლაური, 6 აგვისტო.

ყორანაშვილი, გ. (1987), მეცნიერი და მოღვაწე: ისტორიკოს ა. სვანიძის დაბადების 100 წლისთავი, ლიტერატურული საქართველო. თბილისი, 25 სექტემბერი, 16.

ყორანაშვილი გ. (2002) არდასავიწყებელი პიროვნება (ალ. სვანიძის დაბადებიდან 110 წლისთავის გამო), საქართველოს ძველი ისტორიის პრობლემები, თბ., 427-432.

ჩარკვიანი კ. (2015), სტალინთან ურთიერთობის ეპიზოდები (გელა ჩარკვიანის რედაქციით), თბ.

ძველი საქართველო (1914-15), საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების კრებული, ტ. IV, ტფილისი 1914-1915.

ჭელიძე ა. (1964), ექვსი წელი სპარსეთში, თბ.

ჭუმბურიძე დ. (2015), ზოგიერთი დეტალი საზღვარგარეთ 1924 წლის აჯანყების გამოძახილისა და ქართული ემიგრაციის თვალსაზრისის შესახებ, ახალი და უახლესი ისტორიის საკითხები 1(16), 107-123.

ხანთაძე ჯ. (2022), ფრაგმენტები საქართველოს მეტალურგიისა და მასალათმცოდნეობის ისტორიიდან, თბ.

ჯავახიშვილი ნ. (2024), ალექსანდრე სვანიძის ბიოგრაფიის ნაკლებად ცნობილი და უცნობი ფურცლები, როინ მეტრეველი 85, 269-302.

ჯორბენაძე ს. (1984), ცხოვრება და ღვაწლი ივანე ჯავახიშვილისა, თბ.

Аллилуева С. (1967), 20 писем к другу.

Иосиф Сталин в Обьятиях семьи (1993), из личного архива, документы русской истории, М.

Зенькович Н. (2005), Самые секретные родственники, М, 407.

Карпюк С. Г. (2017), „Вестник Древней Истории: Начало“, ВДИ 3 (77), 769-777.

Костровцев М.А. (1962), А.С. Сванидзе (к 25-летию со дня смерти), ВДИ N 2 (80), 119-121.

Кротов. Н (2014) Внешэкономбанк История банка. История страны 1924—1960, 1 т. Внешэкономбанк М.

Микоян Н. (1998), С любовью и Печалью (Воспоминания), М.

Островский А. (2004), Кто стоял за сриной Сталина, М.- Ст. П.

Павловская А.И. (1998), Первые десятилетия издания „Вестника Древней Истории“, ВДИ N 1, 6-21.

Сванидзе М.А. (1993), Из личного архива: Дневник М.А. Сванидзе, Источник, документы русской истории, приложение к журналу „Родина“, 4-34.

Хвичия П. (1977), Очерки истории грузинской советской милиций (1921-1937 г.г.), Тб.

Памяти Ивана Александровича Сванидзе//НАА. (1988). № 2., 215.

Archiv Orientalni, (1937) Vol IX, Praha.

Hrozny B., (1937), On his journey and his lectures in Soviet Russia, Archiv Orientalni, Vol IX, 229-30.

Parish M. (1996) The Lesser Terror (Soviet State Security, 1939-1953), 70.

ლიტერატურა

· ღამბაშიძე მ., ალექსანდრე (ალიოშა) სვანიძე, თბ., 2025, ISBN 978-9941-9936-7-1, აკადემიური წიგნი, სერია VITA, ასირიოლოგთა, ბიბლეისტთა და კავკასიოლოგთა საზოგადოების წიგნები

რესურსები ინტერნეტში

· ღამბაშიძე მ., ალექსანდრე (ალიოშა) სვანიძე, თბ., 2025, ISBN 978-9941-9936-7-1

· მაია ღამბაშიძე - ალექსანდრე (ალიოშა) სვანიძე - ასირიოლოგიის სათავეებთან - https://www.youtube.com/watch?v=-TisVQF7Iok

სქოლიო

[1] მამულია გ., ასტამაძე გ. (2019), N 48, 146-147.

[2] Иосиф Сталин в Обьятиях семьи (1993), 193.

[3] ვარდოსანიძე ს., გურული ვ., ხარაძე კ., ჯიქია ლ., კვარაცხელია მ. (2015), 27-31.

[4] Вестник древней истории (1937) N 1.

[5] მეგრელიძე ი. (1962) 164.

[6] Карпюк С. Г. (2017), 772.

[7] Павловская А.И. (1998), 7.

[8] Parish M. (1996) 70; ალილუევა ს. ი.(1967), 49-54.

[9] http://istmat.info/node/57960

[10] ღამბაშიძე მ (2025).

#svanidze #stalin #communism #georgia #socializm #assyriology #hittitology #history #facts

Search This Blog